|
Ayrim qurilish ashyolarining g‘ovakliligiBog'liq Pardozbop qurilish ashyolari. Qisimov E. 2005Ayrim qurilish ashyolarining g‘ovakliligi
Birinchi guruhdagi ashyolar konstruksiyabop, oxirgisi esa is-siqlikni saqlovchi ashyolar sifatida ishlatiladi.
G‘ovak ashyoning to‘la suvga shimilishi uchun sarflangan suv og‘irligi shu ashyoning quruq holatidagi
og‘irligiga bo‘lgan nisba-ti orqali ifodalanadi. G‘ovaklarning suvga to‘la qondirilgan holati ashyoning hajmiy
suv shimuvchanligi deb ataladi. Odatda, g‘ovaklarning hammasi suv bilan to‘lmasligi sababli ashyoning suv
shimuvchanligi uning absolyut g‘ovakligidan kam bo‘ladi. Chunki ashyolardagi kichik (0,0001 mm dan 0,001
mm larga teng bo‘lgan) g‘ovaklarga normal atmosfera bosimida suv kirmaydi.
Ashyoga to‘la shimdirilgan suv hajmining undagi g‘ovaklar hajmiga nisbati shimilish koeffitsienti deb
ataladi. Ashyolarning suv shimuvchanligini aniqlash uchun ularning quruq va to‘la suv shimdirilgan holatdagi
og‘irlik farqini bilish kifoya.
Suv shimuvchanlikni aniqlashda ashyolarni asta-sekin suvga cho‘ktirish, qaynatish va bosim ostida sinash
usullari bor.
Jismning havodagi namlikni o‘ziga yutish xususiyati havodan namlanish (gigroskopiklik) deb ataladi.
Gigroskopiklik grekcha so‘z bo‘lib, «namlikni kuzataman» deganidir. Qattiq va sochiluvchan ashyolar atrof
muhitdan namni o‘ziga tortadi.
O‘zgarmas bosim ostida ashyoning havoyi nam holatidagi og‘irligining quruq holdagi og‘irligiga nisbati
shu ashyoning havodan namlanish xususiyatini ifodalaydi. Ashyoning havodan namlanish darajasini aniqlash
uchun namuna havoning namligi 100% bo‘lgan xonada bir necha soat saqlanadi. So‘ng namunaning quruq va
havoyi nam holatdagi og‘irliklar farqidan, uning havodan qancha nam yutgani aniqlanadi.
Ashyolarning suv shimuvchanligi bilan havoyi namlik ko‘rsatkichlarining ortishi, ularning xossalariga
salbiy ta’sir ko‘rsatadi. Masalan, ashyo suvga to‘la to‘yinganda uning mustahkamligi va chidamliligi
kamayadi, zichligi, issiqlik o‘tkazuvchanligi va egiluvchanligi esa ortadi.
|
| |
