|
Genetika va genomika asoslari fanidan o‘quv uslubiy majmuaBog'liq O.N. Imomov. Genetika va genomika asoslari asosiy texnologik jarayon va qurilmalar, Sharofat diss.slayd, kompyuter haqida umumiy ma\'lumot Sitora, Birinchi jahon urushining boshlanishi va borishi, Calendar plan-Qattiq jismlar fizikasi (22), eksperement tadqiqot, akt, СИ узб (лаб) , Farg\'ona politexnika insitituti kimyo texnologiya” fakulteti-fayllar.org, Ўзбекистон тарихи модел-папка, @uqituvchiga hujjat sinf rahbari daftari, Chiqish xati, BREND MASHINA, 8-mavzu. Web ilova yaratish asoslari. PHP tili. Sizdagi
salohiyatning
nomoyon
bo’lishiga
nima
turtki
bo’lishi
mumrin?
— Yettinchi sinfda o‘qiyotganimda matematikadan fan olimpiadasiga qatnashganman.
Tumandagi barcha maktablardan o‘quvchilar kelgan, odam ko‘p, birov «Kimsan, qayerdan
kelding?», deb ham so‘ramaydi. Sinfga kirib o‘tirdim, berilgan masalalarni yechdim-da, chiqib
ketdim. Keyin bilsam, adashib sakkizinchi sinfga kirib qolgan ekanman. Tabiiyki, o‘rin
ololmadim. Dadam biologiya o‘qituvchisi edi. Uning maslahati bilan keyingi yili olimpiadaga
biologiya fanidan qatnashdim. G‘olib bo‘lib, o‘sha davrning nufuzli musobaqasi «Butunittifoq
olimpiadasiga» bordim. U yerda Moskva davlat universitetining o‘qituvchilari imtihon oldi.
Qishloq bolasi emasmanmi, rus tilini yaxshi bilmayman. Shu sabab savollarni tarjimon tarjima
qildi, men javob berdim. Imtihon olayotgan o‘qituvchi javoblarimdan keyin, ma’noli qaradi-da,
«Sen shu yerga o‘qishga kelgin, seni kutaman», dedi. O‘sha onning o‘zida ichimda nimadir
yondi. Keyinchalik anglab yetdimki, bu ishonch, genlarimdagi iste’dodning uyg‘onishi ekan. Bu
uyg‘onish uchun esa muhit, sharoit kerak ekan. Tengdoshlarim ichida mendan zo‘rlari ko‘p edi.
Qarangki, sharoit yo‘qligi sabab, ulardagi iste’dod yuz ko‘rsatmay qolgan. Bu yerda ishonch
katta kuch beradi. Ota-onalar esa, shu ishonchni uyg‘otish o‘rniga «Qo‘y, o‘qib olim
bo‘larmiding, ko‘zingning nurini to‘kib o‘qishing shartmi?», kabi gaplarni takrorlashadi. Bu
bolaning
iqtidorini
uyg‘otish
o‘rniga,
unda
qo‘rquvni
paydo
qiladi.
— Demak, genlardagi iste’dodning uyg‘onishida sharoit muhim ekan-da? Agar muhit
bo‘lmasa-chi?
— Unday holatda salohiyat yuqori darajada bo‘lsa ham, ro‘yobga chiqmaydi. Genlar tabiati
shunday:
muhitga
tushmasa,
ishlamay
jim
turaveradi.
Tog‘ olma achchiq, yeb bo‘lmaydigan kechpishar meva. Achchiq bo‘lganidan hatto, qush ham
yemaydi. Agar uni shaharga olib kelib, ekib qo‘ysangiz, birinchi yili xuddi shunday kech
pishadi, achchiq bo‘lganidan hech kim yemaydi. To‘rt-besh yil o‘tgach, doimgidan oldinroq
56
gullay boshlaydi. Yillar o‘tgach, mevasiga ham maza kiradi. Maza kirdi degani bu — katta
mazmunga ega. Agar uni yana olib borib toqqa ekib qo‘ysangiz, bahorda birinchi bo‘lib gullaydi.
Olmasi ham shirin bo‘ladi, qushlar yeydi. 4-5 yillar o‘tib esa, xuddi atrofidagilar singari kech
gullaydi, mevasi ham yana achchiq bo‘ladi. Bu epigenetika, ya’ni moslashuv, deyiladi. Aslida
inson
o‘ziga
ishonch,
muhit
yaratishi
kerak.
|
| |
