ichiga oladi, Bu barcha organizmlar fotosintezjarayonini amalga oshi-
radi va bu jarayonda kuyosh nuri energiyasi uglevodlarda va boshqa
organikmolekulalarda saqlanayotgan kimyoviy energiyaga aylanadi.
Fotosintez jarayonida nisbatan past energiyaviy elektronJar birik-
tiruvchi donorlardan chiqarib tashlanadi va energiya yordamida
yuqori eneriyalik elektronlarga aylanadi .
Ushbu yuqori energiyalik
elektronlar keyinchalik kamaygan biologik moleklalar sintezida ish-
latiladi bularga kraxmal va yoglar misol boMa oladi. Shunday exti-
mol xam borki ikki milliard yillar davomida yerda xukmronlik qilgan
dastlabki fototroflar fotosintez umumiy reaksiyasini amalga oshirish
uchun vodorod sulfidan elektron manbai sifatida foydalanishgan
orugclikC 02+2
+H20 +2 S1
C K ,0 bor joyda uglevod birligini namoyon etadi.Xozirda bu
turdagi fotosintezjarayonini amalga oshiruvchi ko‘pgina bakteriyalar
mavjud bularga 6,1 rasmda misolar kursatilgan, Lekin bugungi kunda
vodorod sulfid ko‘p va keng tarkalgan
emas binobarin organizmlar
elektron manba sifatida bu aralshmaga bog‘lik ekanligi sababli yas-
- hash muxitini cheklab quyadi.Bundan 2,7-2,4 milliard yil avval yerda
fotosintetik prokariotlami yangi turi paydo bulgan ular suv deb nom-
lanuvchi kuplab elektron manbaini ishlata olish xususiyatiga ega bul
gan . Bu organizm larga suvdan foydalana olishi yanada kengrok yas-
hash muxitidan foydalana olishga imkon yaratib beradi. U xayotning
barcha shakllari uchun chikindi maxsulotlari ishiab chiqadi. Umumiy
reaksiya natijasida molekulyar qoldiq maxsulot xosil bo‘ladi.
Shunday kilib agar organizm kislorodli
fotosintez amalga oshir-
mokchi bulsa u kuchli oksidlovchidan foydalanishi kerak bu bilan su
vda maxkam yopishgan elektronlami olish mumkin. H2S dan fotosin
tez uchun elektron manbai siffcida N 2 0 ga utkazish uchun fotosintez
mashinasida kapital ta’mirlash lozim
M a’lum vakt mobaynida dastlabki 0 2 ishiab chikaruvchi siano-
bakteriyalar fotosintezjarayonini amalga oshirmaydigan boshlangich
eukariotlaming mitoxondriyasining ichiga joylashib olgan . Evoly-
usiya davomida simbiotik bakteriyalar boshka bir organizmdan xosil
bulgan. Xloraplastlar evolyusiyalanganligi
sababli dastlab simbiotik
sionabakteriyalarda tarkibida mavjud bulgan genlami ko‘pchiligi
1
Gerald Karp. Cell and Molecular Biology. USA, 2013, «Wiley».319-322 p.
85
yokolgan yoki xujayra yadrosiga o ‘tkazilgan. Natijada polipeptidlar
xam yadroni xamda xloroplast genomini kodlay oladigon zamonaviy
xloroplatlar topishdi. Keng mikyosdagi xloroplastlarning genetik tax-
lili natijasida barcha zamonaviy xloroplastlar oldingi kadimiy xloro-
plastlardan tashkil topgan degan taxmin kilinadi. Natijada ulaming
umumiy avlodi xloroplastlar va sianobakteriyalar
kopgina asosiy ma-
teriallami xarakteristikasini ulashadi shu jum ladan o 4xshash fotosin
tez mashinalarini xam, bular kuyidagi saxifalarda batafsil muxokama
qilinadi.
