Ponasimon tasmali uzatmalarni hisoblash metodikasi
Uzatmani amaliy hisoblashda uzatilayotgan quvvat 𝑅1, aylanish chastotasi
𝑛1 qiymatlari bo`yicha quyidagi (7.7-shakl) nomogrammadan tasma turi tanlanadi.
Etaklovchi shkiv diametri
3
1
aniqlanadi 𝑑1 ≈ (3 ÷ 4) √𝑇 va
olingan natija ГОСТ 17383-73 bo`yicha standartlashtiriladi.
Etaklanuvchi shkiv diameri aniqlanadi 𝑑2 = 𝑖𝑇𝑑1(1 − 𝜀) va olingan natija ГОСТ 17383-73 bo`yicha standartlashtiriladi.
7.7-шакл
ГОСТ 17383-73ning stan-dart qatori: 40; 45; 50; 56; 634 71; 80; 90; 100; 112;
125; 140; 160; 180; 200; 224; 250; 280; 315; 355; 400; 450; 500; 560; 630; 710;
800; 900; 1000; 1120; 1250; 1400; 1600; 1800; 2000.
Uzatishlar sonini aniqlashtiriladi
𝑖 ´ = 𝑑2 .
𝑇 𝑑1(1 − 𝜀)
Dastlabki hisoblashda olingan natija va keyingi qiymat orasidagi farq solishtiriladi
𝜔2𝑇−𝜔2 100% < ±3%.
𝜔2𝑇
O`qlararo masofa 𝑎𝑇 quyidagi oraliqda bo`lishi kerak
𝑎𝑚𝑎𝑥 = 0,55(𝑑1 + 𝑑2) + 𝑇𝑜
𝑎𝑚𝑖𝑛 = 𝑑1 + 𝑑2
bu yerda To= 8 mm -“A“ tasma uchun ko`ndalang kesimi balandligi, uning son qiymati, ponasimon tasma o`lchamlari keltirilgan ГОСТ 1284.1-80 (7.1-jadval) dan olinadi.
O`qlararo masofa 𝑎𝑇 ni aniqlangan oraliqda qabul qilinadi.
Tasmaning hisobiy uzunligi hisoblanadi.
𝐿 = 2𝑎𝑇 + 0,5𝜋(𝑑1 + 𝑑2) +
(𝑑2 − 𝑑1)2
.
4𝑎𝑇
Standartga binoan tasma uzunlig L qabul qilinadi. (7.1-jadval).
7.1-jadval
|
Tasma kesimi belgisi
|
𝑑1, kam emas
|
𝑙𝑡
|
W
|
𝑇𝑜
|
A
|
𝐿𝑡
|
∆𝐿
|
Bir metri og`irligi, kg
|
O
|
63
|
8,5
|
10
|
6
|
47
|
400-2500
|
25
|
0,06
|
A
|
90
|
11,0
|
13
|
8
|
81
|
560-4000
|
33
|
0,10
|
Б
|
125
|
14,0
|
17
|
10,5
|
133
|
800-6300
|
40
|
0,18
|
В
|
200
|
19,0
|
22
|
13,5
|
230
|
1800-10000
|
59
|
0,30
|
Г
|
315
|
27
|
32
|
19,0
|
476
|
3150-14000
|
76
|
0,60
|
Д
|
500
|
32
|
38
|
23,5
|
692
|
4500-18000
|
95
|
0,90
|
E
|
800
|
42
|
50
|
30,0
|
1172
|
6300-18000
|
120
|
1,52
|
Izoh: 1. A-tasmaning ko`ndalang kesimi mm2; ∆𝐿-tasma uzunligining hisobiy 𝐿ℎ va 𝐿𝑖 bilan farqi.
|
2. Uzunlikning standart qatori 𝐿𝑡: 400; 450; 500; 560; 630; 710; 800; 900; 1000; 1120; 1400; 1600;
|
1800; 2000; 2240; 2500; 2800; 3150; 3550; 4000; 4500; 5000; 5600; 6300; 7100; 8000; 9000; 10000;
|
11200; 12500; 14000;16000; 18000.
|
3. Oraliq uzunliklar qatori 𝐿𝑡: 425; 475; 530; 600; 670; 750; 850; 950; 1060; 1180; 1320; 1500; 1700;
|
1900; 2120; 2360; 2650; 3000; 3350; 3750; 4250; 4750; 5300; 6000; 6700; 7500; 8500; 9500; 10600;
|
11800; 13200; 15000; 17000.
|
Tasmalarning shartli belgisi:
|
Hisobiy uzunligi 𝐿𝑡 = 2500 mm, bo`lgan kordshnurli B kesimli tasma:
|
Tasma B-2500 Sh ГОСТ 1284.1-80
|
Tasmaning standart uzunligiga mos keluvchi o`qlararo masofa qiymati aniqlashtiriladi 𝑎𝑇 = 0,25 [(𝐿 − 𝑤) + √(𝐿 − 𝑤)2 − 2𝑢],
bu yerda 𝑤 = 0,5𝜋(𝑑1 + 𝑑2); 𝑢 = (𝑑2 − 𝑑1)2.
Uzatmani yig`ish vaqtida, tasmalarni shkivlarga kiydirishni engillashtirish maqsadida o`qlararo masofa 0,01L ga kamayishi, hamda tasma tarangligini ta’minlash uchun 0,025L ga oshishi ta’minlashi zarur.
Etaklovchi kichik shkivning qamrov burchagi quyidagi formula bilan aniqlanadi
𝛼1
= 180° − 57 𝑑2 − 𝑑1
𝑎𝑇
1 120
shart bajarilishi kerak.
Uzatmadagi tasmalar soni quyidagi formula yordamida aniqlanadi
𝑃𝐶𝑟
bu yerda: 𝑃0-bitta tasma uzatish mumkin bo`lgan quvvat, uning son qiymati tasma turi va etakchi shkiv diametri, hamda aylanish chastotasiga mos ravishda 7.2- jadvaldan topiladi.
7.2-jadval
Tasma kesimi (uzunligi
𝐿𝑡, 𝑚𝑚)
|
𝑑1,
mm
|
i
|
Aylanish chastotast 𝑛1min-1
|
400
|
800
|
950
|
1200
|
1450
|
1600
|
2000
|
O (1320)
|
71
|
1,2
1,5
≥ 3
|
0,22
0,23
0,23
|
0,39
0,40
0,42
|
0,45
0,46
0,48
|
0,54
0,56
0,58
|
0,63
0,66
0,68
|
0,69
0,71
0,73
|
0,82
0,84
0,87
|
80
|
1,2
1,5
≥ 3
|
0,26
0,27
0,28
|
0,47
0,49
0,50
|
0,55
0,56
0,58
|
0,66
0,68
0,71
|
0,77
0,80
0,82
|
0,84
0,86
0,89
|
1,0
1,03
1,06
|
100
|
1,2
1,5
≥ 3
|
0,36
0,37
0,38
|
0,65
0,67
0,70
|
0,75
0,78
0,80
|
0,92
0,95
0,98
|
1,07
1,11
1,14
|
1,16
1,20
1,24
|
1,39
1,43
1.48
|
112
|
1,2
1,5
≥ 3
|
0,42
0,43
0,44
|
0,76
0,78
0,81
|
0,88
0,91
0,94
|
1,07
1,10
1,14
|
1,25
1,29
1,33
|
1,35
1,40
1,44
|
1,61
1,66
1,72
|
A
|
100
|
1,2
|
0,50
|
0,88
|
1,01
|
1,22
|
1,41
|
1,52
|
1,65
|
(1700)
|
|
1,5
≥ 3
|
0,52
0,53
|
0,91
0,94
|
1,05
1,08
|
1,25
1,30
|
1,45
1,50
|
1,57
1,62
|
1,71
1,76
|
125
|
1,2
1,5
≥ 3
|
0,71
0,74
0,76
|
1,28
1,32
1,36
|
1,47
1,52
1,57
|
1,77
1,83
1,89
|
2,06
2,13
2,19
|
2,22
2,29
2,36
|
2,42
2,50
2,58
|
160
|
1,2
1,5
≥ 3
|
1,00
1,03
1,07
|
1,81
1,87
1,93
|
2,09
2,15
2,22
|
2,52
2,60
2,69
|
2,92
3,02
3,11
|
3,14
3,24
3,35
|
3,61
3,53
3,64
|
180
|
1,2
1,5
≥ 3
|
1,16
1,20
1,24
|
2,10
2,17
2,24
|
2,43
2,51
2,59
|
2,93
3,03
3,12
|
3,38
3,50
3,61
|
3,63
3,75
3,87
|
3,94
4,07
4,19
|
Б (2240)
|
140
|
1,2
1,5
≥ 3
|
1,12
1,16
1,20
|
1,95
2,01
2,08
|
2,22
2,30
2,37
|
2,64
2,72
2,82
|
3,01
3,10
3,21
|
3.21
3,32
3,42
|
3,66
3,78
3,90
|
180
|
1,2
1,5
≥ 3
|
1,70
1,76
1,81
|
3.01
3,11
3,21
|
3,45
3,56
3,67
|
4,11
4,25
4,38
|
4,70
4,85
5,01
|
5,01
5,17
5,34
|
5,67
5,86
6,05
|
224
|
1,2
1,5
≥ 3
|
2,32
2,40
2,47
|
4,13
4,27
4,40
|
4,73
4,89
5,04
|
5,63
5,81
6,00
|
6,39
6,60
6,81
|
6,77
7,00
7,22
|
7,55
7,80
8,05
|
280
|
1,2
1,5
≥ 3
|
3,09
3,19
3,29
|
5,49
5,67
5,85
|
6,26
6,47
6,67
|
7,42
7,66
7,91
|
8,30
8,57
8,84
|
8,69
8,97
9,26
|
9,20
9,50
9,80
|
Tasma kesimi, uzunligi
𝐿𝑡, 𝑚𝑚)
|
𝑑1,
mm
|
i
|
Aylanish chastotast 𝑛1min-1
|
400
|
800
|
950
|
1200
|
1450
|
|
|
1,2
|
3,20
|
5,47
|
6,18
|
7,18
|
7,94
|
|
224
|
1,5
|
3,31
|
5,65
|
6,38
|
7,45
|
8,23
|
|
|
≥ 3
|
3,41
|
5,83
|
5,58
|
7,69
|
8,49
|
|
|
1,2
|
4,63
|
8,04
|
9,08
|
10,49
|
11,47
|
|
280
|
1,5
|
4,78
|
8,30
|
9,37
|
10,83
|
11,84
|
В
|
|
≥ 3
|
4,93
|
8,57
|
9,67
|
11,17
|
12,22
|
|
|
|
|
|
|
|
(3750)
|
|
1,2
|
6,47
|
11,19
|
12,55
|
14,23
|
15,10
|
|
355
|
1,5
|
6,69
|
11,56
|
12,95
|
14,70
|
15,59
|
|
|
≥ 3
|
6,90
|
11,92
|
13,36
|
15,16
|
16,09
|
|
|
1,2
|
8,77
|
14,76
|
16,29
|
17,75
|
|
|
450
|
1,5
|
9,05
|
15,24
|
16,82
|
18,33
|
-
|
|
|
≥ 3
|
9,34
|
15,72
|
17,35
|
18,91
|
|
|
|
1,2
|
12,25
|
19,75
|
21,46
|
22,68
|
|
|
400
|
1,5
|
12,64
|
20,40
|
22,16
|
23,42
|
-
|
|
|
≥ 3
|
13,04
|
21,04
|
22,86
|
24,16
|
|
Г (6000)
|
560
|
1,2
1,5
≥ 3
|
20,27
20,93
21,59
|
31,62
32,65
33,68
|
33,21
34,30
35,38
|
-
|
-
|
|
|
1,2
|
27,23
|
39,44
|
38,90
|
|
|
|
710
|
1,5
|
28,12
|
40,73
|
40,17
|
-
|
-
|
|
|
≥ 3
|
29,01
|
42,02
|
41,44
|
|
|
|
|
1,2
|
24,07
|
31,62
|
33,21
|
|
|
|
560
|
1,5
|
24,85
|
32,65
|
34,30
|
-
|
-
|
Д
|
|
≥ 3
|
25,64
|
33,68
|
35,38
|
|
|
(7100)
|
|
1,2
|
34,05
|
39,44
|
38,90
|
|
|
|
710
|
1,5
|
35,17
|
40,73
|
40,17
|
-
|
-
|
|
|
≥ 3
|
36,28
|
42,02
|
41,44
|
|
|
𝐶𝑟 - ish tartibini hisobga oluvchi koffitsent uning son qiymati ish rejimi, mashinalar turi va smenalar soniga mos ravishda 7.3-jadvaldan olinadi.
7.3-jadval
Ish rejimi; me’yoriydan % qisqa muddatli
yuklama
|
Mashinalar turi
|
Smenalar soniga Сr
|
1
|
2
|
3
|
Engil; 120
|
Lentali konveyerlar; markazdan qochirma nasos va kompressorlar;
tokarlik va jilvirlash stanoklari
|
1,0
|
1,1
|
1,4
|
O`rta; 150
|
Zanjirli konveyerlar; porshenli nasos va kompressorlar; frezalash stanoklari;
elevatorlar; diskli arralar
|
1,1
|
1,2
|
1,5
|
Og`ir; 200
|
Kurakli konveyerlar; shneklar; randalash va qattiq urib ishlash stanoklari; ozuqa
briketlash va yog`ochga ishlov berish mashinalari
|
1,3
|
1,5
|
1,7
|
Juda og`ir; 300
|
Ko`targichlar, ekskovatorlar, yanchgichlar, maydalagichlar, taxta
tilgichlar.
|
1,3
|
1,5
|
1,7
|
𝐶𝐿 - tasma uzunligi ta’sirini hisobga oluvchi koffitsent uning son qiymati tasma uzunligi va turiga mos ravishda 7.4-jadvaldan olinadi.
7.4-jadval
𝐿𝑃, 𝑚𝑚
|
Tasma kesimi
|
O
|
A
|
Б
|
В
|
Г
|
Д
|
400
|
0,79
|
|
|
|
|
|
500
|
0,81
|
|
|
|
|
|
560
|
0,82
|
0,79
|
|
|
|
|
710
|
0,86
|
0,83
|
|
|
|
|
900
|
0,92
|
0,87
|
0,82
|
|
|
|
1000
|
0,95
|
0,90
|
0,85
|
|
|
|
1250
|
0,98
|
0,93
|
0,88
|
|
|
|
1500
|
1,03
|
0,98
|
0,90
|
|
|
|
1800
|
1,06
|
1,01
|
0,95
|
0,86
|
|
|
2000
|
1,08
|
1,03
|
0,98
|
0,88
|
|
|
2240
|
1,10
|
1,06
|
1,00
|
0,91
|
|
|
2500
|
1,3
|
1,09
|
1,03
|
0,93
|
|
|
2800
|
-
|
1,11
|
1,05
|
0,95
|
|
|
3150
|
-
|
1,13
|
1,07
|
0,97
|
0.86
|
|
4000
|
-
|
1,17
|
1,13
|
1,02
|
0,91
|
|
4750
|
-
|
-
|
1,17
|
1,06
|
0,95
|
0,91
|
5300
|
-
|
-
|
1,19
|
1,08
|
0,97
|
0,94
|
6300
|
-
|
-
|
1,23
|
1,12
|
1,01
|
0,97
|
7500
|
-
|
-
|
-
|
1,16
|
1,05
|
1,01
|
9000
|
-
|
-
|
-
|
1,21
|
1,09
|
1,05
|
10000
|
-
|
-
|
-
|
1,23
|
1,11
|
1,07
|
𝐶𝛼 - shkivni qamrov burchagi koeffitsenti
𝛼°
|
180
|
160
|
140
|
120
|
100
|
90
|
70
|
𝐶𝛼
|
1,0
|
0,95
|
0,89
|
0,82
|
0,83
|
0,68
|
0,56
|
𝐶𝑧 - tasmalar sonini hisobga oluvchi koeffitsent
z
|
2-3
|
4-6
|
6 dan ko`p
|
𝐶𝑧
|
0,95
|
0,90
|
0,85
|
Tasmalar soni 𝑧 ni qabul qilamiz.
Ponasimon tasma tarmoqlarini dastlabki taranglik kuchi 𝐹𝑜 aniqlanadi.
𝐹𝑜
= 850𝑃1 ∙ 𝐶𝑝 ∙ 𝐶𝐿 + 𝜃𝑣2,
𝑧𝑣𝐶𝛼
bu yerda 𝑣 = 0,5 ∙ 𝜔1 ∙ 𝑑1 tasmani hisobiy tezligi; 𝜃 -markazdan qochirma kuch ta’sirini hisobga oluvchi koeffitsent uning qiymati quyidagicha
Turi
|
O
|
A
|
Б
|
В
|
Г
|
Д
|
θ
|
0,06
|
0,1
|
0,18
|
0,3
|
0,6
|
0,9
|
Shkivlar eni
|
