|
Ikki bosqichga bo‘lib o‘rganish maqsadga muvofiq bo‘lar edi. 1991–2016-yillar
|
| bet | 10/17 | | Sana | 07.06.2024 | | Hajmi | 55,71 Kb. | | #261490 |
Bog'liq tarix40) “Temur tuzuklari”. Amir Temur davlatida ham huquqiy munosabatlar Qur’oni Karim va Hadisi sharifda bayon qilingan, tartib-qoidalarga asoslangan. Uning huquq va qonun unsurlari “Temur tuzuklari”da o’z aksini topgan. Temur tuzuklari – adolatli hamda kuchli davlat barpo etishdagi muhim qonun-qoidalar sifatida Amir Temurning harbiy va siyosiy faoliyatidan ma’lumot beruvchi tarixiy asar hisoblanadi.
Asar ikki qism, 56 ta banddan iborat. Birinchi qismda Amir Temurning yetti yoshidan vafotiga qadar kechgan hayoti va ijtimoiy-siyosiy faoliyati, uning Movarounnahrda markaziy hokimiyatni qo’lga kiritishi, ijtimoiy tarqoqlikka barham berishi va markazlashgan davlat tuzishi, qo’shni yurt va 27 mamlakatni,
Ikkinchi qismida Sohibqironning nomidan aytilgan va uning toju taxt vorislariga atalgan o’ziga xos vasiyat va pandu nasihatlardan iboratdir. Unda davlatni idora qilishda kimlarga tayanish, toju taxt egalarining burchi va vazifalari, vazir va qo’shin boshliqlarining burch va vazifalari, amirlar va boshqa mansabdorlarning toju taxt oldida ko’rsatgan alohida xizmatlarini taqdirlash tartibi va hokazolar xususida gap boradi.
26. Temuriylar davrida Movarounnahr va Xuroson. Markazlashgan davlatning parchalanishi.
1405 yilda Amir Temur vafotidan so’ng uning yirik davlati parchalana boshladi. Temuriy shahzodalarning taxt uchun kurashlari qudratli davlatning bo’linishiga asosiy sabablardan biri bo’ldi. Sohibqiron taxtga valiaxd qilib nabirasi Pirmuhammadni qoldirgan bo’lsada, ko’pgina amirlar va amaldorlar uning hukmronligini tan olmadilar. 1405 yil mart oyida Temurning boshqa bir nabirasi Xalil Sulton Samarqand taxtini egalladi. Undan tashqari, Xurosonda Shohrux; Balh, G’azna va Kandahorda Pirmuhammad; g’arbiy Eron va Ozarbayjonda Mirzo Umar va Abu Bakr Mirzo; Turkiston, Sabron, O’tror, Sayramda Amir Berdibek; O’ratepa va Farg’onada amir Xudoydod, Xorazmda amir Idiku o’zlarini xukmdor deb e’lon qildilar.
, XVasrning 20-yillariga kelib Amir Temur mulklarining qariyb hammasi Shohruh va uning oila a’zolari qo’l ostida edi. Movarounnahr yerlarini 1409 yildan boshlab Shohruhning o’g’li Mirzo Ulug’bek boshqara boshladi. Ulug’bek hukmronlik davri (1409-1449 yy.) asosan, Movarounnahr ijtimoiy-iqtisodiy hayot, ilm-fan va madaniyatning rivojlanishi bilan izohlanadi
Xullas, XV asrning o’rtalariga kelib, Mirzo Ulug’bek vafotidan keyin (1449 y.) Temuriy shahzodalar o’rtasida toj-taxt uchun kurash yana avj oldi
|
| |
