INKLYUZIV TA’LIMNING HUQUQIY, MYE’YORIY
ASOSLARI
2.1.Inklyuziv ta’lim siyosatining jahon miqyosida nazariy va amaliy jihatdan
qoMIab-quvvatlanishi
Ma’lumki, tmumjahon statistika ma’lumotlariga ko‘ra, yer yuzi aholisining 9-11% ni
rivojianish&n orqada qolgan va ulaming ruhiy-jismoniy hoiati bilan b o g iiq maxsus
ta’limga ehfliyoji bo'lgan kishilar tashkil etadi.
Yunisef Xalqaro
bolalar
jamg'armasining
Uzbekistan
Respublikasidagi
vakolotxanisining sobiq boshlig'i Reza Xossayni Innochentining m a’lumotiga ko'ra
markaziy - sharqiy -evropa mamlakatlari va Baltika
davlatlarida mintaqaning
27davlatida nogiron deb tan olingan bolalar soni 2009yilda 500mingta, 2019 yilga
kelib ulamfag soni l,5mln. ga ko'tarildi, nogiron bolalar soni 3barobarga ko'tarilgan.
Uzbekistonia esa 1996yilda qayd qilingan va nazorat ostidagi nogiron bolalar soni
70mmgtani tashkil qilgan bo'lsa 2005 yilga kelib 125mingtaga yetdi.
Bu keskin
o'sish, birnchi navbatda bolalar nogironligi masalasining dolzarbligi va ko'tnak
izlayotgan malaming ko'payayotganligini tan olish bilan bog'liq30.
BMT sobiq bosh kotibi Kofi Annan o 'z ma’ruzasida qo'yidagi hayotiy misollami
keltirdi Mduabda deyarli bo'lmagan, na ishi, na bexatar boshpanasi bo'lmagan
maxsus yoslamga muxtoj bolani tasavvur qiling...
Ondari dori solingan shishaga yopishtirilgan yorliqni o'qiy olmagani uchun
jon taslim kilayotgan bolani yoki yuridik xujjatni o'qiy olmagani uchun me’ros
qolgan yerfan maxrum bo'lib kolgan kishini ko'z oldingizga keltiring.Ta’lim har
doim
ham qaramlik, vasvasa va qashshoqlikdan halos b o iish uchun kalit bo'lib
xisoblangai. Talim bu qambag'allikga qarshi kurashadigan samarali qurol. U ko'plab
odamlamirg hayotini saqlab qoladi va raqobatbardoshligini oshiradi ,ijtimoiy va
siyosiy ta-aqqiyotini
rag'batlantiradi.
Ta’limning
uzliksizligi yangi
global
iqtisodiyotring kalitidir. Rivojlanish ijtimoiy taraqqiyot va inson ozodligi uchun u
tub ahamiyitga ega. Ammo bugungi kunda dunyo bo'yicha 113 milliondan ortiq bola
ta’limdan bebahra qolmoqda. Mana bu bolaning fikriga etibor bering “Mening otim
Amerigo. loshim 13da. Ko'chada yolg'iz yashayman. Qachonlardir otam tashlab
ketgan. О rum men bilan yashashni xoxlamaydi. Otam juda uzokda yashaydi. Men
uning yon i p
borishim mumkin, lekin u ham meni olishni xoxlamaydi. Xullas mening
o'yim ko'dba. Ilgarilari eski-tuski narsalami yig'ib sotardim. Qandaydir kasallikka
chalinganindan so'ng ko‘zim hiralashib, qulog'imning eshitishi ham yomonlashdi.
Bir oz va
cf
muzqaymoqchi bilan ishladim. Men
plyajda muzqaymoq sotar edim,
Ammo bu jida mashaqqatli ish. Mo'zqaymoq to'la og'ir yashikni ko'tarib yurishga
to 'g 'ri kela-di. Qulog'imning eshitmasligi esa meni yanada qiyin ahvolga sola
boshladi.
Нолг poyafzallami tozalayapman. Biroq hech qachon qorin to'ymaydi,
keyingi kejha qayerda tunashni bilmayman. Men ham o 'z o'yim da
yashashni,
30 Ратнер €>.Л., Юсупова А.Ю. Интегрированное обучение детей с ограни
ченными ввзможностями в обществе здоровых детей. - М.: Владос, 2006. 56.с.
32
maktabga borishni juda-juda istar edim. Qishkechalari juda sovuq bo'ladi. Sovuqdan
ko'chada o'lib qolish ham hcch gap emas” Amerigoning ahvoli yagona voqea emas.
Butun dunyo bo'yicha lOOOlab bolalar ko'chada yashaydilar. Xavfli joylarda
ishlaydilar. Ularni (ayniqsa nuqsonli bo'lsa)
har doim kamsitadilar, ko'pincha bu
bolalaming oddiygina huquqlari ham yo'q.”- (“ Ming yillik ma’ruzasi
