19. TABIIY-ILMIY TA’LIMDA INTEGRATIV
YONDASHUV
T a’lim sohasidagi hujjatlarda dunyoning yaxlit yoki umumiy
idrok etish b o ‘yicha pedagogik y o ‘llanm a ko‘zga tashlanadi.
Maktabning mezon vazifalaridan biri — o ‘quvchilarda olamga
o ‘zaro bog‘langan bir butun, deb koTinish va tushuna olib, uni
bilishdan iborat.
Inson muammolari va uni dunyoga munosabati, ya’ni «inson
va tabiat», «inson va jamiyat», «inson va inson» kabilar ta ’lim
mazmunining markaziga aylanmoqda.
Tabiiy ta ’lim m azm uni inson va tabiatning o ‘zaro m uloqoti
atrofida o ‘quv fanlarning birlashuvidan iborat bo'lishi kerak. Bu
o ‘z navbatida tabiiy-ilmiy bilimlarining sifat jihatidan yangi tav-
siflarga olib keladi.
Aynan fanlar birlashuvi asosida biosferani ilmiy idrok etishda,
tabiiy fanlarning o ‘rnini samarali ko‘rsatish mumkin. Jum la-
dan, inson faoliyatining tinchlik uchun kurashdagi ahamiyatini
o ‘rganish.
Oxir-oqibatda barcha maktab fanlarini maxsus va umumma-
daniy bilimlar nisbatining o ’zgarishiga olib keladi. Shunday qilib,
um umlashtirish tabiiy-ilmiy ta ’lim m azm unini gum anitarlash-
tirishning asosiy omiliga aylanadi.
Bizning tadqiqotlar ko‘rsatishicha, tabiiy-ilmiy ta ’lim maz
munini yagona metodologik gumanitarlashtirish tabiiy idrok etish
quyidagi tizimlardan iborat:
«
Tabiat
—
fa n — texnika — jamiyat — inson».
Tabiat — inson tizimida olamni yalpi idrok etish, tizim miq-
yosida fikrlash va aksiologik baholash — yangi dialektik tizimni
ishlab chiqarishda boshlang’ich mezon sifatida shakllanadi. Bun-
day yondashishda ta ’limda ilmiy m ezon yangi sifat kasb etadi.
Tabiiy-ilmiy ta ’lim mazm unini gumanitarlash konsepsiyasi aso
sida integrativ yondashuvdagi tajribam iz 3-sinflar uchun ta-
biatshunoslik kursi konsepsiyasini ishlab chiqishdan iborat.
«Tabiatshunoslik» integrativ kursi o ‘quvchilarda dunyoning
zamonaviy tabiiy-ilm iy ko ‘rinishiga mos keluvchi idrok etish
uslubini shakllantirishga (yalpi fikrlash), qaysiki, o ‘z yechimining
gumanitar yo‘llarini talab qiluvchi, hozirgi dunyo dolzarb mu-
ammolarini tushunishga imkon beradi.
