4. Ўзбекистон Республикаси Бухгалтерия ҳисобининг миллий стандарти (21-
БҲМС) Т.: “Иқтисодиёт ва ҳуқуқ дунёси” нашриёт уйи, 2005.
INVESTITSIYA FAOLIYATINI RAG’BATIANTIRISHNING XORIJ
TAJRIBASI TAHLILI
M.U.Xurramov - QMII magistranti
Ilmiy rahbar: F.B.Aminov
Annotatsiya:
mazkur maqolada investitsiya faoliyatini rag’batlantirishning
xorij‘ tajribasi tahlil qilinib, qo’llaniladigan imtiyozlarning annal qilish mexanizmlari
investitsiyalarni rag’batlantirish, ijtimoly sohani qo’llab- quvvatlash, chet el
investitsiyalari oqimini ko’paytirishga qaratilganligi asoslangan.
Tayanch so’zlar:
investitsiyalar, moddiy aktivlar, nomoddiy aktivlar, kredit,
narx siyosati, davlat kafolatlari tizimi, soliq krediti, investitsiya faoliyatini
rag’batlantirish.
Investitsiya faoliyatini tartibga solish, huquqiy nuqtai nazaridan, turli mulkdorlar
o’rtasida moddiy va nomoddiy aktivlarni takror ishlab chiqarish xususidagi o’ziga
xos, murakkab, ijtimoiy zarur iqtisodiy (investitsiya) munosabatlarini shakllantirish
me’yorlarini nazarda tutadi.
202
Investitsiya faoliyatini tartibga solish va rag’batlantirishdagi xalqaro
tajribalami hisobga olish, chet el investorlariga investitsiyalashning barcha
turlari va shakllarida milliy tartibotni berish yanada qulay investitsiya muhitini
yaratadi va chet el investitsiyalarining kirib kelishini tezlashtiradi.
Jahondagi ko’pgina mamlakatlarda soliqlarning investitsiya faoliyatini
rag’batlantirishga qaratilgan tartibga solish funktsiyasidan samarali foydalaniladi.
Masalan, Yaponiya, Tayvan, Koreyada o’tish davrida soliq protektsionizmidan
unumli foydalanilgan. AQShda “buyuk depressiya”ni bartaraf etish davrida ham
xuddi shunday bo’lgan.
Masalan, Yaponiyada, sanoat kompaniyalari ilg’or texnika va texnologiyaga
qilingan investitsiyalarning 7 foiziga teng miqdorda foyda solig’ini qisqartirish
huquqiga
ega.
Kanadada
bunday
chegirma
ilg’or
texnikaga
qilingan
investitsiyalarning 7 dan 20 foizigacha miqdorini tashkil qiladi.
Soliq krediti ko’rinishidagi imtiyozlar tadbirkorlikning ilmiy-tadqiqot va tajriba-
konstruktorlik ishlanmalar (ITTKI) xarajatlariga tatbiqan ham keng qo’llaniladi. Bir
qator mamlakatlarda soliq krediti kompaniyalarning foyda solig’idan bu
kompaniyalarning o’tgan yil yoki bazis davr uchun o’rtacha yillik me’yorlarga
nisbatan ITTKI xarajatlari o’sishining muayyan hissasini chegirish ko’rinishida amal
qiladi (AQSh da — 20 foiz, Frantsiyada — 50 foiz, Yaponiyada — 20 foiz, Kanadada
100 foiz va undan yuqori).
l-jadvalda keltirilgan ma’lumotlar tahlili shuni ko’rsatadiki, korxonalardan
olinadigan foyda solig'i stavkalari ayrim davlatlarda birmuncha yuqori (AQSH,
Belgiya, Ispaniya, Buyuk Britaniya, Norvegiya) va ayrimlarida esa pastroqdir
(Germaniya, Braziliya, Turkiya, Lyuksemburg).
203
1-jadva1 Dunyoning ayrim davlatlarida korxonalardan olinadigan foyda va
jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig'i stavkalari
67
Davlatlar
|
