141
– Earmed Valne. Bajarilgan ish hajmi uslubiyatini qo„llash bo„yicha
qo„llanma,PMI[14];
– Prince2. Loyihalarni boshqarish standarti, OGC (Office of Government
Commerce). Buyuk Britaniya [10];
– The Standard for Project Portfolio Management, PMI. Loyihalar portfelini
boshqarish standarti, PMI[3];
– The Standard for Program Management, PMI.
Dasturni boshqarish
standarti, PMI[4];
– Managing Successaul Programmes. OGS UK. Loyihani boshqarish
standarti. OGS (Office of Government Commerce), Buyuk Britaniya[9];
– P2M Japan. Tashkilotlarda loyiha va dasturlarni boshqarish standarti,
Yaponiya[6];
– OPM3. Loyihani boshqarish sohasida tashkilotlarning etuklik modeli,
PMI[7];
– IPMA Competence Baseline (ICB). Loyiha menejerlarining
vakolatlariga
xalqaro talablar, IPMA[5];
– Rossiyaning vakolatliligiga milliy talablar (BMT). Loyihani boshqarish
bo„yicha mutaxassislarning vakolatliligiga milliy talablar.COBHET[15];
– PMCDF PMI. Loyihaviy menejmentda vakolatlarning rivojlanish tarkibi
(Project Management Competence Development Framework), PMI[8];
– GPBSPM. Tajriba asosida loyihaviy hodisalarni baholashning umumiy
standarti ( Global Performance Based Standards
for Project Management
Personal), GPBSPM Initiative.
Standartlarni ishlab chiquvchilar asosan yuqori malakali tashkilotlar, xalqaro
yoki milliy darajadagi bir guruh mutaxassislar hisoblanadilar.
IPMA tomonidan ishlab chiqilgan asosiy standart– ICB (IPMA Competence
Baseline, 3-versiyasi 2006 yilda chiqarilgan).
Bu standart loyihani boshqarish sohasida mutaxassislar malakalariga
talablarni belgilaydi hamda xalqaro sertifikatlashtirish uchun asos hisoblanadi.
IPMAning qoidalari va talablariga mos ravishda O„zbekistonda loyiha
142
menejerining vakolatlariga milliy talablar va loyihani boshqarish bo„yicha
mutaxassislarni sertifikatlashtirish dasturi ishlab chiqilgan. Ushbu tizim bo„yicha
sertifikatlashdan o„tgan mutaxassislar butun dunyo bo„yicha e‟tirof etiladigan
xalqaro namunadagi sertifikat oladilar.
Loyihaviy menejment sohasidagi boshqa bir obro„-e‟tiborli
tashkilot
AQShdagi loyihani boshqarish instituti (PMI) hisoblanadi. Unga a‟zolikning
individual tizimi mavjud bo„lib, bugungi kunda dunyoning 125 mamlakatidan
a‟zolar soni 200 ming kishidan ortadi. Loyihani boshqarish instituti standartlarni
ishlab chiqish sohasida anchagina keng va faol strategiyaga egadir.
Standart turli darajalardagi murakkablikka ega bo„lgan, uncha katta
bo„lmagan
yoki katta, qisqa muddatli yoki uzoq muddatli, mahsulot yoki
jarayonlarning turlaridan qat‟i nazar turli muhit sharoitida bajariladigan loyihalarga
qo„llaniladi. Berilgan ramkadagi talablar alohida olingan loyihani bajarish va
amalga oshirishning aniq bir shart-sharoitlariga
ushbu rahbarlikning keyingi
moslashtirilishini talab qiladi.
Ushbu xalqaro standartlarning o„zi loyihani boshqarish bo„yicha qo„llanma
bo„lmaydi. Unda loyihani boshqarish jarayonlarining sifati bo„yicha asosiy
ko„rsatmalar keltirilgan.
Yuqoridagilardan tashqari, loyihalarni boshqarishning juda ko„p milliy
standartlari ishlab chiqilgan bo„lib, qisman loyihalarning
menejerlari quyidagi
milliy jamiyatlar tomonidan taqdim qilingan: APM (Buyuk Britaniya), VZPM
(Shveytsariya), GPM (Germaniya), AFITEP (Frantsiya), CEPM (Hindiston),
PROMAT (Janubiy Koreya) va boshqalar.
Quyida asosiy standartlarni guruhlari bo„yicha ko„rib chiqamiz:
Boshqarishning alohida
ob’ektlariga
qo
‘
llaniladigan standartlar.
O„zining
tarkibi, mazmuni va keng tarqalganligi bo„yicha ancha to„la ishlab chiqilgan
standartlarga asosan alohida loyihalarni boshqarish jarayonlarini ko„rsatib beruvchi
standartlar kiradi. Ushbu guruhdagi standartlardan quyidagilarni alohida ajratish
mumkin:
