• Oziqaviy oqsil qo‘shimchalar
  • Tuxum mahsulotlari
  • Ziravor va dorivorlar
  • Yordamchi xom ashyo turlari




    Download 5,56 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet33/141
    Sana16.09.2024
    Hajmi5,56 Mb.
    #271209
    1   ...   29   30   31   32   33   34   35   36   ...   141
    Bog'liq
    Chorva parranda va baliq mahsulotlarini yetishtirish qayta ishlash texnologiyasi (T.Ikromov) (1)

    Yordamchi xom ashyo turlari. 
    Sut mahsulotlari 
    (yangi sut, quritilgan sut, yog‘sizlantirilgan sut, sari- 
    moy) qo‘shilsa, kolbasaning to‘yimdorlik qiymati 
    oshiradi. Sut kolbasa rangiga chiroy beradi, oqsil 
    qiymatini yaxshilaydi va mazasini, xushxo‘rligini oshi- 
    radi. Sarimoy kolbasaning energetik qiymatini kuchay- 
    tiradi va unga mayinlik, yumshoqlik bergani holda 
    hazm bo‘lish xususiyatini jadallashtiradi.
    Oziqaviy oqsil qo‘shimchalar 
    - asosan qaynatilgan 
    kolbasalar, pashtet, sosiska, sardyelka va shu kabi 
    mahsulotlar tayyorlashda keng foydalaniladi. Ular oziq 
    qiymati va sifatini birmuncha yaxshilaydi. Jumladan, 
    hayvon oqsillari, qon zardobi plazmasi, sut kabilardan 
    ko‘proq foydalaniladi. 0 ‘simlik oqsili sifatida ko‘proq 
    kukun holidagi soyadan foydalaniladi.
    Tuxum mahsulotlari 
    ham kolbasalar tayyorlashda 
    keng qo‘llanadi. Masalan, yangi tuxum va tuxum 
    poroshogi kolbasaning to‘yimdorlik qiymatini oshirish 
    bilan birga qiymadagi go‘sht boiaklarining bir-biri 
    bilan yaxshi yopishishida salmoqli ahamiyatga ega.
    Un 
    va kraxmal 
    - ayrim kolbasa qiymasiga aralash- 
    tiriladi. Unda asosiy maqsad namlikni kamaytirish va 
    qiymaning yopishqoqlik xususiyatini oshirishdan iborat. 
    Issiqlik berib ishlashda kraxmal jadal holda shishadi, 
    lekin mahsulotdagi oqsilni kamaytiradi. Shu bilan birga 
    bunday kolbasalami uzoq saqlab bo‘lmaydi. Kraxmal 
    miqdori ko‘pi bilan umumiy qiyma miqdorinimg 2-3 
    foizidan oshmasligi tavsiya qilinadi.
    Ziravor va dorivorlar 
    hamda ulaming maxsus 
    eritmalari kolbasaga xushbo‘y hid, yoqimli maza beris- 
    hi bilan muhim ahamiyat kasb etadi. Dorivorlar sifatida: 
    qora mumch, oq mumch, gvozdika, koritsa, kardamon, 
    koriandr deb nomlanuvchi maxsus dorivorlar ko‘proq 
    ishlatiladi.
    Sarimsoq piyoz va oddiy piyoz ham ko‘p vaqtlarda 
    qo'llaniladi. Ular kolbasaga yoqimli hid va maza
    55
    www.ziyouz.com kutubxonasi


    kiritadi. Ayrim xomligicha dudlangan kolbasalar 
    qiymasiga m a'lum miqdorda konyak yoki vino solinadi. 
    Buning natijasida uning mazasi, hidi va yoqimdorlik 
    darajasi birmuncha yaxshilanadi.
    Osh tuzi ham muhim qo‘shimtalardan biri hisob- 
    lanadi. Buning uchun har 100 kg qiymaga: - qaynatilgan 
    kolbasalar uchun 2-2,5 kg, chala dudlangan kolbasa 
    qiymasiga 3 kg, dudlangan kolbasalar qiymasiga 3-3,5 
    kg tuz solish m e’yor darajada hisoblanadi. Osh tuzi 
    ham o‘z o‘mida kolbasalarga biroz sho‘rroq va yoqimli 
    maza beradi. U qiymaning yopishqoqligini va namlikni 
    saqlash xususiyatini oshiradi.
    N atriy n itrati kolbasa qiymasining rangini istalgan 
    tomonga (och va to‘q rangda bo‘lishida) o ‘zgartirish 
    uchun ishlatiladi. Masalan, qaynatilgan kolbasalar uc- 
    hun 7,5 mg foiz nitrat, chala dudlangan va qaynatib 
    dudlangan kolbasa qiymasiga 20 foiz solish tavsiya 
    etiladi. Xom dudlangan kolbasalar uchun bu ko‘rsatkich 
    7,5 mg foiz bo‘lishi m e'yor darajada hisoblanadi.
    Shakar nitritning oksidlanishi uchun foydalaniladi. 
    U kolbasaga yoqimli maza beradi va tuz hamda muruch 
    quw atini kesib, achchiqlik xususiyatini kamaytiradi.
    Ayrim hollarda mahsulot sifati va mazasini yax- 
    shilash uchun qiymaga natriy askorbinati (askorbinat 
    natriya) va natriy glutaminati hamda fosfat tuzlari 
    qo‘shiladi. Kolbasa rangini to‘q qizil qilish uchun 
    glyukono-deltalakton deb nomlanuvchi (gdl) modda 
    (preparat)dan foydalanish tavsiya etiladi.
    Kolbasalaming po‘stloq qavati ulaming muayyan 
    m a’lum shakl - formada bo‘lishini, ifloslanishdan 
    saqlash, turli mikroorganizmlaming yuqishini oldini 
    olish, oksidlanmasligi uchun va qiyma namligini saq- 
    lash borasida muhim ahamiyat kasb etadi. Po‘stloq 
    qavatning 
    mavjudligi 
    tufayli 
    kolbasalami 
    issiq- 
    lik berib ishlashda uning tarkibidagi oqsil eritmasi 
    saqlanadi, ekstraktiv moddalar pasayib ketmaydi va
    56
    www.ziyouz.com kutubxonasi


    asosiysi kolbasalami uzoq vaqt yaxshi saqlashga imkon 
    yaratadi.
    Kolbasalami tayyorlashda tabiiy va sun’iy po‘st 
    qavatdan foydalaniladi. Tabiiy qavat sifatida mol, 
    qo‘y va cho‘chqalaming ingichka va yo‘g ‘on (to‘g‘ri) 
    ichagidan, siydik pufagidan, qizilo‘ngach, cho‘chqa 
    oshqozonidan foydalaniladi. Bu mahsulotlar yangi yoki 
    tuzlangan va quritilgan holda bo‘lishi mumkin.
    Ishlab chiqariladigan kolbasalaming deyarli 40 
    foizi uchun tabiiy po‘stloq qavati ishlatilsa, qolgan 
    qismi uchun sun'iy holda tayyorlangan po‘stlardan 
    foydalaniladi. Ular asosan, oqsildan (kutizin, belkozin), 
    o‘simlik (selofan, qog‘ozli) va sintetik (polietilen) 
    usulda tayyorlanadi. Kolbasa qavati uning sifatiga ko‘p 
    jihatdan o‘z ta'sirini ko'rsatadi. Binobarin, ular hidlanib 
    qolmagan, sasimagan, qurtlamagan, toza va sof holda 
    bo‘lishi talab etiladi.
    Bog‘lovchi m ahsulot asosiy hisoblanib, u kolbasa 
    boTak («baton» deb ataluvchi)lami ikki tomonidan 
    va talab etilsa uning o‘rta qismlaridan bogTash uchun 
    qoTlaniladi. Kolbasalar ana shu kanop bogTovchi 
    yordamida maxsus yog‘och taxtalarga osiladi. Ko‘p 
    vaqt «baton» tanasidagi bogTov miqdoriga ko‘ra 
    kolbasa nomini aniqlash mumkin.

    Download 5,56 Mb.
    1   ...   29   30   31   32   33   34   35   36   ...   141




    Download 5,56 Mb.
    Pdf ko'rish