3-§.Katta guruh
Kattalik.Katta guruhda ishlash bolalarning masofalarining har xil turlari haqidagi
tasavvurlarini aniqlashdan boshlanadi.
“Uzunlik”,”kenglik”,”Balandlik”,”qalinlik”(“yo`g`onlik”)
buyumlarning
kattaliklarida mustaqil orientir olish tushunchalarini egallab olish,ularni taqqoslash
va kattaliklar bo`yicha munosabatlarini tushinib olish imkonini beradi.
Buyumlar orasida kattalik bo’yicha konkret munosabatlarni o’rnatish tajribasi
qanchalik boy va turli tuman bo’lsa, keyinchalik bolalarni bu munosabatlarni
umumlashtirishga,konkret tavsiflarni abstrakt ta’riflarga, ya’ni “teng”, “ortiq”, “kam”
(“katta”, “kichik”) tushunchalariga o’rgatish shunchalik oson bo’ladi.
Bolalar buyumlarning kattaliklarini taqqoslashga va uning oldin buyumlar
masofalarining bir turi bilan farq qiladigan holda,keyinroq masofalarning ikki turi,
nihoyat, uch turi bilan farq qiladigan hollarda aniq belgilashga o’rganadilar.
Shu asosda qaysi hollarda buyumlar katta va qaysi hollarda kichik deb atalishi
tushunchasi beriladi. Agar buyumlar bir xil o’lchamdagi masofalar bilan farq qilsa, u
holda ushbu aniq so’zlar ishlatiladi: “uzun”, “qisqa”, “keng”, “tor” va b.
Agar buyumlar ikki–uch masofa turlari bilan farq qiladigan bo’lsa, ularni katta va
kichik deb aytiladi: katta va kichik matryoshkalar, katta va kichik qog’oz varog’I va
b.
Bolalar kattalikning o’zgaruvchanlik, taqqoslanuvchanlik, belgini aniqlashdagi
nisbiylik (qizil lenta ko’k lentadan uzunroq, ammo oq lentadan kaltaroq) kabi
xossalari bilan tanishadilar, buyumning kattaliklari bo’yicha munosabatlarining bir
qiymatli va o’zaro teskari xarakterini tushunib yetadilar.
Bolalarni kattaliklarning tartiblangan xossalari bilan tanishtirish mumkin bo’lib
qoladi.
Buyumlar bolalarning kattaliklarini o’sib boorishi, kamayib borishi tartibida
joylashtirish bo’yicha mashq qilib, seriatsion qatorning yo’nalganligining aniqligi,
alomatni aniqlashdagi nisbiylik, qatorning qo’shni hadlari orasidagi farqlarning
tengligi kabi xossalarni bilib oladilar. Mumosabatlar tranzitivligini o’rnatishga katta
ahamiyat beriladi.
Bu bolalarni har qanday buyumning kattaligini bir xil kattaliklar qatorida aniq
o’rinni egallovchi kattalik deb qarashga o’rgatib, bolalarning buyumlarning
kattaliklari bo’yicha orientir olish malakalarini takomillashtiribgina qolmay, balki
ularning matematik–va umumiy aqliy rivojlanishlariga ham imkon beradi.
Bolalarning ko’z bilan chamalash malakalarini rivojlantirishga yo’naltirilgan ish
yuqoridagi ishlar bilan bir vaqtda amalga oshiriladi.
O`qituvchining
bir
qator
usullarini
keltiramiz,bu
usullar
,bizning
fikrimizcha,bolalarni kattaliklarning xossalari bilan muvaffaqiyatliroq tanishtiribgina
qolmay,balki bolalarning fikrlash qobilyatlarini ham rivojlantiradi.
Bir alomatni ajratish bu alomatni boshqa alomatlar bilan taqqoslash bilangina
amalga oshishini hisobga olib ,masofaning har xil turlari bilan tanishtirishni juft,
qarama-qarshi tushunchalarni taqqoslash asosida amalga oshiramiz: uzunlikni kenglik
bilan,chuqurlikni balandlik bilan ,qalinlikni balandlik va kenglik bilan taqqoslaymiz.
Har bir yangi tushunchani tanish(ma`lum) tushunchalar sistemasiga ,qarama-
qarshi tushunchalarni hamda bolalar hali yaxshi o`zlashtirmagan tushunchalarni
taqqoslash shu taqqoslash shu tushunchalarni muvaffaqiyatli mustahkamlashga
imkon beradi.
Yangi materialni dastlabki idrok qilish qanday ahamiyatga egali ma`lum.
Yangi parametrni ajratish uzunlik alomati kontrast bo`lgan (yorqin ifodalangan)
va ko`p bo`lgan buyumlarda amalga oshiriladi.Masalan,uzunlik va kenglik bilan
tanishtirishda qog`oz poloskalari,lentalar va boshqa narsalar taqqoslanadi.
Tajriba bolalar uzunlik,kenglik,balandlikni aniq yo`nalishda qo`l yordamida
belgilanganlarida har xil turdagi masofalarni farq qilish ancha ancha yengil bo`lishini
ko`rsatmoqda.
Masalan,uzunlikni qo`lni buyum bo`ylab chapdan o`ngga o`tkazish bilan
,kenglikni qo`lni yuqoridan pastga qarab ko`ndalang o`tkazish bilan, balandlikni
qo`lni
pastdan
yuqoriga
o`tkazsih
bilan
ko`rsatishadi.Buyumlarning
uzunliklari,kengliklari,balandliklarini,shuningdek
o`lchamlardagi
farqlarni
bir
qo`lning ochilgan barmoqlari yoki ikkala qo`lni ochib ko`rsatishdan keng
foydalanishadi.
Brusokning,silindrning holatini o`zgartirib,bolalar bir xil masofaning o`zi
narsaning gorizontal holatida uzunlik deb atalishini,vertikal holatida esa balandlik
deb atalishini ko`radilar.
Berilgan mashqlar masofalarninghar xil turlarini aniq differensiallash(farq
qilish) malakasining hosil bo`lishiga imkon beradi,bolalarning ko`zi bilan chamalash
xususiyatlarini rivojlantiradi.
Buyumlar
bilan
bir
qator
mashqlar
bajarganlaridan
keyin,bolalar
umumlashtirishga o`rgatiladi.”Uzunlikni (kenglikni,balandlikni) qanday ko`rsatish
kerak” yoki “Bu uzunlik ekanini Siz qanday bildingiz?”nkabi bolalarga qaratilgan
savollar bilimlarni mustahkamlaydi.
Bolalarning balandlik haqidagi savolga bergan tahminiy javoblarini keltiramiz :”
Balandlik bu pastdan yuqoriga qarab turishimizdir”,”Balandlik bu pastdan yuqoriga
qo`lni o`tkazish mumkinligidir”.Aniqlashtiramiz:”Buyumlarning balandligini
aniqlash uchun yo qo`lni pastdan yuqorigacha o`tkazish,yo buyumlarning asosidan
yuqori qirrasigacha ko`z bilan qarab chiqish kerak”.
Taqqoslash yo`li bilangina boalalrning e`tiborini buyumlarning kattaliklari
bo`yicha nisbatlarini topishga qaratish mumkin,chunki kattalikni idrok qilish jarayoni
o`lchash jarayonidir.
Bolalar taqqoslashni ustiga qo`yish,yoniga qo`yish yoki o`lchovda o`lchash yo`li
bilan amalga oshiriladi.
Bolalar bilan birgalikda buyumlarni bir-birining ustiga,yoki yoniga qanday
to`g`ri qo`yish,qanday hollarda ustiga , yoki yoniga qo`yish usulidan foydalanish
aniqlanadi.
Keyinchilik taqqoslashda hamma buyumlarni ham bir-birining ustiga yoki
yoniga qo`yish mumkin bo`lavermasligini aniqlashadi.Masalan,shkaf bilan bufet
balandliklarini taqqoslashda shunday bo`ladi.Buning uchun har qaysi buyumni biror
narsa bilan o`lchash va o`lchovlarni taqqoslash kerak.
Shundan
keyin
o`lchov
sifatida
nimalardan
foydalanish
mumkinligi
aniqlanadi.Masalan:tayoq,kanop,lenta,qo`l
barmoqlaridan
o`lchov
sifatida
foydalanish mumkin.
Buyumlarning uzunligini,kengligini aniqlashda o`lchovdan qanday to`g`ri
foydalanish ko`rsatiladi.Bunda bolalarning e`tiborini uzunlikni aniq bir qirradan
boshlab ikkinchi chekkadagi qirrada tamomlash,o`lchovni to`g`ri chiziq bo`ylab
qo`yish kerakligiga qaratiladi.
Shunday qilib,bolalar har xil taqqoslash usullaridan ,shuningdek bilvosita
taqqoslashdan , ya`ni o`lchashdan foydalanib,buyumlarni taqqoslashni o`rganadilar.
Tarbiyachi shartli olingan o`lchovdan foydalanib,boalarni buyumning nisbiy
kattaliklarini aniqlashga o`rgatadi.Buyumlarning nisbiy kattaliklarini topishga
bevosita va bilvosita taqqoslash usullarini qo`llab bo`lmaydigan vaziyat vujudga
keltiriladi.Masalan,shkaf yoki eshik baland ekanini aniqlash.Shartli olingan o`lchov
(qog`oz poloska,lenta,tayoq va b.)dan foydalanib,shkaf va eshikning balandliklari
o`lchanadi.Bolalar shartli olingan o`lchov shkafning balandligi 6 marta ,eshikning
balandligiga 7marta joylashganligi uchun eshik shkafdan baland degan xulosaga
keladilar.
Katta guruhga bolalar uzunlik va balandlikni aniqlagan mashg`ulotning bir
qismini keltiramiz.
Tarbiyachi.Bugun katta guruh bolalari katta uy qurishadi,ular ko`p qurilish
materiallariga
ega
bo`lishlari
kerak.Ularga
ayniqsa,uzunligi
3shartli
o`lchovga,balandlikligi esa 1shartli o`lchovga teng bo`lgan brusoklar (tangachalar)
kerak.Har biriningizning oldingizda o`lchov va brusoklar turibdi.Ularni o`lchang va
keraklarini ajrating.Brusokning uzunligi nechta shartli o`lchov joylashishi kerak
Bolalar. 3 ta shartli o`lchov.
Tarbiyachi. Brusokning balandligiga nechta shartli o`lchov joylashishi kerak.
Bolalar. 1 ta shartli o`lchov.
Tarbiyachi. O`lchovlarni oling va ular bilan brusoklarni o`lchang va kerakli
brusoklarni ajrating(Bolalar topshiriqlarni bajarishdi,tarbiyachi ba`zi bolalarga
yordam berdi).
Miqdoriy bahoni tarkib topishi jarayonida bolalarda ko`z bilan chamalash
rivojlanadi.Shu maqsadda bolalarni idrok qilinadigan o`lchamlarning kattaliklari
yaxshi ma`lum buyumlar yoki harakatlar bilan taqqoslash (3 qadamga teng
uzunlik,odam bo`yicha balandlik va b.)ga o`rgatish lozim.
Shu
vaqtning
o`zida
tarbiyachi
bolalarning
e`tiborini
buyumlarning
uzunlik,balandlik,qalinliklari bo`yicha o`rganishlariga qaratadi.Bu o`zgarishlarni “bu
kalta”,”qalinroq’’,”balandroq” kabi so`zlar bilan to`g`ri ifodalashga o`rgatish kerak.
Tarbiyachi ta`lim jarajonida bolalar kattaliklari miqdoriy bahosi borasida
o`zlashtirilgan bilim va malakalarini taqqoslashda ,har xil hayotiy vaziyatlarda
ulardan foydalanishga o`rgatishdan boshlandi.Bolalarning ko`z bilan chamalash
malakalarini rivojlanishiga alohida e`tibor berish kerak.Sayllarda bolalari e`tiborini
masalan,yo`l va yo`laklarning(qishloq sharoitlarida)kengligiga,balandliklari bo`yicha
teng va har xil bo`lgan daraxt va uylarga yo`g`on va ingichkaroq daraxtlar tanalariga
va boshqa narsalarga qaratish mumkin.Ta`lim jaroyinida bolalar e`tiborini miqdoriy
baholarning nisbiyligiga ularning taqqoslanayotgan buyumlarning kattaliklariga
bog`liq ekanligiga qartish kerak.Bu kattalik bahosini ayni matematik jihatdan
tushunish uchun muhim ahamiyatga ega.
Kuzatishlar shuni ko`rsatmoqdaki,biror amaliy topshiriq shaklida berilgan
taqqoslashlarni masalan,ma`lum uzunlikdagi,kenglikdagi balandlikdagi buyumlarni
taqqoslash,yoki tanlash uchun juftini topish kabi topshiriqlarni bolalar katta qiziqish
bilan bajaradi.
Bolalar uzunligi,kengligi,balandligiga namuna sifatida berilgan buyumning uzunligi
,balandligi ,kengligi,teng,ya`ni bitta yoki bir nechta masofa bo`yicha buyumlarning
topishlari
yoki tayyorlashlari kerak
bo`ladigan
buyumlarning kattaliklari
tenglashishga doir mashqlar shunday mashqlardir.
Bunday topshiriqlarni bajarishda bolalarning ancha qiyin tahlili amalga
oshirilishlariga buyumlardan qaysisi namuna bilan tenglashtirishga to`g`ri kelishlarini
o`rganishlariga va buyumlarini qaysi yo`l bilan tenglashtirish mumkin ekanini
aniqlashga t`o`gri keladi.
Bolalarni tenglashtirishning 2 usulini ,ya`ni buyumni kichiklashtirish yoki
kattalashtirish yo`li bilan tenglashtirish usullarini topishga qiziqtirish kerak.Buyunlar
tartiblangan qatorning ko`p sondagi buyumlar kattaliklarni taqqoslashga doir
mashqlarga ham katta ahamiyat beriladi.
Bolalarning o`rta guruhga egallagan ko`nikmalariga asoslanib biz ularga
buyumlarni ularning kattaliklari ortib boradigan tartibda joylashtirishni taklif qilamiz.
Bolalar dastlabki qatordagi eng katta yoki eng kichik elementlarni (eng uzun yoki
eng qisqa poloskani)topadilar.
Shundan keyin bolalar qator bo`ylab buyumlarning kattaliklarini aytib
yurishadi,biz bu qatorni obrazli qilib “zinacha” deb atadik:eng qisqa,eng
uzunroq,yanada uzunroq,eng uzun yoki uzun,qisqa,yanada qisqa va h.k., nihoyat eng
qisqa.Shu yo`l bilan biz tarbiyalagan qator yo`nalishi aniqligini ta`kidlashga harakat
qilamiz.
Qatordagi buyumlardan bittasi bolalarga ko`rsatiladi va uni qo`shnilari bilan
taqqoslash taklif qilinadi.Ular qaysi buyum katta va qaysi buyum kichik ekanligini
taqqoslaydilar:qizil poloska,ko`k poloskadan uzun ammo yashil poloskadan
qisqaroq.
Shundan keyin buyumlardan keyingi kattaligini o`zidan oldingi va o`zidan keyingi
buyumlar bilan taqqoslashni o`rgatamiz.(Qizil lenta,ko`k lenta,sariq lentalardan
uzunroq,ammo yashil,havorang,jigarrang lentaladan qisqa).
Bir nechta mashq natijasida bolalar buyumlarning tartibi bilan joylashtirish
qoidasiga mustaqil kelibgina qolmay,balki eng muhimi,tartiblangan qator buyumlarni
kattaliklarini aniqlashdagi nisbiylikni tushunib yetadilar.
Tartibi bilan qo`yilishi kerak bo`lgan buyumlarni qanday tanlash kerak degan
savolga
bolalar,har
gal
buyumlar
orasidan,buyumlarning
qaysi
tartibda
joylashtirishga qarab eng uzunini yoki eng qisqasini tanlash kerak degan to`g`ri javob
beradilar.
Bolalar buyumlarni tartiblashni amalga o`rgatib olishgnlaridan keyin biz ular
e`tiborini qatorni qo`shni buyumlari kattaliklari orasidagi farqning tengligiga
qaratamiz.
Buning uchun oldin qo`shni buyumlar kattaliklari orasidagi farq o`lchov bilan
o`lchanadi va istalgan buyum qo`shni buyumlardan bir o`lchov katta yoki kichik
ekani aniqlanadi.Shundan keyin buyum qo`shni buyumlarning birining qancha katta
bo`lsa,ikkinchisidan shuncha kichik bo`lishi o`rgatiladi.
Keyinroq xuddi shu maqsadda,bir nechta o`lchovni qo`yish va o`lchash natijasida
hosil bo`lgan sonlarni taqqoslash usulidan foydalaniladi.
Bolalar har xil uzunlikdagi beshta poloskani tartib bilan qo`yishadi,o`lchovni ketma-
ket qo`yish bilan ularni o`lchashadi,o`lchash natijalarini taqqoslashadi.Har bir
poloska qo`shnisidan bir o`lchov uzun yoki bir o`lchov qisqa ekani aniqlanadi.
Bunday mashqlar bir vaqtning o`zida (ya`ni parallel ravishda) bolalarning qo`shni
sonlar borasidagi bilimlarni mustahkamlash imkonini beradi.
Shunday qilib,tartiblangan qator bilan ishlash jarayonida bolalar kattalikning
qator yo`nalishining aniqligi qator qo`shni hadlari orasidagi farqning tenglik
alomatining aniqlashdagi nisbiylikdagi xossalrini tushunib egallaydilar.
Bu haqda bolalarning qatorni oraliq elementidan boshlab tuzish,oraliq yoki
tushurib qooldirilgan elemnt o`rni topish kabi topshiriqlarni muvaffaqiyatli
bajarganliklari guvohlik beradi.Bu topshiriqlar” nima o`zgardi?”,”nima yo`q bo`ldi?”
kabi o`yinlar shaklida o`tkaziladi.Masalan,hosil bo`lgan qatorda sanoq bo`yicha qaysi
poloska yetishmaydi yoki sanoq bo`yicha qaysi poloska ortiqcha?
Kattalik bilan tanishtirishda amalga oshirishda bolalarning ko`z bilan chamalash
malakalarini rivojlantirishga katta e`tibor beriladi.Katta guruhda oddiy ko`z bilan
chamalash(katta yoki kichik buyumni topishga yoki berilgan namunaga qaralganda
kattaliklari bo`yichaga teng bo`lgan buyumlarni topish)ga doir masalalar taklif
qilinadi.Bolalar bu masalalarni oddiy ko`z bilan chamalab yechadilar,undan keyin esa
ustiga qo`yish va yoniga qo`yish usullaridan foydalanib tekshiradilar.
Buyumlar kattaliklarinitenglashtirish ,kattaliklar orasidagi farqni topishga doir
qiyinroq masalarni bolalar oldin amaliy yo`l bilan yechadi,ya`ni bir buyumni
ikkinchisining ustiga yoki yoniga qo`ib ortiqcha yoki yetishmayotgan bo`lakni
aniqlash bilan yechadilar.
Keyinroq bolalar shu masalalarni ko`z bilan chamalab yechishni o`rgandilar.
Bolalar maxsus tanlangan buyumlar orasidan kattaligi bo`yicha teng buyumlarni
topishni o`rgandilar,so`ngra esa atrofdagi buyumlar orasidan namunaga teng buyumni
izlaydilar.
Buning uchun ushbu mashqdan foydalaniladi:”Uzunligi, kengligi,balandligi
bo`yicha teng buyumlarni top va ayt.Kattalikni to`g`ri topganligini shartli o`lchov
bilan tekshiramiz”.
Tartiblangan kattaliklar qatori xossalarini o`zlashtirishi asosida tasavvuriga ko`ra
buyumlarning kattaliklari aniqlash va taqqoslashga doir mashqlarga o`tamiz.Bu
sistemani o`rganishda bolalarga bir jinsli buyumlar qatorida aniq o`rinni egallovchi
har qanday buyumni topish imkonini berishni nazarda tutamiz.Shu munosabat bilan
bolalardan u yoki bu buyum (qalam,piyola,koptok va b.)ning kattaligini qanday deb
so`raladi.
Shu bilan parallel ravishda bolalar o`zlariga tanish buyumlar kattaliklarini eslab
qolishga doir mashq qildiriladi:bog`chamizning atrofidagi devorning balandligi
qanday? Va h.k.Bolalarga har xil , ya`ni lenta,qalam, va b. Buyumlar beriladi ulardan
xuddi shunday o`lchamdagi buyumlar aytilishlari talab qilinadi.Bunday topshiriqlar
beriladi:”Shunday ikkita buyumni aytki,ulardan biri ikkinchisidan baland , uy
devoridan baland ,past,keng,tor,uzun,qisqa deyish mumkin bo`lsin”.
Bolalar odatdagidek o`rtoqlarini talabchanlik bilan tinglaydilar,bahslashadilar,o`z
mulohazalarini aytadilar,demak, mulohaza yuritishni o`rganadilar.
Bolalar olgan bilimlarga mos so`zlarda mustahkamlanishi qanchalik muhim ekani
ma`lum.Shu sababli ish jarayonida bolalar nutqining o`sishiga katta ahamiyat
beriladi.
Bolalar buyumlarning kattaliklarini to`g`ri aytishni o`rgandilar.(oq sharf tor,qizil
sharf esa keng),buyumlarni taqqoslashda sifatlarning qiyosiy va chog`ishtirma
darajalardan foydalaniladi:baland,past,keng,tor,uzun,qisqa,qalin,yupqa,eng uzun.
Munosabatlarning o`zaro teskari xarakterda ekanligini tushunmoq uchun nutqda
buyumlarning kattaliklari bo`yicha o`zaro teskari bog`lanishda bo`lishlarida aks
ettishda o`rgatiladi:qizil qalam ko`k qalamdan uzun,ko`k qalam esa qizil qalamdan
qisqa.
Bunday ish bolalar bilan kattalarning nisbiyligi haqidagi tushunchani o`rganishda
amalga oshiriladi; uchinchi matroshka ikkinchi birinchi matroshkadan kichik,ammo
to`rtinchi,beshinchi,oltinchi matroshkalardan katta.
Buyumlarning kattalari bo’yicha munosabatlari nutqda aks ettirish ishning
boshlang’ich bochqichlarida bolalari qiyinchilik tu’gdiradi, Ana shu yerda savollarni
aniq qo’yishgina emas,balki ularni bo’lib berish ham muhimdir.Masalan bolalar qizil
va ko’k lentalar uzunliklarini taqqoslashadi: “Eng uzun lenta qaysi rangda ?”
Shundan keyin qiyinroq savollarni beramiz:”Ko’k lentaning uzunligi haqida nima
deyish mumkin?Qizil lentaning uzunligi haqidachi?”
Shundan keyingina umumlashturuvchi savollarga ham o’tiladi:”Bu lentalarni
uzunliklari haqida nima deyish mumkin?” ,”Lentalarning kattaliklari taqqoslang”
,”Lentalar nimasi bilan o’xshash va nimasi bilan farq qiladi?”
Qo’yilgan savolga aniq javob olishga erishmoq kerak.
Har xil ish usullari va didaktik materialni almashtirish v a tarbiyachiga har qaysi
bolaning anoiq javobni mustaqil izlashda mashq qildirish imkonini beradi.Bola juda
qiynalib qolganida,o’rtog’ining javobini qaytarishga ruxsat beriladi. Bolalar o’zlari
bajarayotgan ishning mazmunini tushunib yetganidagina ,ularning taffakkurlash
qobiliyatlarini o’stirish imkoniyati yaratiladi. Ishni bajarishgina emas ,balki nima
qilayotganini gapirib berish muhimdir .Shu sababli bollardan nima qilganini ,qanday
qilganlarini va natija nimadan iborat ekanligini so’zlab berishni talab qilish maqsadga
muvofiq.
Bolalar ishlash usullarini o`zlashtirib olganliklariga qarab ular ishlarni oldindan
rejalashtirishga majbur qiladi.Masalan,bolalarga buyumlarning kattaliklariga qarab
guruhlash topshiriqlarini berib,oldindan kattaliklarning qaysi alomatlari bo`yicha
yoki buyumlarning qaysi alomatlari bo`yicha guruhlarga bo`lish mumkinligini o`ylab
ko`rish taklif qilinadi.
Biroz keyinroq bu topshiriq bilan bir vaqtda buni qanday bajarishni,u yoki bu
guruhga qaysi buyumlar oidligi va nega shunday bo`lishini gapirib berish taklif
qilinadi.
Dastlabki,
shunday
tahlildan
keyingina
bolalar
tegishli
ishlarni
bajarishadi;guruhlarga ajratishni amalga bajarib,o`z javoblarining to`g`ri ekanligini
isbotlashadi.
Bu xil topshiriqlar bolalardan vaziyatni sinchiklab tahlil qilishni buyumlarni tanlash
qoidasini
oydinlashtirish(sintez)ni
talab
qiladi,ularni
klassifikatsiyalash,umumlashtirish
bo`yicha
mashq
qilish
imkonini
beradi.Demak,bolalarning mantiqiy fikrlashlarini rivojlantiradi.
O`tkazilgan
ish
natijasida
yil
oxiriga
kelib
bolalar
buyumlarning
uzunligi,kengligi,balandligi,qalinligini
yaxshi
farq
qiladilar,kattaliklarni
taqqoslashning har xil usullardan foydalaniladilar va bularni baholash uchun aniq
ifodalashni qo`lladilar,o`z yechimlarining to`g`riligini isbotlay oladilar,buyumlarning
kattaliklarini koz bilan chamalab,ancha aniq topa oladilar.
Bolalar kattaliklar haqidagi o`z bilimlarini har xil (tasvirlash,o`yin,mehnat)
faoliyatlarida qo`llashlari mumkin.
Mazkur ish bolalarning idrok qilish va fikrlash qobilyatlarining rivojlanishiga katta
ta`sir qiladi.
Bolalar kattalik alomatlari bo`yicha buyumlarni taqqoslay olish,umumlashtirish
malakalarni egallab oladilar.Kattaliklar orasidagi o`zaro teskari munosabatlarni
aniqlay olish,bir yoki bir nechta alomatiga ko`ra buyumlarni tartibga solish va
guruhlashning uddasidan chiqa oladilar.
|
