Mavzu: tasodifiy jarayonlar va ularni asosiy statistik xarakteristikalari

narxlarni tasodifan o‘zgartirib yuborishi mumkin. Biologik tizimlarda, aytaylik, qurg‘oqchilik yoki o‘rmonga o‘t ketishi tashqi xalaqitga misol bo‘la oladi va muayyan biologik turlarning ko‘payishiga tasodifan ta’sir qilishi mumkin. Keltirilgan misollarda amplituda spektrlari, past chastotali diapazonda yotadi. Radiosignallarni qabul qiluvchi qurilmalarda yuzaga keladigan tashqi halaqitlar “shovqin” ga o‘xshaydi. Bular elektromagnit to‘lqinlarning tarqalishi va qaytishi bilan bog‘liq fizik sharoitlar bilan bog‘liq bo‘lib, amplituda spektrlari yuqori chastotali diapazonida yotadi. Ichki tasodifiy halaqitlar tizimdagi elementlarning parametrlari beqaror (o‘zgarib turadigan) bo‘lishi bilan bog‘liq. Ular elektron sxemalar va mexanik birikmalarning ishqalanuvchi elementlarida turli muhitlar orasidagi chegaralarda zaryad eltuvchilarning tebranishlari (fluktuatsiya) tufayli yuzaga keladi. Kirishdagi ta’sirlar tasodifiy xususiyatga ega bo‘lganda, boshqarish tizimlarini hisoblash uchun o‘sha tasodifiy hodisalar haqidagi statistik ma’lumotlarning yoki bu ma’lumotlarning ehtimolliklarining taqsimlanish qonunlarini e’tiborga olish lozim. Bunda jarayonlarning sifat ko‘rsatkichlari tasodifiy ta’sirlarning sodir bo‘lishi ehtimolliklari (joiz ehtimollik) ga mos kelishi kerak. Bunday yondashuv, kam ehtimollik bilan sodir bo‘ladigan hollarda tizim ishining sifati pasayishi mumkinligini oldindan taxmin qilinadi. Har qanday ta’sirlar sodir bo‘lganda ham ish sifati kamaymasligi talab etilganda hisoblar, ehtimolligi juda oz, eng noqulay holatlarga mo‘ljallab bajariladi. Bunda determinirlangan tizimlar uchun mo‘ljallangan hisoblash usullaridan foydalaniladi, biroq tizim ehtimolliklar asosidagi hisoblashga qaraganda murakkablashib va qimmatlashib ketadi.

• narxlarni tasodifan o‘zgartirib yuborishi mumkin. Biologik tizimlarda, aytaylik, qurg‘oqchilik yoki o‘rmonga o‘t ketishi tashqi xalaqitga misol bo‘la oladi va muayyan biologik turlarning ko‘payishiga tasodifan ta’sir qilishi mumkin. Keltirilgan misollarda amplituda spektrlari, past chastotali diapazonda yotadi. Radiosignallarni qabul qiluvchi qurilmalarda yuzaga keladigan tashqi halaqitlar “shovqin” ga o‘xshaydi. Bular elektromagnit to‘lqinlarning tarqalishi va qaytishi bilan bog‘liq fizik sharoitlar bilan bog‘liq bo‘lib, amplituda spektrlari yuqori chastotali diapazonida yotadi. Ichki tasodifiy halaqitlar tizimdagi elementlarning parametrlari beqaror (o‘zgarib turadigan) bo‘lishi bilan bog‘liq. Ular elektron sxemalar va mexanik birikmalarning ishqalanuvchi elementlarida turli muhitlar orasidagi chegaralarda zaryad eltuvchilarning tebranishlari (fluktuatsiya) tufayli yuzaga keladi. Kirishdagi ta’sirlar tasodifiy xususiyatga ega bo‘lganda, boshqarish tizimlarini hisoblash uchun o‘sha tasodifiy hodisalar haqidagi statistik ma’lumotlarning yoki bu ma’lumotlarning ehtimolliklarining taqsimlanish qonunlarini e’tiborga olish lozim. Bunda jarayonlarning sifat ko‘rsatkichlari tasodifiy ta’sirlarning sodir bo‘lishi ehtimolliklari (joiz ehtimollik) ga mos kelishi kerak. Bunday yondashuv, kam ehtimollik bilan sodir bo‘ladigan hollarda tizim ishining sifati pasayishi mumkinligini oldindan taxmin qilinadi. Har qanday ta’sirlar sodir bo‘lganda ham ish sifati kamaymasligi talab etilganda hisoblar, ehtimolligi juda oz, eng noqulay holatlarga mo‘ljallab bajariladi. Bunda determinirlangan tizimlar uchun mo‘ljallangan hisoblash usullaridan foydalaniladi, biroq tizim ehtimolliklar asosidagi hisoblashga qaraganda murakkablashib va qimmatlashib ketadi.