???? ???????????? = 1 1+4???? (3.6)

46 
Kontaktli datchiklarning afzalliklari: 
•
Soddalikligi; 
•
Avtomatlashtirish tizimlarida keng foydalanilishi. 
Kamchiligi: 
•
Uzluksiz nazoratni amalga oshirish murakkabligi; 
•
Kontakt guruhining cheklangan xizmat muddati. 
§ 3.2.3. Tenzometrik datchiklar
Bu datchiklarni ishlashi mexanik zo‘riqishlar va silqinishlar natijasida 
o‘tkazgich va yarim o‘tkazgichlarni aktiv qarshiliklarini o‘zgarishiga asoslangan. 
O’zgarmas harorat uchun o‘tkazgich qarshiligi R quyidagilarga bog‘liq:
𝑅 = 𝜌
𝑙
𝑆
,
(3.7)
 
bu 
erda, 
ρ 
– 
o‘tkazgichning 
solishtirma 
qarshiligi 
Om 
mm/m
2
, 
ℓ - o‘tkazgichning uzunligi m
,
S – o‘tkazgichning kesim yuzasi, mm
2
. 
Siqilganda material uzunligi, kesim yuzasi va uni solishtirma qarshiligi 
o‘zgaradi. Ma’lumki, o‘tkazgich qarshiligi nisbiy o‘zgarishi uni nisbiy siljishiga 
proporsional, ya’ni 
∆𝑅
𝑅
= 𝛾
∆𝑙
𝑙
(3.8) 
bu erda γ – qo‘llanilgan material tenzosezgirlik koeffitsiyent.
Tenzodatchik zigzaksimon ko‘rinishdagi ingichka konstantin simdan (diametri 
0,01-0,05mm
2
) iborat bo‘lib, ikkala tomonidan yupqa qog‘oz yopishtiriladi
(3.4.1 – rasm, a).

47 


 
 

 
 
3.4.1- rasm. Tenzodatchik (a), uni tavsifi (b), (s) 
ulanish sxemasi va (d) 
umumiy ko‘rinishi 
Tenzodatchiklar - qattiq jismning o‘lchanayotgan elastik deformatsiyasini elektr 
signaliga aylantiruvchi qurilmalardir. Bu uning geometrik o‘lchamlari cho‘zilish yoki 
siqilishdan o‘zgarganda datchik o‘tkazgich qarshiligining o‘zgarishiga bog‘liq. U 
detalga elim bilan mustahkam qilib yopishtiriladi va detal bilan birgalikda siqiladi yoki 
cho‘ziladi. Tenzodatchik simlarini uchlari folgalar orqali o‘lchov sxemalariga ulanadi. 

Download 7,42 Mb.