1-jadval
O’zbekistonda qo’y va echkilar bosh sonining o’zgarishi dinamikasi, ming bosh(2005-2014 yy.)*
Ko’rsatkichla
r
Yillar
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
Barcha toifadagi xo’jaliklar
Jami qo’ylar va
echkilar
11351,
9
12016,
2
12635,
6
13523,
3
14432,
6
15340,
9
16189,
0
17128,
8
17717,
6
18438,
9
shu
jumladan:
qorako’l qo’ylar
4684,2
4896,3
5097,7
5284,3
5622,1
5897,0
6225,5
6386,3
6390,4
6532,3
Fermer xo’jaliklari
Jami qo’ylar va
echkilar
501,1
649,4
872,3
1007,3
1097,7
1149,9
1203,1
1267,3
1310,0
1336,6
shu
jumladan:
qorako’l qo’ylar
211,5
255
295,3
348,3
383,2
413,0
434,6
447,7
432,7
442,9
Dehqon va aholining shaxsiy yordamchi xo’jaliklari
Jami qo’ylar va
echkilar
8417,7
9053,0
9603,9
10433,
6
11268,
9
12146,
7
13035,
7
14166,
0
14771,
6
15459,
9
shu
jumladan:
qorako’l qo’ylar
2499,9
2704,7
2912
3155,1
3464,1
3638,5
4041,5
4441,6
4550,4
4694,8
Qishloq xo’jaligi faoliyatini amalga oshiruvchi tashkilotlar
Jami qo’ylar va
echkilar
2433,1
2313,8
2159,4
2082,4
2066,0
2044,3
1950,2
1695,5
1636,0
1642,4
shu
jumladan:
qorako’l qo’ylar
1972,8
1936,6
1890,4
1780,9
1774,8
1845,5
1749,4
1497
1407,3
1394,6
*
O’zbekiston Respublikasi Davlat statistika qo’mitasi. Yillik statistik to’plam. Toshkent 2013 yil va O’zbekiston qishloq xo’jaligi. Toshkent 2015
to’plam materiallari.
334
2-jadval
O’zbekistonda qo’ychilik mahsulotlari ishlab chiqarishning o’zgarishi dinamikasi (2005-2014 yy.)*
Ko’rsatkichlar
Yillar
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
Barcha toifadagi xo’jaliklar
Qo’y va echki go’shti, ming tonna
157,6
175,6
192,8
223,9
245,8
270,4
288,6
314,0
343,3
363,6
Jun (fiz. vaznda) ming tonna
20,1
21,4
22,5
23,8
25,0
26,5
28,7
31,1
32,4
34,4
Qorako’l terisi, ming dona
688,8
726,8
781,0
897,0
897,4
934,9
1022,3
1116,9
1062,1
1061,3
Fermer xo’jaliklari
Qo’y va echki go’shti, ming tonna
3,8
4,4
6,9
7,7
8,4
9,0
9,6
10,2
11,3
11,4
Jun (fiz. vaznda) ming tonna
0,6
0,9
1,1
1,3
1,4
1,7
2,0
2,1
2,2
2,8
Qorako’l terisi, ming dona
25
31,6
36,5
38,3
42,2
44,1
43,4
46,1
51,1
52,6
Dehqon va aholining shaxsiy yordamchi xo’jaliklari
Qo’y va echki go’shti, ming tonna
134,7
152,8
169,6
200,2
222,3
246,3
263,9
287,9
316
336,9
Jun (fiz. vaznda) ming tonna
16,0
17,3
18,5
19,7
20,7
22,0
24,2
26,8
28,1
29,5
Qorako’l terisi, ming dona
390,2
476,6
499,5
549,6
585,0
632,1
643,6
745,8
801,7
831,8
Qishloq xo’jaligi faoliyatini amalga oshiruvchi tashkilotlar
Qo’y va echki go’shti, ming tonna
17,9
18,4
16,3
16
15,1
15,1
15,1
15,9
16
15,3
Jun (fiz. vaznda) ming tonna
3,5
3,2
2,9
2,8
2,9
2,8
2,5
2,2
2,1
2,1
Qorako’l terisi, ming dona
273,6
218,4
245
309,1
270,2
258,7
335,3
324,9
209,3
179,0
*
O’zbekiston Respublikasi Davlat statistika qo’mitasi. Yillik statistik to’plam. Toshkent 2013 yil va O’zbekiston qishloq xo’jaligi. Toshkent 2015
to’plam materiallari.
335
Demak, qo’ychilik, shu jumladan qorako’lchilikni ko’paytirish imkoniyatlaridan foydalanish
bozor iqtisodiyoti qonunlari talablariga to’laroq javob bermayotir va hokazo.
Istiqbolda qo’ychilik maxsulotlarini ko’paytirish va sifatini takomillashtirish tarmoqni intensiv
yuritish darajasini keskin ko’tarish hisobiga amalga oshirilishi lozim.
16.9.Qo’ychilikning iqtisodiy samaradorligini oshirish imkoniyatlari
Ko’pchilik korxonalarda go’sht, qorakul teri va jun mahsulotlarining tannarxi va sotish baholarining
oshishi kuzatilmoqda, tannarxga kiritilgan xarajatlarning rentabellik darajasi bozor iqtisodiyoti
qonunlari talablariga to’liq javob bermaydi.
Tarmoq maxsulotlari iqtisodiy samaradorligini oshirish uchun quyidagi omillardan va
imkoniyatlardan foydalanish zarur:
1.Qo’ychilikda tabiiy yaylov ozuqa resurslarining axamiyatini hisobga olish, yaylovlarning
hosildorligini oshirish chora tidbirlarini muntazam amalga oshirish lozim. Bu maqsadda yaylov
aylanuvini tashkil etish, qo’shimcha serhosil yaylov o’simliklarining urug’larini ekish va boshkalar.
Qish oylarida tabiiy ozuqalar proteinining 2-3 marta kamayib ketishi hisobiga qo’ylarga qo’shimcha
kuchli ozuqa berish zaruriyati kelib chiqadi. Bunday jarayon amalga oshirilmasa ona qo’ylardan
olinadigan qo’zilarning sifatli belgilari pasayadi, ulardan olingan teri ham mayda bo’ladi va hokazo;
2.Cho’ponlarning mehnat unumdorligi va ularning mehnatiga haq to’lashni oshirish
imkoniyatlaridan to’laroq foydalanish kerak. Bu vazifani boshqarish uchun sermehnat jarayonlarni
mexanizasiyalashtirish, har bir cho’ponga biriktirilayotgan qo’ylar sonini ilmiy asoslangan me’yorlar
darajasiga yetkazish, cho’ponlar oilasiga ma’ishiy va boshka xizmatlarni yuqori darajada tashkil etish
zarur va hokazo;
3.Zooveterinariya xizmatlarini tashkil etishda ilg’or (progressiv) usullardan foydalanish,
optimal muddatlarda qo’zi olish, qochirish, junini qirqish, sug’orish va boshqa texnologik ishlarni
talab darajasida bajarish;
4.Jun va qorako’l teri mahsulotlarini qayta ishlash va ularni ichki va tashqi bozorlarda erkin,
kelishilgan shartnoma baholarda sotishni amalga oshirishga amaliy yordam ko’rsatish.
|
