~
-
Şək.7.1. İkinci elektrik qida mənbəyinin struktur sxemi:
GS~ - dəyişən gərginlik stabilizatoru ; GT – güc transformatoru ; DQ –düzləndirici qurğu; HS – hamarlayıcı süzgəc ; GS - - sabit gərginlik stabilizatoru.
Düzləndirici qurğu, dəyişən gərginliyi sabit döyünən gərginliyə çevirən elektron qurğudur. Hamarlayıcı süzgəc düzlənmiş gərginliyin döyünmələrini azaltmaq üçün nəzərdə tutulur. Zəruri olan hallarda hamarlayıcı süzgəcdən sonra qida mənbəyinin tərkibində sabit gərginlik stabilizatoru quraşdırılır. Stabilizator, şəbəkə gərginliyinin və yük cərəyanının dəyişməsindən asılı olmayaraq mənbənin çıxışında gərginliyi sabit saxlayır. Bəzi hallarda şəbəkə gərginliyinin
geniş intervalda dəyişmələrindən İQM-i qorumaq və çıxışdakı gərginliyin stabilliyini saxlamaq üçün İQM girişində dəyişən cərəyan stabilizatoru da istifadə olunur.
İQM – lərin əsas elementlərindən biri düzləndiricidir (DQ –düzləndirici qurğu). Düzləndiricinin isə əsas elementi düz istiqamətdə müqaviməti əks istiqamətdəki müqavimətindən yüzlərlə və minlərlə dəfə az olan düzləndirici diod – qeyri xətti elementdir. Düzləndirici diodların volt – amper xarakteristikalarının təhlilindən alınır ki, öz keçiriciliyinə görə ideal düzləndirici diodlara (düz istiqamətdə müqavimət sıfır, əks istiqamətdə sonsuzluq) yaxın olan yarımkeçirici element silisium və germanium diodlarıdır.
Dəyişən gərginliyi döyünən gərginliyə çevirən çeviricilər (Düzləndiricilər)
Düzləndiricilərin əsas parametrləri aşağıdakılardır:
Çıxış gərginliyinin orta qiyməti
T
1 T
Uorta Uçıı dt
0
(7.1)
Çıxış cərəyanının orta qiyməti
1 T
T
I orta içıı dt
0
(7.2)
Çıxış gərginliyinin (cərəyanının) döyünmə əmsalı
U mi /U nom , (7.3)
burada Umi – döyünən gərginliyin dəyişən toplananının amplitududur və onun ilk (əsas) harmonikalarının amplitudlarından ibarətdir.
Ən sadə düzləndirici birfazalı bir yarımperiodlu düzləndiricidir.
| 