Mehnat bozorini tartibga solish

kasb-hunar egalari qanchalik muhim o‘rin tutganliklarini alohida ta’kidlab 
o‘tganlar. 
Kaykovusning «Qobusnoma»sida ham «Hunar o‘rganmoqda mehnat qilmoq, 
badanni yalqovlik, ya’ni bekorchilikdan qutqarmoq foydalidir», deyiladi. 
Davlat mehnat bozoridagi siyosatining asosiy yo‘nalishlarini belgilab beradi. 
Ushbu yo‘nalishlar mehnat bozorini tartibga solishning turli bosqichlarida amalga 
oshiriladi. 
1. 
Mamlakatimizda mavjud mehnat bozorida quyidagilar ко ‘zda tutiladi: 
- iqtisodiyot real sektorini qo‘llab-quwatlash, shuningdek, daromadlami qayta 
taqsimlash va tartibga solishga yo‘naltirilgan soliqqa tortishning eng maqbul 
darajasini o‘matish; 
-kichik biznes va xususiy tadbirkorlikni qoTlab-quwatlash: ish o‘rinlari sonini 
ko‘paytirish maqsadida kreditlar ajratish, soliq imtiyozlari berish, ya’ni mehnat 
xizmatiga talabni rag‘batlantirish;- ish kuchi harakatchanligini ta’minlash, xususan, 
oilalami ish kuchi ortiqcha 
bolgan mintaqalardan ish kuchi yetarli bo‘lmagan mintaqalarga ko‘chib o‘tishlari 
uchun subsidiyalar berish va kreditlar ajratish yo‘li bilan ta’minlash; 
- mehnat bozorida raqobatbardosh boTmagan aholi qatlamini davlat omonidan qo ‘ 
llab-quwatlash; 
- ishchilar umumiy ta’lim darajasini oshirish, ulami mehnat bozorida barqaror 
talabga ega kasblarga o‘qitish va qaytadan o‘qitish. 
2. 
Mintaqa mehnat bozorida quyidagilar ко ‘zda tutiladi. 
- har bir ish qidiruvchi uchun kasblar, tarmoqlar va mamlakat mintaqalari bo‘yicha 
bo‘sh ish o‘rinlari to‘g‘risida ma’lumotlar bankini yaratish va to‘liq ma’lumotlami 
taqdim etish; 
- mintaqaviy ish bilan bandlikni faollashtirish yo‘llarini izlash maqsadida, asosan, 
yollanma xodimlaming himoyasiz guruhlari uchun ijtimoiy choralami ko‘zda 
tutish; 
- mintaqa iqtisodiyoti tarkibini hisobga olgan holda, kichik korxonalarga, ayniqsa, 
tadbirkorlik faoliyatini boshlayotganlarga imtiyozlar berish; 
- ishga joylashtirish xizmatlarini tashkil etish; 
- mintaqa iqtisodiyotidagi tarkibiy-texnologik o‘zgarishlami tahlil etish; 
- mintaqa iqtisodiyoti talablaridan kelib chiqqan holda inson kapitaliga mablag‘ 
sarf qilishni tartibga solish; 
- mehnat bozori statistikasi va marketing tadqiqotlarini tahlil etish, ular asosida 
aholi uchun eng qulay yo‘nalishlarda tegishli shart-sharoitlar yaratish. 
3. 
Ichki firma darajasida quyidagilar к о 'zda tutiladi: 
- korxona moliyaviy ahvolidan qat’i nazar bir xil mehnatga bir xil ish haqi toiash 
kafolati; 
- ish beruvchilar bilan yollanma xodimlar o‘rtasidagi shartnomaviy mehnat 
munosabatlarini tartibga solish; 
- mehnatga haq to‘lash yagona tariflarini yaratish va hokazolar (3.8-rasm). 
Mintaqaviy darajada zaruratga qarab mehnat bozorini tartibga solishning bilvosita 
usullaridan foydalanish yoki maqsadli dasturlami amalga oshirish mumkin. 
Shuningdek, qonunchilik usullari - milliy qonunchilikka muvofiq, lekin mintaqa 

xususiyatlarini hisobga oladigan normativ hujjatlar qabul qilishdan ham foy dal 
ansa bo‘ladi. 
Rossiya Fanlar akademiyasi Ish bilan bandlik instituti olimlarining fikricha, ish 
bilan bandlik siyosatiga bo‘lgan yangi talablar rivojlangan va ijtimoiy 
muvofiqlashtiriladigan mehnat bozorini shakllantirish hamda uning 
qonuniyatlaridan foydalanishni taqozo etadi. Aholi ish bilan bandlik darajasining 
yuqoriligi korxona va tashkilotlarda ortiqGha ish kuchlari saqlab turilishi bilan 
emas, balki yangi ish o‘rinlari yaratilishi bilan ta’minlanishi lozim; ikkinchidan, 
mehnatga haq to‘lash darajasi ish kuchini qayta hosil qilish uchun zarur sarf 
xarajatlar miqdoriga yaqinlashtirilishi uchun shart-sharoitlar yaratilishi kerak. 
Davlat ish bilan bandlikni tartibga solish maqsad va vazifalaridan kelib chiqqan 
holda, mehnat bozoriga ta’sir ko‘rsatishning turli usul va vositalarini tanlaydi (1.2- 
jadval). 

Download 324,79 Kb.