• 3.5. Aylana
  • Muhandislik va kompyuter grafikasi




    Download 8,84 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet21/83
    Sana25.11.2023
    Hajmi8,84 Mb.
    #105189
    1   ...   17   18   19   20   21   22   23   24   ...   83
     


    48 
    3.4. Kesma. Nur 
    Kesma
    - bu chiziqning berilgan ikkita nuqtasi orasidagi chiziq. Ushbu 
    nuqtalar 
    kesmaning uchlari 
    deb ataladi. 
    Kesma uzunligi 
    - kesmaning uchlari orasidagi masofa. 
    3.7 - rasmda a chizig'ining bir qismi bo'lgan AB kesmani ko'rsatadi, A va B 
    nuqtalar AB kesmaning uchlari. Chiziq uning uchlarini ko'rsatilgan. "Kesma" 
    so'zini kvadrat qavs bilan almashtirish mumkin - [AB]. [AB] yozuvida: "A va B 
    nuqtalari bilan chegaralangan chiziq kesmasi". 
    Nur
    yoki 
    yarim to’g’ri chiziq 
    - bu chiziqning berilgan nuqtasining bir 
    tomonida joylashgan chiziqning bir qismi. Bu nuqta 
    nurning boshi 
    yoki 
    yarim 
    to’g’ri chiziqning
    boshlang'ich nuqtasi 
    deb ataladi. 
    3.8 - rasmda AB nurini ko'rsatadi, A nuqtasi - nurning boshlanishi. Bir nur 
    nurning boshlanish nuqtasi va nurga tegishli bo'lgan boshqa nuqta bilan 
    ko'rsatiladi. Bunday holda, boshlang'ich nuqta oldinga suriladi. "Nur" so'zini 
    kvadrat va qavslar bilan almashtirish mumkin - [AB). [AB) yozuvida: “A nuqtadan 
    boshlangan nur”. 
    a a 
    3.7- rasm 3.8 - rasm 
    3.5. Aylana 
    Aylana 
    - bu yopiq, tekis egri chiziq, uning barcha nuqtalari berilgan 
    nuqtadan bir xil masofada joylashgan. Bu nuqta aylananing 
    markazi
    deb ataladi. 
    Aylananing har qanday nuqtasini uning markazi bilan bog'laydigan bog’lovchisiga, 
    aylananing 
    radiusi
    deyiladi. Aylana ikki nuqtasini bog'laydigan chiziq 
    yoy
    deyiladi. Aylana markazidan o'tadigan vatarga aylananing
    diametri 
    deyiladi. 
    Aylana bilan kesishgan to'g'ri chiziq 
    keshishuvchi 
    deb ataladi.
    А
    B
    А
    B


    49 
    3.9- rasm -. O nuqtada markazi bo'lgan aylana ko'rsatilgan. OA - aylananing 
    radiusi, BC - aylananing kesmasi, DE - aylananing diametri, b - to’g’ri chiziq 
    kesishuvchi. 
    Aylananing bir qismi 
    aylana yoyi 
    deb ataladi. 3.10 rasmda O nuqtada 
    joylashgan aylana yoyi tasvirlangan. OA - aylana yoyining radiusi. yoy kesma kabi 
    ikkita harf bilan belgilanadi va markirovka belgisi, masalan, AB, rasm. 3.10.
    Aylana bilan bitta umumiy nuqtaga ega bo'lgan chiziq 
    aylanaga urunuvchi 
    deyiladi. Ushbu nuqta 
    urinuvchi
    nuqta
    deb nomlanadi. 
    Urinuvchi to’g’ri chiziq aylana radiusiga perpendikulyar bo’lib, urinish 
    nuqtasidan o'tadi. 
    3.9 - rasm 3.10 - rasm 3.11 - rasm
    3.11 - rasmda A nuqta - bu urinish nuqtasi. a to’g’ri chiziq aylana bilan A 
    nuqtada urinadi. 
    Doira
    - bu aylana bilan bog'langan tekislikning bir qismi (3.12-rasm). 
    Halqa
    - bu bitta markazdan tortib olingan ikki doira bilan bog'langan tekislikning qismi 
    (3.13-rasm). 
    3.12 – rasm
     
     
    3.13 – rasm 

    Download 8,84 Mb.
    1   ...   17   18   19   20   21   22   23   24   ...   83




    Download 8,84 Mb.
    Pdf ko'rish