16
lardan kelib chiqadi. Bu
qoidaning buzilishi nikohni
haqiqiy emas deb topilishiga asos bo‘ladi.
2. Nasl-nasab shajarasi bo‘yicha to‘g‘ri tutashgan
qarindoshlar o‘rtasida, tug‘ishgan va o‘gay aka-ukalar
bilan opa-singillar o‘rtasida, shuningdek farzandlikka
oluvchilar bilan farzandlikka olinganlar o‘rtasida nikoh
tuzilishiga ruxsat berilmaydi.
Qonun hujjatlarida yaqin, to‘g‘ri,
yon shajara, yot
aralashmagan va yot aralashgan qarin dosh tushunchalari
mavjud. Biri bosh qasidan yoki umumiy ajdoddan dun-
yoga kelgan shaxslar yaqin qarindosh lar hisoblanadi.
Biri boshqasidan dunyoga kelgan shaxslar, ya’ni
bobo-ota, o‘g‘il-nevara-evara-chevara-dubora to‘g‘ri
shajaradagi qarindoshlar deb yuritiladi. Aka-uka va
opa-singil yon shajaradagi qarindosh deyiladi. Yot ara-
lashmagan qarindosh deb umumiy ota yoki onaga ega
bo‘lishlik, yot aralashgan qarindosh
deb turli ota yoki
onadan tug‘ilgan o‘gay aka-ukalar va opa-singillar
tushuniladi.
Yaqin qarindoshlar o‘rtasidagi nikohni qonun yo‘li
bilan taqiqlash axloqiy qoida hamda biologik nuqtayi na-
zarga, tibbiyot fani yutuqlari va xulosalariga asoslanadi.
Boshqa qarindoshlar o‘rtasida nikoh tuzish qonun
bilan taqiqlanmaydi. Shuning uchun yon shajara bo‘yi-
cha qarindosh bo‘lgan, tog‘avachcha, amakivachcha,
Nikoh yoshiga
yetmagan
shaxs
bilan tuzilgan
nikoh hali nikoh
yoshiga yetmay
nikohga kir-
gan shaxsning
manfaatlari
talab
qilgan hollarda
haqiqiy emas
deb topilishi
mumkin...
O‘zbekiston
Respublikasining
Oila kodeksi,
51-modda
Nikoh yoshi to‘g‘risidagi qonun hujjatlarini buz-
gan aybdor shaxslar O‘zbekiston Respublikasining
Ma’muriy javobgarlik to‘g‘risidagi kodeksi 47
3
-mod-
dasi va Jinoyat kodeksi 125
1
-moddasiga muvofq ja-
vobgarlikka tortiladilar.
17
xolavachchalar va boshqa uzoq qarindoshlar o‘rtasida
nikoh tuzish mumkin.
Aka-ukalar hamda opa-singillar farzandlarining o‘za-
ro nikoh tuzishlari maqsadga muvofq emas. Qarindoshlik
nikohi tufayli ko‘pincha nimjon, jismonan nosog‘lom,
nuqsonli, mayib bolalar dunyoga keladi. Qarindoshlar
o‘rtasida tuzilgan nikoh hatto farzandsizlikka olib keli-
shi ehtimoldan xoli emas.
3. Loaqal bittasi ruhiyat buzilishi (ruhiy kasalli-
gi yoki aqli zaifligi) sababli sud tomonidan muoma-
laga layoqatsiz deb topilgan shaxslar o‘rtasida nikoh
tuzilishi ga yo‘l qo‘yilmaydi.
Bunday shaxslar o‘z qilmishlarining oqibatiga to‘liq
javob bera olmaydilar va nikoh tuzishga ongli ravishda
o‘z xohishlarini izhor eta olmaydilar. Bu qoida nikohla-
nuvchilarning ixtiyoriy va o‘z xohishiga ko‘ra nikoh
tuzish tamoyilidan kelib chiqadi. Shaxsning ruhiy ka-
salligi yoki aqli zaifligi tufayli muomalaga layoqatsiz
deb topilishi fuqarolik holati dalolatnomalarini yozish
organiga ariza topshirganidan so‘ng,
nikohni qayd etish
muddatigacha yuz bergan bo‘lsa ham, nikohdan o‘tishga
monelik qiladi.
Ko‘p xotinli
bo‘lish, ya’ni
umumiy ro‘zg‘or
asosida ikki yoki
undan ortiq xotin
bilan er-xotin
bo‘lib yashash —
eng
kam oylik
ish haqining ellik
baravaridan yuz
baravarigacha
miqdorda jarima
yoki uch yilgacha
axloq tuzatish
ishlari
yoki bir
yildan uch yil-
gacha ozodlikni
cheklash yoxud
uch yilgacha
ozod likdan
mahrum qilish bi-
lan jazolanadi.
