Zararli nurlanishlar va ulardan himoyalanish

Download 8,4 Mb. Pdf ko'rish
bet	107/151
Sana	11.10.2024
Hajmi	8,4 Mb.
	#274522

1 ... 103 104 105 106 107 108 109 110 ... 151

Bog'liq
Mehnat muxofazasi

Zararli nurlanishlarning inson organizmiga ta’siri.

Zararli nurlanishlar va ulardan himoyalanish.
Zararli nurlanlshlar manbalari.
Zararli nurlanishlar quyosh nurlari
ta’sirida, simobli-kvars lampalardan foydalanish vaqtida, metallargа issiqlik bilan,
ishlov berishda, radioto‘lqinlarni uzatishda, yuqori chastotaligeneratorlarda,
qishloq xo‘jalik mahsulotlariga sun'iy radioaktiv moddalar bilan ishlov berishda,
atom elektr stansiyalarda hosil bo‘lishi mumkin.
Radioaktiv nurlarning manbalari tabiiy yoki sun’iy bo‘ladi. Bunday
nurlarning o‘lchov birligi qilib «Вег» («Biologicheskiy ekvivalent rentgena»)
qabul qilingan. Agar bir yillik umumiy nurlanishlar miqdori 170 m.Ber.dan ortiq
bo‘lsa, inson hayoti uchun xavfli hisoblanadi. Lekin hozirgi vaqtda yadro
energiyasidan keng foydalanish, radioaktiv chiqindilarni saqlash xavfsizligi
qoidalarini buzilishi va shu kabi boshqa sabablar, radioaktiv nurlar miqdorini oshib
ketishiga olib kеlmoqdа.
Bunga yaqqol misol qilib 1979-yili Amerikaning Garrisberg shahri yaqinidagi
hamda Chernobil atom elektr stansiyalaridagi halokatlarni, ayrim davlatlarda olib
borilayotgan turli xil ko‘rinishdagi yadro sinovlarini keltirish mumkin.
Elektromagnit nurlanishlar radiolokatsiya, yadro fizikasi, televidenie, tibbiyot
va metallarga issiqlik bilan ishlov berishda qo‘llaniluvchi ultra yuqori chastotali -
UVCH va o‘tа yuqori chastotali - SVCH generatorlarida yuzaga keladi. Ish
xonalarida yuqori va ultra yuqori chastotalarning manbai sifatida energiya
uzatmalarini
(fider
liniyalar),
induksion
g‘altaklarni, kondensa-torlarni,
tebranuvchi konturlarning ekranlashtirilmagan elementlarini misol qilib keltirish
mumkin.
Zararli nurlanishlarning inson organizmiga ta’siri.
Yuqorida keltirilgan nurlanishlar ichida inson hayoti va sog‘lig‘i uchun
radioaktiv nurlanishlar eng xavfli hisoblanadi. Ushbu nurlanish ta’sirida «Nur
kasalligi» kelib chiqishi, уa’ni markaziy nerv va qon aylanish sistemalarining,
ichki sekretsiya bezlarining ish tartibi buzilishi mumkin. Bunday kasallikning
asosiy belgilari doimiy toliqish va kamdarmonlik, bosh aylanishi, qayd qilish
hamda shu kabi ko‘rinishlarda bo‘ladi. Bundan tashqari radioaktiv nurlanishlar rak
kasalligini keltirib chiqarishi, insonda genetik o‘zgarishlarni sodir etib,
pushtsizlikka olib kelishi, ona qornidagi homilaning rivojlanishiga katta ta’sir
etishi ham mumkin.
Infraqizil nurlar inson tanasining qizishiga, tana haroratining oshishiga,
ultrabinafsha nurlar esa teri osti to‘qimalarida biologik o‘zgarishlar vujudga
kelishiga, elektromagnit nurlanishlar markaziy nerv sistemasi ishining buzilishiga,

tez toliqishga, kamdarmonlikka, bosh og‘rig‘i uyqusizlik, pulsning va qon
bosimining kamayishiga olib keladi.
Yuqori va ultra chastotali elektromagnit maydonlari ta’sirida markaziy nerv
sistemasining faoliyati buziladi, tanada umumiy horg‘inlik, charchash sodir
bo‘ladi, bosh og‘riydi, uyqu keladi, puls va qon bosimi kamayadi.

Download 8,4 Mb.

1 ... 103 104 105 106 107 108 109 110 ... 151

Download 8,4 Mb.

Pdf ko'rish