Birinchidan,
tashkiliy-texnik jihatdan ta’minlanganlik, ya’ni zamonaviy texnika
va texnologiyalar bilan etarli darajada qurollanish.
Ikkinchidan,
mustahkam moddiy-moliyaviy asoslarga ega bo’lish. Axborot-
psixologik xavfsizlikni ta’minlashga xizmat qiladigan soha xodimlari moddiy
manfaatdorligini oshirish.
97
Uchinchidan,
zamonaviy axborot texnologiyalarini boshqaradigan, undan samarali
foydalana oladigan, zamonaviy bilimlarga ega bo’lgan, har tomonlama keng
fikrlaydigan qobiliyatli kadrlarni tayyorlash.
Demak, axborot xuruji tobora avj olib borayotgan, yakka tartibda har bir fuqaro,
har bir inson ongiga kuchli ta’sir o’tkazayotgan, keng miqyosda olganda, jamiyat
taraqqiyoti va millat taqdirini hal qila biladigan, global miqyosda esa – butun insoniyat
hayotini kafolatlashga, uning taraqqiyoti yoki tanazzulini belgilashga qodir bo’lgan
tig’iz axborot tizimini boshqarish, tartibga solish, undan foydalanish me’yorlarini ishlab
chiqish hozirgi zamonning eng dolzarb muammolaridan biridir.
3. Milliy mafkura –o’zbekistonliklar yangicha dunyoqarashining asosi
Insoniyat axborot oqimi tobora tezlashayotgan, Er shari aholisining kayfiyati,
ruhiyatini, maqsad va intilishlarini, qolaversa, butun tafakkur tarzini o’zgartirishga qodir
bo’lgan axborot texnologiyasi vujudga kelgan bir davrda yashamoqda. Bu - hozirgi
zamon tamaddunining o’ziga xos yutug’i. Xalqlar, mamlakatlar, davlatlar o’zaro
munosabatlarini tobora yaqinlashtirishga, jahon ijtimoiy-siyosiy jarayonlarini
boshqarishga, dunyoviy kayfiyat, dunyoviy ruhiyat va maslakning vujudga kelishiga
xizmat qiladigan mo’’jizakor hodisa.
Biroq tsivilizatsiyaning ana shunday ulkan, keng miqyosli va serqirra yutug’idan
kim qanday maqsadlarda foydalanayapti? Uning beqiyos va qudratli kuchini nimalarga
ishlatayapti? – degan haqli savollar ham muammoga aylanmoqda.
Umuman olganda, insoniyat tafakkuri kengayib, fan-texnika taraqqiyoti
jadallashgani sayin insoniyat o’zining buyuk yaratuvchilik qudratini namoyon etmoqda.
Shu bilan birga o’zining boshini o’zi og’ritadigan, o’z hayotiga o’zi tahdid soladigan,
o’z istiqbolini mavhumlashtiradigan holatlarga ham duch kelmoqda.
Kompyuterlarning paydo bo’lishi esa butun Er sharini yagona axborot makoniga
aylantirdiki, natijada har bir mamlakat taqdiri bilan ham, butun dunyo taqdiri bilan ham
bog’liq bo’lgan voqelik yuzaga keldi.
Bugun O’zbekiston ana shu yagona axborot tizimining faol sub’ektiga aylandi.
Uning dunyo bilan aloqasi, jahon ijtimoiy-siyosiy jarayonlaridagi ishtiroki, davlatlararo
munosabatlar, siyosiy, iqtisodiy, ijtimoiy, huquqiy va madaniy aloqalari umumjahon
axborot tizimi tarkibida amalga oshirilmoqda. Bu bevosita elektron pochta, elektron
axborot almashish tizimi orqali ham milliy, ham dunyoviy muammolarni hal qilish
borasidagi faoliyat samaradorligini oshirishda, vaqtni tejashda, moliyaviy xarajatlarning
keskin kamayishida, qolaversa, zamonaviy axborot almashish salohiyatini namoyon
qilishda yaxshi natija bermoqda.
Biroq bu jarayon bir qator muammolardan xoli emas. Jumladan, jahon axborot
tizimidan etarli foydalanilmayotganligi, Internet tizimining kerakli darajada
rivojlanmaganligi va qo’llanish darajasi pastligi ko’zga tashlanayotir.
Ammo masalaning ikkinchi, bundan ham muhim tomoni ham bor. Bu bevosita
axborot bozoriga murojaat qilganda qanday axborotlarni qabul qilish, qanday
axborotlardan foydalanish borasidagi salohiyatni ham taqozo etmoqda. Chunki
bozorning oddiy haqiqati shundaki, har kim topganini savdoga chiqaradi. Sifati, mazasi,
rangi, ta’mi yoki foydasiga qarab tanlash xaridorning ixtiyorida. Ana shu hayotiy
qonuniyat nuqtai nazaridan qaraganimizda, jahon axborot bozorida bizning
manfaatlarimizga zid bo’lgan, milliy xususiyatlarimizni, an’analarimiz, turmush
tarzimizni mensimaydigan axborotlar ham xuruj qilib, hayotimizga shiddat bilan kirib
98
kelmoqda. Bu o’z-o’zidan axborot sohasida milliy xavfsizlikni ta’minlash muammosini
ko’ndalang quydi.
Hozirgi zamon axborot tizimining juda keng imkoniyatlarini hisobga olgan holda
aytish mumkinki, O’zbekistonda axborot olish, saqlash, foydalanish va tarqatishni
umummilliy manfaat va umummilliy taraqqiyot nuqtai nazaridan boshqarish
mexanizmini yaratish, uning mohiyati va unsurlarini chuqur anglash zarur bo’lib qoldi.
Ana shu hayotiy ehtiyoj nuqtai nazaridan axborot sohasida axborot xavfsizligini
ta’minlash tizimini yaratishning quyidagi usullarini qo’llash zarur deb hisoblaymiz:
Birinchidan,
|
