Milliy va umummadaniy kompetensiya:
– vatanga sadoqatli, insonlarga mehr-oqibatli hamda milliy qadriyatlarga e’tiqodli bo‘lish, badiiy asarlarni tushunish, nutqiy me’yorlarga rioya qilish va sog‘lom turmush tarziga amal qilish.
Dars jarayoni
1.Tashkiliy qism 4 minut
2.O’tilgan mavzuni takrorlash( mustahkamlash) 12 minut
3.Yangi mavzuni tushuntirish 10 minut
4.Yangi mavzuni mustahkamlash 14 minut
5.O’quvchilarni baholash 3 minut
6. Uyga vazifa 2 minut
Tashkiliy qism:
A) Sinf xonasini tozaligiga e’ribor berish;
B) O’quvchilar bilan salomlashish.
C) O’quvchilarning darsga tayyorgarligini teshirish.
D) O’quvchilarni darsga jalb qilish va davomatni anilash;
E) O’quvchilarga o’tilgan mavzular yuzasidan savollar berish;
V.Darsning jihozi: buyruq gapning ramziy chizmasi.
VI. Dars turi:_________________________________________
VII. Dars usuli:_______________________________________
VIII.Darsning borishi
IX.Darsning rejasi
1. Buyruq gap haqida ma'lumot.
2. Buyruq gap kesimining ifodalanishi va tinish belgisi.
3. Buyruq gapni hosil qiluvchi vositalar.
Kirish topshirig'ini bajarish, grammatik qoidalarni o’zlashtirish asnosida buyruq gap kesimining ifodalanishiga alohida e'tibor qaratish lozim. Qo’shimchasiz shakli in bilan shartli belgilanadi. Quyidagi gaplar havola qilinadi.
1.0'zlashtirgan bilimlarni takrorlab tur.
2.Kitobingni menga berib turgin. -gin
3. Unga ayt, darsga vaqtida kelsin. -sin
4. Yo’l harakati qoidalariga rioya etingiz. -ingiz
Har bir gapning kesimi uning ma'nosi bilan aloqadorlikda tekshiriladi, sharhlanadi. Dars davomida mashqlarni ishlash jarayonida yuqoridagi gaplar qolipini aks ettiruvchi ramziy chizrna o’quvchilar ko’z oldida turishi kerak.
1.___________ =============
2. ------------------- =============
3. ------------------- =============
4. ------------------- =============
Mashqlardagi matn, har bir gap tahlilida buyruq gapni hosil qiluvchi vosita ko’rsatilishi, ramziy chizmadagi qaysi gap qolipiga tushishini aytish barobarida shu gap yoki matn ifodalayotgan ma'no ham izohlanishi lozim. Ayniqsa, buyruq gap shaklidagi nasihat mazmunini ifodalovchi hadis, maqol va hikmallar mazmuni o’zlashtirilganda, o’qituvchi tomonidan «Nega shunday?», «Nima muhim?», «Nega shunday qilish kerak?» qabilidagi savollar doimiy ravishda o’rtaga tashlanib turiladi. Bu o’z-o’zidan darsda bahs-munozara, tortishuv, suhbat shaklining tabiiy ravishda yuzaga kelishiga sababchi bo’ladi.
X. Lirik chekinish.(hikoya)
XI.MUSTAHKAMLASH:
Buyruq gaplar haqida ma’lumot bering.
Buyruq gap tuzing.
Buyruq gaplar oxiriga qanday tinish belgisi qo‘yiladi.
Baholash:_______________________________________________________
XII. Darsning yakuni:
Uyga vazifa:
Ilmiy bo’lim mudiri: _____________________
Sinf:5 sana:_________________
I.Tashkiliy qism: salomlashish, davomatni aniqlash. (Siyosiy daqiqa)
II.Darsning mavzusi: ISTAK GAPLAR
III.Takrorlash.O’tilgan mavzuni so’rab, baholash
IV.Darsning maqsad:
a) ilmiy maqsad - istak gap haqida tushuncha berish;
b) tarbiyaviy maqsad - yosh avlodni yurtparvarlik, insonparvarlik ruhida tarbiyalash;
d) rivojlantiruvchi maqsad - fuqarolik mas'uliyati hissini shakllantirish, rivojlantirish.
Nutqiy kompetensiya (tinglab tushunish, so‘zlash, o‘qish, yozish):
Berilgan topshiriq, sodda matnlarni tinglab tushuna oladi;
Kommunikativ kompetensiya:
– o‘rganilgan ifoda vositalari asosida o‘zaro samarali muloqotga kirisha olish, muloqotda nutqiy muhitga moslasha olish.
Axborotlar bilan ishlash kompetensiyasi:
– mediamanbalar (radio, televizor, internet va boshqalar)dan zarur ma’lumotlarni izlab topa olish, saralash, saqlash, ulardan samarali foydalana olish, ularning xavfsizligini ta’minlash ko‘nikmalarini egallash .
O‘zini o‘zi rivojlantirish kompetensiyasi:
– doimiy ravishda o‘zini o‘zi mustaqil va ijodiy rivojlantirish, hayot davomida mustaqil o‘qib-o‘rganish, mustaqil qaror qabul qila olish.
Ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi:
– sinfda, maktabda, oilada, mahallada va jamiyatda o‘tkaziladigan tadbirlarda faol ishtirok etish, o‘zining burchini bilish, unga rioya qilish.
Milliy va umummadaniy kompetensiya:
– vatanga sadoqatli, insonlarga mehr-oqibatli hamda milliy qadriyatlarga e’tiqodli bo‘lish, badiiy asarlarni tushunish, nutqiy me’yorlarga rioya qilish va sog‘lom turmush tarziga amal qilish.
Dars jarayoni
1.Tashkiliy qism 4 minut
2.O’tilgan mavzuni takrorlash( mustahkamlash) 12 minut
3.Yangi mavzuni tushuntirish 10 minut
4.Yangi mavzuni mustahkamlash 14 minut
5.O’quvchilarni baholash 3 minut
6. Uyga vazifa 2 minut
Tashkiliy qism:
A) Sinf xonasini tozaligiga e’ribor berish;
B) O’quvchilar bilan salomlashish.
C) O’quvchilarning darsga tayyorgarligini teshirish.
D) O’quvchilarni darsga jalb qilish va davomatni anilash;
E) O’quvchilarga o’tilgan mavzular yuzasidan savollar berish;
V.Darsning jihozi: Istak gapning ramziy chizmasi.
VI. Dars turi:_________________________________________
VII. Dars usuli:_______________________________________
VIII.Darsning borishi
IX.Darsning rejasi
1.Istak gap haqida ma'lumot.
2.Istak gapni hosil qiluvchi vositalar.
O’quvchilar istak gapni alohida mavzu sifatida birinchi bor o’rganayotganliklari uchun uning darak, so’roq, buyruq gapdan farqini ochib berish orqali tushuntirish kerak. Ularni ikki jihatdan farqlash mumkin: birinchisi ma'nolariga ko’ra, ikkinchisi kesimining ifodalanishiga hamda boshqa vositalarning ishtirokiga ko’ra. Ma'nosiga ko’ra tekshirganda, bunday gaplarda istak, orzu, xohish mazmuni yetakchilik qiladi. Kesimi esa - sa shaklidagi fe'l bilan ifodalanib, ba'zan gaplarning boshida «qani», «qani endi», «qanday yaxshi», «istaymanki» kabi boshqa vositalar ham bo’lishi mumkin. Sinftaxtasida istak gaplar misol tariqasida tushuntirish uchun havola etilarekan, ularning kesimi bo’lgan fe'lning turli shaxs va sonda bo’lishiga e'tibor qaratish kerak. Toki o’quvchilar - sa qo’shimchasidan keyin tuslovchi qo’shimchalarning kelishi haqida ham tushunchaga ega bo’lishsin.
Masalan:
1. Ertaga buvimlamikiga borsam. -sa-m
2. Qani endi sen ham yaxshi o’qisang. -sa-ng
3. Qanday yaxshi, oilamiz jam bo’lsa. -saw
4. Istaymizki, bizni ham eslab tursangiz. -sa-ngiz
105-mashqda berilgan she'riy parchalarni yurtda doimo tinchlik bo’lishi haqidagi orzu, do’stlarning o’zaro rnehri va ishonchi, insonlarning teng va totuvligi borasidagi istak birlashtirib turadi. Ana shu orzu, istakni ifodalayotgan so’zlar, vositalar topiladi, sharhlanadi.
X. Lirik chekinish.(hikoya)
XI.MUSTAHKAMLASH:
1.Istak gaplar haqida ma’lumot bering.
2.Istak gap tuzing.
3.Istak gaplar oxiriga qanday tinish belgisi qo‘yiladi.
Baholash:_______________________________________________________
XII. Darsning yakuni:
Uyga vazifa:
Ilmiy bo’lim mudiri: _____________________
Sinf:5 sana:_________________
I.Tashkiliy qism: salomlashish, davomatni aniqlash. (Siyosiy daqiqa)
II.Darsning mavzusi: HIS-HAYAJON GAP
III.Takrorlash.O’tilgan mavzuni so’rab, baholash
IV.Darsning maqsad:
a) ilmiy maqsad - his-hayajon gap haqida ma'lumot berish;
b) tarbiyaviy maqsad - tabiatni asrash ruhida tarbiyalash;
d) rivojlantiruvchi maqsad -yozma va og'zaki nutq savodxonligini oshirish.
Nutqiy kompetensiya (tinglab tushunish, so‘zlash, o‘qish, yozish):
Berilgan topshiriq, sodda matnlarni tinglab tushuna oladi;
Kommunikativ kompetensiya:
– o‘rganilgan ifoda vositalari asosida o‘zaro samarali muloqotga kirisha olish, muloqotda nutqiy muhitga moslasha olish.
Axborotlar bilan ishlash kompetensiyasi:
– mediamanbalar (radio, televizor, internet va boshqalar)dan zarur ma’lumotlarni izlab topa olish, saralash, saqlash, ulardan samarali foydalana olish, ularning xavfsizligini ta’minlash ko‘nikmalarini egallash .
O‘zini o‘zi rivojlantirish kompetensiyasi:
– doimiy ravishda o‘zini o‘zi mustaqil va ijodiy rivojlantirish, hayot davomida mustaqil o‘qib-o‘rganish, mustaqil qaror qabul qila olish.
Ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi:
– sinfda, maktabda, oilada, mahallada va jamiyatda o‘tkaziladigan tadbirlarda faol ishtirok etish, o‘zining burchini bilish, unga rioya qilish.
Milliy va umummadaniy kompetensiya:
– vatanga sadoqatli, insonlarga mehr-oqibatli hamda milliy qadriyatlarga e’tiqodli bo‘lish, badiiy asarlarni tushunish, nutqiy me’yorlarga rioya qilish va sog‘lom turmush tarziga amal qilish.
Dars jarayoni
1.Tashkiliy qism 4 minut
2.O’tilgan mavzuni takrorlash( mustahkamlash) 12 minut
3.Yangi mavzuni tushuntirish 10 minut
4.Yangi mavzuni mustahkamlash 14 minut
5.O’quvchilarni baholash 3 minut
6. Uyga vazifa 2 minut
Tashkiliy qism:
A) Sinf xonasini tozaligiga e’ribor berish;
B) O’quvchilar bilan salomlashish.
C) O’quvchilarning darsga tayyorgarligini teshirish.
D) O’quvchilarni darsga jalb qilish va davomatni anilash;
E) O’quvchilarga o’tilgan mavzular yuzasidan savollar berish;
V.Darsning jihozi: surat, istalgan shoirning to’plami.
VI. Dars turi:_________________________________________
VII. Dars usuli:_______________________________________
VIII.Darsning borishi
IX.Darsning rejasi
1.His-hayajon gap haqida ma'lumot.
2.His-hayajon gaplarda tinish belgilari.
Mavzu o’quvchilarga boshlang'ich sinfonatili darsligidan tanish undov gap mavzusi bilan o’rganilgan. Shuning uchun his-hayajon gap va undov gap birma'noni ifodalashini aytib, birinchi kirishtopshirig'ida berilgan rasm asosida ishlash mumkin. Agar bolalar qiynaladigan bo’lsa, ikkinchi topshiriqni hajarib, qoidalarni batafsil tushuntirib, keyin rasmga murojaat qilsa ham bo’ladi. Rasm asosida gaplar tuzilganda his-hayajon gap hosil qiluvchi vositalarning turlicha bo’lishiga erishish kerak hamda yozuvda qanday tinish belgisi ishlatilishi so’raladi. His-hayajon gaplar aksariyat badiiy asarlarda, ayniqsa, she'rlarda ko’p uchrashi aytilib, istalgan sholrning to’plamidan mavzuga mos keladigan ikki-uch she'riy fodali o’qib eshittiriladi. Agar o’quvchilar yodlagan she'rlar bo’lsa yana ham yaxshi.
Mashqlarni bajargach his-hayajon gaplarning talaffuzi, ohangi, yozuvda qo’llanadigan tinish belgisi baravar tahlil qilib ketiladi. Ba'zan tabiiy ravishda yuzagakelgan vaziyat, holatlar o’qituvchiga juda qo’l keladi. Masalan: ushbu mavzu mashqlarini ishlash davomida o’quvchi undov gapni darak gap ohangida o’qishi ko’p uchraydi. Shunda o’qituvchi barchaning e'tiborini tortib:
- E'tibor bering, hozirgi o’qilgan jumla his-hayajon gap bo’ldimi?- deb so 'raydi.
- Yo 'q, his-hayajon gap bo 'Imadi, chunki his-hayajon ohangi bilan o‘qilmadi, - qabilidagi javob olishga erishishi kerak.
108-,109-mashqlar aynan his-hayajon gaplarda talaffuz va ohangning ahamiyatini his etishga o’quvchilarni yo’llashga mo’ljallangan. Shuning uchun bu ikki mashqni o’quvchilar yakka, mustaqil holda emas barcha sinfdoshlari, o’qituvchisi bilan birgalikda har bir gapni talaffuz, ohang va tinish belgisini qo’yish nuqtai nazardan muhokamaqilib bajaradilar. Bunda bitta-ikkita gapda bo’lsa ham qo’sh undov (!!) so’roq va undov (?!) qo’yiladigan gaplarni yuzagalceltirish kerak, chunki nutq vaziyatidan kelib chiqib tushuntirilsa yoki bajartirilsa, o’quvchining xotirasida yaxshi saqlanib qoladi.
X. Lirik chekinish.(hikoya)
XI.MUSTAHKAMLASH:
1.His-hayajon gaplar haqida ma’lumot bering.
2.His-hayajon tuzing.
.His-hayajon oxiriga qanday tinish belgisi qo‘yiladi.
Baholash:_______________________________________________________
XII. Darsning yakuni:
Uyga vazifa:
Ilmiy bo’lim mudiri: _____________________
Sinf:5 sana:_________________
I.Tashkiliy qism: salomlashish, davomatni aniqlash. (Siyosiy daqiqa)
II.Darsning mavzusi: MUSTAHKAMLASH DARSI
III.Takrorlash.O’tilgan mavzuni so’rab, baholash
IV.Darsning maqsad:
a) ilmiy maqsad - sintaksis bo’yicha o’tilganlarni takrorlash;
b) tarbiyaviy maqsad - jamoadoshlik hamda shaxsiy mas'uliyatni his qilish ruhida tarbiyalash;
d) rivojlantiruvchi maqsad - tez va mantiqiy fikrlash qobiliyatini rivojlantirish.
Nutqiy kompetensiya (tinglab tushunish, so‘zlash, o‘qish, yozish):
Berilgan topshiriq, sodda matnlarni tinglab tushuna oladi;
Kommunikativ kompetensiya:
– o‘rganilgan ifoda vositalari asosida o‘zaro samarali muloqotga kirisha olish, muloqotda nutqiy muhitga moslasha olish.
Axborotlar bilan ishlash kompetensiyasi:
– mediamanbalar (radio, televizor, internet va boshqalar)dan zarur ma’lumotlarni izlab topa olish, saralash, saqlash, ulardan samarali foydalana olish, ularning xavfsizligini ta’minlash ko‘nikmalarini egallash .
O‘zini o‘zi rivojlantirish kompetensiyasi:
– doimiy ravishda o‘zini o‘zi mustaqil va ijodiy rivojlantirish, hayot davomida mustaqil o‘qib-o‘rganish, mustaqil qaror qabul qila olish.
Ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi:
– sinfda, maktabda, oilada, mahallada va jamiyatda o‘tkaziladigan tadbirlarda faol ishtirok etish, o‘zining burchini bilish, unga rioya qilish.
Milliy va umummadaniy kompetensiya:
– vatanga sadoqatli, insonlarga mehr-oqibatli hamda milliy qadriyatlarga e’tiqodli bo‘lish, badiiy asarlarni tushunish, nutqiy me’yorlarga rioya qilish va sog‘lom turmush tarziga amal qilish.
Dars jarayoni
1.Tashkiliy qism 4 minut
2.O’tilgan mavzuni takrorlash( mustahkamlash) 12 minut
3.Yangi mavzuni tushuntirish 10 minut
4.Yangi mavzuni mustahkamlash 14 minut
5.O’quvchilarni baholash 3 minut
6. Uyga vazifa 2 minut
Tashkiliy qism:
A) Sinf xonasini tozaligiga e’ribor berish;
B) O’quvchilar bilan salomlashish.
C) O’quvchilarning darsga tayyorgarligini teshirish.
D) O’quvchilarni darsga jalb qilish va davomatni anilash;
E) O’quvchilarga o’tilgan mavzular yuzasidan savollar berish;
V.Darsning jihozi: savollar to’plami, gaplar yozilgan plakat.
VI.Darsning rejasi:
1. Tezyurar o’yini.
2. "Gapni o’zgartir" musobaqasi.
3. "Xatosini top" musobaqasi.
4. Zukkolar bellashuvi.
Musobaqa shaklida o’tkaziladigan ushbu darsning tartibi darslikda berilgan. Sinf musobaqada to’rt guruhga bo’linishi kerak. Guruhlarga bo’linishni o’qituvchi zinhor o’quvchilar ixtiyoriga berib qo’ymasligi kerak, chunki bir guruhda kuchli o’quvchilar, ikkinchisida kuchsiz, boshqalarida o’rtachao’qiydiganlarto’planib qolishi mumkin. Undaoldindan musobaqa natijasi aniq bo’lib, o’quvchilarning qiziqishi, intilishi susayadi. Shuning uchun o’qituvchi avvaldan kuchlarni teng taqsimlagan holda guruhlarga bo’lib qo’ygan bo’lishi vabuni dars boshlanishida e'lon qilishi lozim.
1-bosqich «Tezyurar» o’yini uchun o’qituvchi har bir bolaga yetadigan (hatto ortig'i bilan) savollar bankini yozib kelishi kerak. Savollarni har bir bolaga uning bilimi, saviyasi, fikrlash qobiliyatidan kclib chiqib berish lozim. Har bir o’quvchiga qobiliyatiga qarab, kuchlilarga qiyinroq, kuchsizlarga osonroq savollar berish, ya'ni iloji boricha hammaning javob berishigaerishish kerak. Bu o’quvchilar ruhiningko’tarilishiga, faolligining oshishiga olib keladi. Yo’qsa guruhdoshlari ichida yuzi shuvut bo’lib, ruhi cho’kishi mumkin.
2-bosqich topshirig'ini o’quvchilar o’z guruhi bilan birga bajaradilar. Sinfdagi o’quvchilarning imkoniyatidan kelib chiqib, vaqt belgilanadi. Topshiriqni bajarganda gapning ifoda maqsadlari o’zgarib, mazmuni saqlanib qolishiga o’qituvchi asosiy e'tiborni qaratish kerak. Vaziyatdan kelib chiqib, qo’shimcha vaqt ham berish mumkin.
3-bosqichda xatosini tuzatish lozim bo’lgan gaplarning qiyinlik darajasi bir xil bo’lishi kerak. Aks holda qaysidir guruhda norozilik kaytlyati tug'ilishi ehtimoli bo’ladi. Gaplarquyidagichabo’lishi mumkin:
1. Xasan bilan sodiq qattiq eshitilgan tovushdan cho’chip tushdilar? To’g'risi: Hasan, Sodiq, qattiq, cho’chib, nuqta (.)
2. Yurt boshimiz hamma bolalarni mening farzanlarim demaganmidi.
lo’g'risi: Yurtboshimiz, hamma, farzandlarim, so’roq belgisi (?)
3. Baland binodan katta kichik bolalar chiqib keldilar?
To’g'risi: Baland, katta, chiqib, nuqta (.)
4. Ex, Sobir siz uchun gullar olibdi. To’g'risi: Eh, Sobir, uchun, gullar, undov belgisi (!)
5. Bola uyga berilgan she’rni yod olibdimi! To’g'risi: Bola, she'rni, yod, olibdimi, so’roq belgisi (?)
Har bir guruh o’ziga berilgan gapni sinchkovlik bilan o’qib, qaysi so’zda qanday xato borligini topib, tahlil qilib berishi kerak.
To’rtinchi bosqichga har bir guruh o’z vakilini tavsiya etadi. Bu shart savodxonlikni targ'ib qilishning yaxshi usulidir.
Beshinchi bosqichda g'olib guruhning barcha a'zolari, qolgan guruhlarning faol a'zolari «a'Io» baho bilan taqdirlanadi.
XI.MUSTAHKAMLASH: Baholash:_______________________________
XII. Darsning yakuni:
Uyga vazifa:
Ilmiy bo’lim mudiri: _____________________
Sinf:5 sana:_________________
I.Tashkiliy qism: salomlashish, davomatni aniqlash. (Siyosiy daqiqa)
II.Darsning mavzusi: YOZMA ISH VA UNING TAHLILI
III.Takrorlash.O’tilgan mavzuni so’rab, baholash
IV.Darsning maqsadi:
a) ilmiy maqsad-o’tilgan mavzular bo’yichaolingannazariy ma'lumotlami amaliy qo’llash;
b) tarbiyaviy maqsad - o’quvchilarda hushyorlik, sergaklik xarakterini shakllantirish;
d) rivojlantiruvchi maqsad-og'zaki va yozma savodxonlikni o’stirish.
Nutqiy kompetensiya (tinglab tushunish, so‘zlash, o‘qish, yozish):
Berilgan topshiriq, sodda matnlarni tinglab tushuna oladi;
Kommunikativ kompetensiya:
– o‘rganilgan ifoda vositalari asosida o‘zaro samarali muloqotga kirisha olish, muloqotda nutqiy muhitga moslasha olish.
Axborotlar bilan ishlash kompetensiyasi:
– mediamanbalar (radio, televizor, internet va boshqalar)dan zarur ma’lumotlarni izlab topa olish, saralash, saqlash, ulardan samarali foydalana olish, ularning xavfsizligini ta’minlash ko‘nikmalarini egallash .
O‘zini o‘zi rivojlantirish kompetensiyasi:
– doimiy ravishda o‘zini o‘zi mustaqil va ijodiy rivojlantirish, hayot davomida mustaqil o‘qib-o‘rganish, mustaqil qaror qabul qila olish.
Ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi:
– sinfda, maktabda, oilada, mahallada va jamiyatda o‘tkaziladigan tadbirlarda faol ishtirok etish, o‘zining burchini bilish, unga rioya qilish.
Milliy va umummadaniy kompetensiya:
– vatanga sadoqatli, insonlarga mehr-oqibatli hamda milliy qadriyatlarga e’tiqodli bo‘lish, badiiy asarlarni tushunish, nutqiy me’yorlarga rioya qilish va sog‘lom turmush tarziga amal qilish.
Dars jarayoni
1.Tashkiliy qism 4 minut
2.O’tilgan mavzuni takrorlash( mustahkamlash) 12 minut
3.Yangi mavzuni tushuntirish 10 minut
4.Yangi mavzuni mustahkamlash 14 minut
5.O’quvchilarni baholash 3 minut
6. Uyga vazifa 2 minut
Tashkiliy qism:
A) Sinf xonasini tozaligiga e’ribor berish;
B) O’quvchilar bilan salomlashish.
C) O’quvchilarning darsga tayyorgarligini teshirish.
D) O’quvchilarni darsga jalb qilish va davomatni anilash;
E) O’quvchilarga o’tilgan mavzular yuzasidan savollar berish;
V.Darsning jihozi: yozma ish matni.
VI.Darsning rejasi:
1. Bayon matni bilan tanishtirish.
2. Matn mazmuni bo’yicha suhbat.
3. Bayon yozish.
4. Bayon tahlili va xatolar ustida ishlash (31 -darsda).
O’qituvchi bayon yozish qoida va tartibini eslatadi. Matnni ikki-uch bor o’qib eshittiradi. Mazmuni tahlil qilingach, ikki o’quvchi qayta hikoya qilib boradi. Ifoda maqsadiga ko’ra qanday gaplar qo’llanganligi, ularga qo’yiladigan tinish belgilari izohlanadi. Shundan so’ng o’quvchilar bayon yozadilar. Yoziladigan bayonda ifoda maqsadiga ko’ra barcha gap turlari qatnashishiga erishish zarurligi ta'kidlanadi. Quyidagi matnni tavsiya qilamiz.
SEL (Bir keksaning hikoyasi)
Bu voqeaga ancha bo’lgan. Biz tog'da yashardik. Siz tog'da bo’lganmisiz? Tog' manzarasi juda go’zal bo’ladi. Eh, ayniqsa, qish faslida uni ko’rsangiz edi! Men ana shu ayozli kunlarda ham atrofni tomosha qilib to’ymas edim...
Bahorga yaqin havo isib, qorlar eriy boshladi. Yomg'ir yog'ib,jalaga aylanib ketdi. Qor suvi bilan yomg'ir suvi qo’shilib, tog'dan pastga oqa boshladi. Xavfli sel oqimi paydo bo’ldi. Odamlar vahimaga tushdilar. Nima qilish kerak? - Kerakli narsalarni olib bolaxonaga chiqinglar! - dedi dadam. Mol-qo’ylarni qishloqdagi tepalikka haydadilar. Qani, yomg'ir tezroq tina qolsa! Qishlog'imizdan oqib o’tadigan kichkina soyning suvi toshib ketdi. Sel to’xtagandan keyin juda ko’p mollarning oqib ketganligi ma'lum bo’ldi. Soy yaqinidagi bir qancha uylar buzilib dalani shag'al, qum, daraxt shoxlari bosib ketibdi.
XI.MUSTAHKAMLASH:
Baholash:_______________________________________________________
XII. Darsning yakuni:
Uyga vazifa:
Ilmiy bo’lim mudiri: _____________________
Sinf:5 sana:_________________
I.Tashkiliy qism: salomlashish, davomatni aniqlash. (Siyosiy daqiqa)
II.Darsning mavzusi: GAP BO’LAKLARI
III.Takrorlash.O’tilgan mavzuni so’rab, baholash
IV.Darsning maqsadi:
a) ilmiy maqsad - gap bo’laklari haqida ma'lumot berish;
b) tarbiyaviy maqsad - ma'naviy, axloqiy fazilatlarni tarbiyalash;
d) rivojlantiruvchi maqsad -mantiqiy fikrlash qobiliyatlarini rivojlantirish.
Nutqiy kompetensiya (tinglab tushunish, so‘zlash, o‘qish, yozish):
Berilgan topshiriq, sodda matnlarni tinglab tushuna oladi;
Kommunikativ kompetensiya:
– o‘rganilgan ifoda vositalari asosida o‘zaro samarali muloqotga kirisha olish, muloqotda nutqiy muhitga moslasha olish.
Axborotlar bilan ishlash kompetensiyasi:
– mediamanbalar (radio, televizor, internet va boshqalar)dan zarur ma’lumotlarni izlab topa olish, saralash, saqlash, ulardan samarali foydalana olish, ularning xavfsizligini ta’minlash ko‘nikmalarini egallash .
O‘zini o‘zi rivojlantirish kompetensiyasi:
– doimiy ravishda o‘zini o‘zi mustaqil va ijodiy rivojlantirish, hayot davomida mustaqil o‘qib-o‘rganish, mustaqil qaror qabul qila olish.
Ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi:
– sinfda, maktabda, oilada, mahallada va jamiyatda o‘tkaziladigan tadbirlarda faol ishtirok etish, o‘zining burchini bilish, unga rioya qilish.
Milliy va umummadaniy kompetensiya:
– vatanga sadoqatli, insonlarga mehr-oqibatli hamda milliy qadriyatlarga e’tiqodli bo‘lish, badiiy asarlarni tushunish, nutqiy me’yorlarga rioya qilish va sog‘lom turmush tarziga amal qilish.
Dars jarayoni
1.Tashkiliy qism 4 minut
2.O’tilgan mavzuni takrorlash( mustahkamlash) 12 minut
3.Yangi mavzuni tushuntirish 10 minut
4.Yangi mavzuni mustahkamlash 14 minut
5.O’quvchilarni baholash 3 minut
6. Uyga vazifa 2 minut
Tashkiliy qism:
A) Sinf xonasini tozaligiga e’ribor berish;
B) O’quvchilar bilan salomlashish.
C) O’quvchilarning darsga tayyorgarligini teshirish.
D) O’quvchilarni darsga jalb qilish va davomatni anilash;
E) O’quvchilarga o’tilgan mavzular yuzasidan savollar berish;
V.Darsning jihozi: gap bo’laklari tushirilgan chizma.
VI. Dars turi:_________________________________________
VII. Dars usuli:_______________________________________
VIII.Darsning borishi
IX.Darsning rejasi
VI. Darsning rejasi:
1. Gap bo’laklari haqida ma'lumot.
2. Gap bo’laklarining bo’linishi.
Boshlang'ich sinfda o’quvchilar gap bo’laklari haqida ilk ma'lumot olgan. Ega va kesim bosh bo’laklar ekanligini, qolganlari ikkinchi darajali bo’laklar hisoblanishini biladilar. Ega va kesimni aksariyat hollarda to’g'ri belgilaydilar. Bu darsda ularning mavjud bilimlariga suyangan holda gap bo’laklari haqida kengroq ma'lumot beriladi. Kirish topshirig'i va qoidalardan so’ng, gap bo’laklari ikkiga bo’linishi, bu bo’linishning mohiyati tushuntiriladi. Kesim gapning asosiy mazmunini ifodalaydi, shuning uchun u bosh (asosiy) bo’lak sanaladi. Ikkinchi darajali bo’laklar ega, to’ldiruvchi, aniqlovchi, hol bo’lib, ular bosh bo’lak ma'nosini konkretlashtiradi, to’ldiradi, izohlaydi, aniqlaydi. Bosh bo’laklar nutqda yolg'iz, mustaqil holda kelishi mumkin, lekin ikkinchi darajali bo’laklar nutqda yakka, mustaqil holda qo’llanmaydi. Misol tariqasida Kecha men kitobni o’qidim gapi tahlil qilinadi. Bosh bo’lak: O’qidim ma'no va gap shakl bor.
Ikkinchi darajali bo’laklar: Men, kecha, kitobni - ma'no va gap shakli yo’q.
Shundan so’ng gap bo’laklari chizmasi o’quvchilar e'tiboriga havola qilinadi:
Ushbu dars uchun berilgan mashqlar asosan to’g'ri gap tuzish, gap bo’laklari o’rnini his qilish malakalarini rivojlantirishga qaratilgan.
|