Avtomobilning eltuvchi kuzovi orqa ko‘prik bilan to‘rtta bo‘ylama
va bitta
ko‘ndalang
richaglar
orqali
sharnirli
ravishda
bog‘langan
bo‘ladi.
Shtangalarning uchlari bir-biri bilan rezinometall sharnirlar vositasida
tutashtiriladi, buning natijasida osma ortiqcha shovqinsiz ishlaydi va moylashni
talab etmaydi. Orqa ko‘prikning balkasiga payvandlangan 6 pastki tayanch
idishchasi, bilan avtomobil kuzoviga bog‘langan 3
yuqori tayanch idishchasi
oralig‘iga osmaning 5 prujinasi joylashtiriladi. Avtomobil kuzoviga 7
amortizatorning yuqori ilmog‘i, orqa ko‘prikning balkasiga esa uning pastki
ilmog‘i sharnirli biriktiriladi. /ildirakning yuqoriga sapchishi osma prujinasi
ichiga joylashtirilgan 4 siqish buferi bilan chegaralanadi.Avtomobil
kuzoviga
harakat paytida kardan valining tegib ketmasligi uchun 9 qo‘shimcha rezina
bufer ham ishlatiladi. Orqa ko‘prikning hamda g‘ildirakning pastga qarab
ortiqcha siljishini amortizatorning o‘zi cheklab turadi.
Zamonaviy yengil avtomobillarning ko‘pchiligida
oldingi osma sifatida
mustaqil osmalar keng qo‘llaniladi. (6.8- rasm).
6.8- rasm. Yengil avtomobilning oldingi osmasi.
Ushbu osmada g‘ildiraklarning tebranishidagi siljishi ko‘ndalang, bo‘ylama
va har ikkala tekisliklar bo‘yicha ham ro‘y berishi kuzatiladi. Mustaqil osma
avtomobilning boshqaruvchanligini, turg‘unligini
va yurish ravonliligini
oshiradi.
Oldingi mustaqil osmaning 1 yuqori va 2 pastki richaglari avtomobilga
ko‘ndalang o‘rnatilgan bo‘lib, bo‘ylama tebranish o‘qlari orqali bir-biri bilan
bog‘langan. Pastki richaglarning o‘qi 3 ko‘ndalang balkaning o‘rta qismiga,
yuqori richaglarning 4 o‘qlari esa balkaning
shtamplangan kallagiga
mahkamlangan bo‘ladi. Yuqori va pastki richaglarning ichki qismlari rezina
metall sharninlar bilan o‘zaro tutashtirilgan,
sirtqi uchlari esa rezbali
sharnirlarga ega bo‘lgan 5 ustun bilan bog‘langan, bu esa moylash materiallarini
o‘zida yaxshi saqlaydi va uzoq muddat ishlashni ta’minlaydi. Osmaning pastki
richagiga bog‘langan 9 tayanch idishchasi bilan ko‘ndalang balkaning
shtamplangan kallagi orasiga 8 elastik prujina joylashtiriladi. Prujinaning ichki
qismiga esa 10 amortizator joylashtiriladi. Amortizatorning
pastki qismi
rezinometall sharnir vositasida prujinaning 9 tayanch idishchasiga bog‘langan.
Uning yuqori uchi esa balkaning shtamplangan kallagiga 11 rezina yostiqchalar
orqali biriktiriladi. /ildiraklarning harakat paytida yuqoriga sapchishi 11 siqish
buferi orqali cheklanadi, g‘ildiraklarning pastga tushishi
esa osmaning yuqori
richaglari oralig‘ida joylashgan 12 rezina bufer bilan himoyalanadi.
Torsionli osma po‘latdan yasalgan elastik sterjen bo‘lib, faqatgina buralishga
ishlaydi. Torsionning ko‘p qirrali bosh qismi avtomobilning rama yoki
kuzoviga, ikkinchi uchi esa osmaning richagiga mahkamlanadi. /ildiraklarning
rama bilan elastik bog‘lanishi torsionning buralish hisobiga amalga oshiriladi.
Rezinali elastik yostiqchalar qo‘shimcha elastik qismlar bo‘lib, odatda
cheklagich yoki bufer vazifalari bajaradi va ular
asosan mustaqil osmalarda
qo‘llaniladi.
Pnevmatik elastik yostiqchalar havoning siqishish kuchi hisobiga osmaning
elastiklik xususiyatini ta’minlaydi.
Aralash elastik qismlar bir yoki bir necha metall va metall bo‘lmagan elastik
qismlarni biriktirishi natijasida hosil qilinadi.
