Mustaqil osmada har qaysi g‘ildirak kuzovga ayrim-ayrim osilgan bo‘lib, bir
g‘ildirakning ramaga nisbatan tik holatda silkinishi ikkinchi g‘ildirakda
sezilmaydi.(6.6-rasm,b).
Yengil avtomobillar va avtobuslar osmalarida turg‘unlikning ko‘ndalang
stablizatori qurilmasidan foydalaniladi. Ushbu qurilma
avtomobil kuzovining
yon tomonga og‘ish va ko‘ndalang burchak tebranishlarini kamaytirish uchun
xizmat qiladi.
Osmalarning elastik qismlari quyidagilardan iborat: a) varaqsimon ressorlar;
b) spiralsimon prujinalar; v)torsionlar; g)rezinali
elastik yostiqlar; d) aralash
elastik qismlar.
Varaqsimon ressoralar nomustaqil osmalarda ko‘proq ishlatiladi. Ushbu
ressoralarning ahamiyati shundan iboratki, ular bir paytning o‘zida ham elastik,
ham yo‘naltiruvchi qurilmalar vazifasini bajaradi. Varaqsimon ressorlar egilgan
shakldagi alohida metall varaqlardan ustma-ust qo‘yib birgalikda yig‘iladi. Eng
uzun o‘zak ressoraning ikki uchi sharnirli ravishda rama bilan tutashtiriladi.
Uning
oldingi uchi barmoq yordamida, orqa uchi esa qo‘zg‘aluvchan holda
halqa vositasida bog‘lanadi. Ressorani rama bilan bunday bog‘lash avtomobil
harakati davomida uning uzunligining o‘zgarib turishiga imkon beradi.
Spiralsimon o‘ramli prujinalar faqatgina tik yo‘nalishdagi yuklanishlarni
qabul qilib, g‘ildiraklar tamonidan avtomobil ramasi va kuzoviga uzatilayotgan
bo‘ylama va ko‘ndalang kuchlarni hamda ularning
momentlarini yetkazib bera
olmaydi. Shuning uchun ham prujinali osmalarda yo‘naltiruvchi qurilma
ishlatiladi. Bundan tashqari o‘ramli prujinalar tebranishlarni so‘ndiruvchi
qurilma – amortizator bilan birgalikda qo‘llaniladi. Quyidagi 6.7-rasmda
zamonaviy yengil avtomobillarning nomustaqil orqa osmasining sxemasi
keltirilgan.
Ushbu osmada 1 va 2 bo‘ylama va8 ko‘ndalang
shtangalar birgalikda
yo‘naltiruvchi qurilmani tashkil etadi. O‘z navbatida 5 silindrsimon prujinalar
o‘rami elastik qurilma va 7 teleskopli gidravlik amortizator so‘ndiruvchi qurilma
vazifalarini bajaradi.
