|
O’zbekiston respublikasi aloqa, axborotlashtirish va telekommunikatsiya texnologiyalari davlat qo’mitasiBog'liq sonli usullar va dasturlash fanidan maruzalar matni 5 6161284741078188924, Математика-ва-ўқитьиш-методикаси, Reja Predikat tushunchasi. Predikatning inkori. Konyuksiya va d-fayllar.org
R
R
0
0,7
0
0
0,7057
0,0057
0,7032
0,0032
0,1 0,752
0,0752
0,01
0,7453
0,0067
0,7428
0,0092
0,2 0,778
0,1556
0,04
0,7849
0,0069
0,7824
0,0044
0,3 0,82
0,246
0,09
0,8245
0,0045
0,822
0,002
0,4 0,861
0,3444
0,16
0,8641
0,0031
0,8616
0,0006
0,5 0,93
0,405
0,25
0,9037
0,0263
0,6 0,939
0,5634
0,36
0,9433
0,0043
0,9407
0,0017
0,7 0,982
0,6874
0,49
0,9829
0,0009
0,9803
0,0017
0,8 1,02
0,816
0,64
1,0225
0,0025
1,0199
-0,0001
0,9 1,061
0,9549
0,81
1,0621
0,0011
1,0595
-0,0015
1,0 1,098
1,098
1
1,1017
0,0037
1,0991
0,0011
5,5 9,941
5,4059
3,85
∑
0,5 0,9037
0,4914
0,35
∑G’(n-
1)
Bu jadval asosida chiziqli model koeffitsentlari
larni topish uchun
sistemani hosil qilamiz. Bu sistemadan
va
xamda
ko’rinishda chiziqli bog’lanish modelini topamiz. Chiziqli
bog’lanish modeliga ko’ra xisoblangan qiymatlar jadvalda
ustunida xisoblab
yozilgan. Model va jadval qiymatlar farqi
formula bo’yicha
xisoblanib u xam jadvalga kiritilgan.
Xatoliklar tahlili shuni ko’rsatadiki, jadvalning
ga mos satrida xatolik
qolganlaridan 5-10 barobar kattaroq. Demak shu qiymatda tasodifiy xatolik bo’lish
54
ehtimoli bor. Bu qiymatni jadvaldan chiqarib tashlasak 10 ta qiymat qoladi va bu
qolgan qiymatlar bo’yicha chiziqli modelni xisoblash uchun
sistema hosil bo’ladi. Bu sistemadan
va
hamda
chiziqli model tuzatilgan varianti topiladi. Bu model bo’yicha hisoblangan
qiymatlari va uning xatoligi xam jadvalga kiritilgan.
Tuzatilgan model qiymatlari jadval qiymatlariga nisbatan yaqinroq ekanligi
va bu xolda tasodifiy xatoliklar yo’q ekanligiga ishonch hosil qilamiz. Albatta bu
xolda ham
dagi qiymat shubxali deb uni xam jadvaldan chiqarib tashlab
yanada tuzatilgan modelni tuzishimiz mumkin. Avvalgidek muloxaza va
hisoblashlar yordamida bu xolda chiziqli model
ko’rinishini oladi. Bu formula bo’yicha xisoblangan qiymatlar jadval qiymatlarga
yanada yaqin bo’lishini ko’rishimiz mukin. Shuningdek tasodifiy xatoligi bo’lgan
qiymatlari haqida ham tasavvur hosil qilishimiz mukin. Bizning misolda
qiymatlar tuzatilgan qiymatlar tasodifiy xatolar tartibi
haqida ham ma’lumot beradi.
O’rganilayotgan jarayon xususiyatiga ko’ra ba’zi xollarda
ko’rinishidagi ko’phadlar bog’lanish modelini ifodalash uchun to’g’ri kelmasligi
mumkin. Ko’phad darajasi
ni orttirganimiz bilan xatolik kamaymaydi. Bunda
bog’lanish modelini o’zgartirishga to’g’ri keladi. Lekin asosiy mezon sifatida
EKKU talablari qolaveradi. Biz bu erda amaliyotda uchraydigan ana shunday
xollarning ba’zilari haqida ma’lumot berib ketamiz. Shuningdek bu xollarda model
parametrlarini topish algoritmlari ham keltiriladi.
Jarayon parametrlari o’zgarishiga qarab ular orasida teskari proportsional
bog’lanish bo’lsa kerak degan fikr kelsa,bog’lanish modelini
55
ko’rinishida izlashimiz mumkin. Bu erda ham noma’lum parametrlar
larni topish uchun EKKU dan foydalanamiz. Xatolik funktsiyasi
shartdan ekstremum nuqta uchun birinchi tartibli xususiy hosilalar nolga teng
bo’lish sharti kelib chiqadi. Unga ko’ra
larni topish uchun
sistemani hosil qilamiz. Uni shakl almashtirib
ikkita noma’lumli ikkita chiziqli algebraik tenglamalar sistemasini hosil
qilamiz. Bog’lanish ko’rsatkichli qonuniyatga bo’ysunadi degan taxmin mavjud
bo’lsa bog’lanishni
ko’rinishda izlash mumkin.
Noma’lum parametrlar
larni topish uchun bu formulani
ko’rinishda ifodalaymiz. Xatolik funktsiyasini ham shu ko’rinishga qarab
tuzamiz.
belgilashlar kiritsak
56
Bu sistemadan
topiladi va ularga ko’ra
parametrlar va
tko’rsatkichli bog’lanish modeli
topiladi.
|
| |
