92
O‘qituvchi ta’lim jarayonini tashkil etishni rejalashtirishda kalendar-tematik yoki darslar
rejalarini tuzishga e’tibor qaratadi. O‘qituvchining ta’lim jarayonini tashkil etishdagi roli o‘quvchi-
lar oldiga o‘quv masalalarini qo‘yish, ularning samarali bajarilishi uchun zarur sharoitni yaratishdan
iborat.
Agarda ta’lim jarayonida o‘quvchilar faoliyatini boshqarishda o‘qituvchi uni to‘g‘ri yo‘nal-
tirish vazifasini bajarsa, nazorat o‘quvchilar
faoliyatining maqsadga muvofiq, samarali tashkil
etilishini ta’minlaydi.
Ta’lim jarayoni bo‘yicha natijalarni baholash va tahlil qilishda o‘qituvchi ta’lim jarayonining
qanday kechganligini bilish, yutuqlar omillarini o‘rganish, yo‘l qo‘yilgan
kamchiliklarni bartaraf
etish choralarini belgilashga e’tibor qaratishi lozim.
Pedagogik jarayondagi muhim hodisalardan biri – nizo sanaladi.
Pedagogik nizo bir qator belgilarga ega. Unga xos bo‘lgan asosiy belgilar quyidagilardir:
- inqiroz;
- anglashilmovchilik;
- kutilmagan hodisa;
- zo‘riqish;
- noqulaylik, ichki yoki tashqi xavotir, bartaraf etish qiyin bo‘lgan qo‘rquv.
Pedagogik nizolarning kelib chiqishiga muayyan omillar ta’sir etadi. Ular:
16-rasm. Pedagogik nizoni keltirib chiqaruvchi omillar
Nizo tarkibida quyidagilar mavjud:
- obyekt (nizo mavzusi);
- mavzular (shaxslar, guruhlar, tashkilotlar);
- mojaro
shartlari;
- mojaroning ko‘lami (shaxslararo, mahalliy, mintaqaviy, global);
- tomonlarning xatti-harakatlari
strategiyasi va taktikasi;
- mojaroning natijalari ( natijalar, ularning xabardorligi).
Axborot
omili
Munosabat
omili
Hulq omili
Nizo –
qarama-qarshi, bir-biriga to‘g‘ri
kelmaydigan kuchlar
to‘qnashuvi, ikki yoki undan ko‘p taraflar orasida o‘zaro kelishuvning
yo‘qligini, manfaatlar to‘qnashuvini ifodalovchi ziddiyat
Pedagogik nizo –
pedagog va talaba, ota-ona, hamkasblar yoki
rahbariyat o‘rtasida pedagogik jarayonda yuzaga kelgan manfaatlar
to‘qnashuvi, o‘zaro qarama-qarshilik.
Omillar
93
Barcha janjallarning o‘ziga xos xuxusiyati –
ikkala tomonning zaifligidir.
Mayda odamlarda dimog‘ katta bo‘ladi
F. Volter.
Pedagogik jarayondagi muhim hodisalardan biri – nizo sanaladi.
Nizo – qarama-qarshi, bir-biriga to‘g‘ri kelmaydigan kuchlar to‘qnashuvi, ikki yoki undan
ko‘p taraflar orasida o‘zaro kelishuvning yo‘qligini, manfaatlar to‘qnashuvini ifodalovchi ziddiyat.
