Dastgohli operatsiyalarni tuzish

132 
5.2-rasm. Yuzalarga navbatma-navbat ishlov berish 
Bu tamoyil bo„yicha qurilgan texnologik jarayon nisbatan ko„p sonli, lekin 
birgina 
ishlov 
berishdan 
tashqil 
topgan 
oddiy 
operatsiyalardan 
tuziladi, 
qo„llaniladigan jixozlar oddiy
Bu tamoyillarni yutuq va kamchiliklari: 
-kontsentratsiyalash tamoyilning asosiy yutug„i - detal tayyorlashda ishchi vaqt 
sarfini kamaytirishdan iborat. Shuning uchun ham ommaviy ishlab chiqarish 
zavodlarida hamma vaqt operatsiyalarni kontsentratsiyalash tamoyili bo„yicha
texnologik jarayonlarni qurishga intilish ko„rinadi;
- Operatsiyalarni diferentsiatsiyalash tamoyilining asosiy yutug„i sex yoki 
zavod ishlarini ishlab chiqarishni yangi ob‟ektiga tez va oson o„tkazish 
imkoniyatidan iborat. Chunki nisbatan oddiy dastgohlarni qayta sozlash murakkab 
dastgohlarga nisbatan oson va tez kechadi, undan tashqari katta ko„lamdagi keng 
foydalaniladigan dastgohlardan foydalanish va kam maxoratli ishchilarni jalb qilish 
imkoni bo„ladi.
Operatsiyalarni diferentsiyalash tamoyili mayda va oddiy detallarni juda qisqa
vaqtda ishlov berish bilan tayyorlashda qo„llash qulay. Agar velosiped ishlab 
chiqarish zavodlarida keng foydalaniladigan oddiy dastgohlar o„rnatilgan bo„lsa, 
bunday zavodlarda operatsiyalarni diferentsiyalash tamoyili qo„llaniladi. Texnologik 
jarayonlarni qurishda ikkala tamoyilni amalga oshirish uchun ko„p o„rinli va ko„p 
asbobli operatsiya sxemalari qurilgan jixozlarni qo„llash mumkin. 
Ishlov beriladigan yuzalar va ularga ishlov beradigan asboblar soniga bog„liq
bo„lgan to„rtta dastlabki sozlash sxemalarini farqlash kerak: 
- bir o„rinli bir asbobli; 

133 
- bir o„rinli ko„p asbobli; 
- ko„p o„rinli bir asbobli; 
- ko„p o„rinli ko„p asbobli; 
Ko„p o„rinli, ko„p detallarni bir yoki bir qancha yuzalariga ishlov 
berilayotganlini bildiradi. Barcha mumkin bo„lgan variantlar sxemasining 
sinflashtirish ishlab chiqilgan. 5.4-rasmda detallarni turli sozlash sxemalari 
keltirilgan. 
Dastgoh operastiyalarini qurinishi 
Diferenstilash tamoiyili 
Konstentratsizlash pristipi
Bir o‟rinli 
sxema
Ko‟p o‟rinli 
sxema
Bir o‟rinli 
sxema
Ko‟p o‟rinli 
sxema
Bi
r 
sa
b
a
b
li
s
o
z
la
sh
K
o‟p
s
ab
ab
li 
so
zl
as
h 
Bi
r 
sa
b
a
b
li
s
o
z
la
sh
K
o‟p
s
ab
ab
li 
so
zl
as
h 
Bi
r 
sa
b
a
b
li
s
o
z
la
sh
K
o‟p
s
ab
ab
li 
so
zl
as
h 
Bi
r 
sa
b
a
b
li
s
o
z
la
sh
 
K
o‟p
s
ab
ab
li 
so
zl
as
h

134 
5.4-rasm. Detallarni turli sozlash sxemalari 
Keltirilgan sinflashtirish asosida turli operatsiya sinflarini solishtirish yo„li 
bilan texnik-iqtisodiy taxlil asosida dastgohli operatsiyani qurish sxemasi tanlab 
olinadi. Mezon bo„lganligi uchun, birinchi navbatda unumdorligi bo„yicha taxlil 
amalga oshiriladi va unumdorlik koeffitsenti quyidagicha aniqlanadi: 
gb
ga
b
a
t
t
P
P



buerda; P
a
va P
b
– “a” va “b” sxemaning unumdorligi; 
t
ga
va t
gb
– bu sxemalarning donaviy vaqti. 

135 
Texnologik 
jarayonni 
loyihalashda 
operatsiyani 
bajarish 
uchun 
kerak 
bo„ladigantexnologik vositalar sifatida dastgohlar, moslamalar, kesuvchi va o„lchov 
asboblarini tanlash kerak bo„ladi. Ularning to„g„ri tanlanishi ish unumining oshishiga 
va ishlanayotgan yuza sifatining yaxsxilanishiga olib keladi. 

Download 8,1 Mb.