132
5.2-rasm. Yuzalarga navbatma-navbat ishlov berish
Bu tamoyil bo„yicha qurilgan texnologik jarayon nisbatan ko„p sonli, lekin
birgina
ishlov
berishdan
tashqil
topgan
oddiy
operatsiyalardan
tuziladi,
qo„llaniladigan
jixozlar oddiy
Bu tamoyillarni yutuq va kamchiliklari:
-kontsentratsiyalash tamoyilning asosiy yutug„i - detal tayyorlashda ishchi vaqt
sarfini kamaytirishdan iborat. Shuning uchun ham ommaviy ishlab chiqarish
zavodlarida hamma vaqt operatsiyalarni kontsentratsiyalash tamoyili bo„yicha
texnologik jarayonlarni qurishga intilish ko„rinadi;
- Operatsiyalarni diferentsiatsiyalash tamoyilining asosiy yutug„i sex yoki
zavod ishlarini ishlab chiqarishni yangi ob‟ektiga tez va oson o„tkazish
imkoniyatidan iborat. Chunki nisbatan oddiy dastgohlarni qayta sozlash murakkab
dastgohlarga
nisbatan oson va tez kechadi, undan tashqari katta ko„lamdagi keng
foydalaniladigan dastgohlardan foydalanish va kam maxoratli ishchilarni jalb qilish
imkoni bo„ladi.
Operatsiyalarni diferentsiyalash tamoyili mayda va oddiy detallarni juda qisqa
vaqtda ishlov berish bilan tayyorlashda qo„llash qulay. Agar velosiped ishlab
chiqarish zavodlarida keng foydalaniladigan oddiy dastgohlar o„rnatilgan bo„lsa,
bunday zavodlarda operatsiyalarni diferentsiyalash tamoyili qo„llaniladi.
Texnologik
jarayonlarni qurishda ikkala tamoyilni amalga oshirish uchun ko„p o„rinli va ko„p
asbobli operatsiya sxemalari qurilgan jixozlarni qo„llash mumkin.
Ishlov beriladigan yuzalar va ularga ishlov beradigan asboblar soniga bog„liq
bo„lgan to„rtta dastlabki sozlash sxemalarini farqlash kerak:
- bir o„rinli bir asbobli;
133
- bir o„rinli ko„p asbobli;
- ko„p o„rinli bir asbobli;
- ko„p o„rinli ko„p asbobli;
Ko„p o„rinli, ko„p detallarni bir yoki bir qancha yuzalariga ishlov
berilayotganlini bildiradi. Barcha mumkin bo„lgan variantlar sxemasining
sinflashtirish ishlab chiqilgan. 5.4-rasmda detallarni
turli sozlash sxemalari
keltirilgan.
Dastgoh operastiyalarini qurinishi
Diferenstilash tamoiyili
Konstentratsizlash pristipi
Bir o‟rinli
sxema
Ko‟p o‟rinli
sxema
Bir o‟rinli
sxema
Ko‟p o‟rinli
sxema
Bi
r
sa
b
a
b
li
s
o
z
la
sh
K
o‟p
s
ab
ab
li
so
zl
as
h
Bi
r
sa
b
a
b
li
s
o
z
la
sh
K
o‟p
s
ab
ab
li
so
zl
as
h
Bi
r
sa
b
a
b
li
s
o
z
la
sh
K
o‟p
s
ab
ab
li
so
zl
as
h
Bi
r
sa
b
a
b
li
s
o
z
la
sh
K
o‟p
s
ab
ab
li
so
zl
as
h
134
5.4-rasm. Detallarni turli sozlash sxemalari
Keltirilgan sinflashtirish asosida turli operatsiya sinflarini solishtirish yo„li
bilan texnik-iqtisodiy taxlil asosida dastgohli operatsiyani qurish sxemasi tanlab
olinadi. Mezon bo„lganligi uchun, birinchi navbatda unumdorligi bo„yicha
taxlil
amalga oshiriladi va unumdorlik koeffitsenti quyidagicha aniqlanadi:
gb
ga
b
a
t
t
P
P
buerda; P
a
va P
b
– “a” va “b” sxemaning unumdorligi;
t
ga
va t
gb
– bu sxemalarning donaviy vaqti.
135
Texnologik
jarayonni
loyihalashda
operatsiyani
bajarish
uchun
kerak
bo„ladigantexnologik vositalar sifatida dastgohlar, moslamalar, kesuvchi va o„lchov
asboblarini tanlash kerak bo„ladi. Ularning to„g„ri tanlanishi
ish unumining oshishiga
va ishlanayotgan yuza sifatining yaxsxilanishiga olib keladi.
