|
O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi namangan davlat institutiBog'liq biologiya majmua
2.
Charlz Darvinning hayoti va ilmiy faoliyati hamda yirik asarlari
Charlz Darvin 1809-yil 12-fevralda Angliyaning Shryusberi shahrida shifokor oilasida tug‘ildi. U
bolaligidayoq tabiatdagi voqea-hodisalar, chunonchi, qushlar hayotini kuzatishga, o'simliklar va
minerallardan kolleksiyalar to'plashga qiziqar edi. Darvinlar uyining bir tomonida xilma-xil manzarali
daraxt va butalar ekilgan bog‘ bo'lib, ikkinchi tomonida daryo oqar edi. Yosh Charlz bo'sh vaqtlarini
tabiat quchog'ida o'tkazar, qushlar, hasharotlarni kuzatib, baliq tutar va ov bilan shug'ullanar edi. U 1817-
yil maktabga borgan bo‘lsa-da, o'sha davrda hukmron bo'lgan
«
klassik maktab
»
sinchkov Darvinda hech
qanday qiziqish uyg'otmadi. Darvin 16 yoshga to'lgach, otasi uning kelgusida shifokor bo'lishini ko'zlab,
Edinburg universitetining meditsina fakultetiga o'qishga kiritdi. Biroq univyersitetdagi darslar ham quruq
«
klassik
»
o'qitishga asoslanganligi, ayniqsa, odam anatomiyasidan o'qiladigan ma’ruzalar zyerikarli
ekanligi, narkozsiz operatsiyalar qilinishi yosh Darvinda tibbiyot fanlariga nisbatan qiziqish uyg'otmadi.
O'g'lining medik bo'lish havasi yo'qligidan xabardor bo‘lgan otasi uni 1828-yili Kembrij universitetining
ilohiyot fakultetiga o‘qishga berdi. Bu yerda ham u xuddi Edinburg universitetidagi kabi, darslarga
qiziqmasada, uni tashlab ketmadi. Chunki univyersitetda ilohiyotga oid darslar bilan birga tabiiyot fanlari
ham o‘qitilar edi.
Darvin tabiiy fanlarga qiziqishi jihatdan boshqa studentlardan ajralib turgani sababli
univyersitetdagi yirik tabiatshunos olimlarning diqqat e’tiborini o‘ziga jalb etdi. Botanika professori
Genslo
, geologiya professori
Sedjvik
Darvinning tabiyotga oid bilimlarini rivojlantirishga yaqindan
yordam berdilar. U tajribali geolog Sedjvik tomonidan Shimoliy Uelsga uyushtirilgan geologik
eksikursiyalarda faol ishtirok etdi. Darvin A. Gumboldtning Janubiy Amyerikaga qilgan safari xotiralarini
o'qib, safar qilishga ko'proq qiziqa boshladi.
Darvin 1831-yili univyersitetni tamomlagandan keyin pastor bo’lib ishlashdan ko’ra ko‘proq
tabiatshunoslikka, tadqiqotlarga moyillik sezdi. Chunki bu davrga kelib, u botanika, zoologiya,
geologiya sohasidagi adabiyotlardan yaxshi xabardor, tabiiy sharoitda bu fanlar bo‘yicha tadqiqot
ishlarini olib borish metodikasini anchagina egallagan edi. Bundan xabardor bo’lgan professor Genslo.
uni ingliz harbiy doiralari tomonidan butun jahon bo‘ylab safarga jo‘natilayotgan
«
Bigl
»
kemasidagi
ekspeditsiya tarkibida tabiatshunos sifatida ishtirok etishga tavsiya etdi.
«
|
| |
