• Korxona ishlab chiqarish xarajatlari deganda tovar va xizmatlarni ishlab chiqarish va iste’molchilarga yetkazib berishga qilinadigan barcha sarflar tushuniladi
    		•

    Ijtimoiy ishlab chiqarish xarajatlari




    Download 8,58 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet234/652
    Sana11.07.2024
    Hajmi8,58 Mb.
    #267370
    1   ...   230   231   232   233   234   235   236   237   ...   652
    Bog'liq
    IQTISODIYOT NAZARIYASI

    Ijtimoiy ishlab chiqarish xarajatlari
    – bu mahsulot ishlab chiqarish uchun 
    ijtimoiy zaruriy mehnatning umumiy (jonli va moddiylashgan) sarflaridir.
    Ular 
    mazkur mahsulotni ishlab chiqarish jamiyat uchun qanchaga tushganligini ko’rsatadi. 
    Tovar ishlab chiqarish sharoitida ijtimoiy xarajatlar pul shaklida namoyon bo’ladi va 
    tovar qiymatiga muvofiq tushadi, ya’ni: 

     
     
     
    w = c + v + m, 
    bu yerda: w – ijtimoiy ishlab chiqarish xarajatlari yoki mahsulot qiymati; s – 
    iste’mol qilingan ishlab chiqarish vositalari qiymati; v – ishchi kuchi qiymati (ish 
    haqi); m – qo’shimcha qiymat. 
     Korxona ishlab chiqarish xarajatlari deganda tovar va xizmatlarni ishlab 
    chiqarish va iste’molchilarga yetkazib berishga qilinadigan barcha sarflar 
    tushuniladi: 
    k = s + v. 
    Korxona ishlab chiqarish xarajatlari tarkibiga xomashyo, asosiy va yordamchi 
    materiallar, yonilg’i va energiya xarajatlari, asosiy kapital amortizatsiyasi, ish haqi va 
    ijtimoiy sug’urta ajratmalari, foiz to’lovlari va boshqa xarajatlar kiradi. Korxona 
    tomonidan 
    ishlab chiqarishga qilingan barcha sarf-xarajatlarning puldagi ifodasi 
    mahsulot tannarxini tashkil qiladi. 
    Korxona ishlab chiqarish xarajatlarini ikkiga bo’lib o’rganish mumkin: bevosita 
    ishlab chiqarish xarajatlari va muomala xarajatlari (11.1-chizma).
     

    225 
    11.1-chizma
    Xarajatlarning namoyon bo’lish sohasiga ko’ra turkumlanishi 
    Bevosita ishlab chiqarish xarajatlari faqat tovarni ishlab chiqarish bilan 
    bog’liq xarajatlarni o’z ichiga olib, tovar birligi qiymatining faqat bir qismini 
    tashkil qiladi.
    Ishlab chiqarish xarajatlari tovar qiymatidan foyda miqdoriga kam 
    bo’ladi.

    Download 8,58 Mb.
    1   ...   230   231   232   233   234   235   236   237   ...   652




    Download 8,58 Mb.
    Pdf ko'rish