iqtisodiyotning siklli rivojlanishi




Download 8,58 Mb.
Pdf ko'rish
bet376/652
Sana11.07.2024
Hajmi8,58 Mb.
#267370
1   ...   372   373   374   375   376   377   378   379   ...   652
Bog'liq
IQTISODIYOT NAZARIYASI

iqtisodiyotning siklli rivojlanishi 
deb ataladi.
Ko’plab iqtisodchilar ortiqcha ishlab chiqarish sabablarini ochib berishga harakat 
qilib, talabning ko’payishi va kamayishi, ishlab chiqarish hajmining o’sishi yoki 
qisqarishi kabi hodisalarning davriy tavsifiga e’tibor qaratdilar. Bu hodisalarning ro’y 
berish ketma-ketligidagi ma’lum izchillik ham aniqlandi. Siklli rivojlanishning 
ob’ektivligi va realligi, uning iqtisodiy jarayonlar tavsifiga ta’siri nuqtai nazaridan 
ahamiyatliligi to’g’risida bir qator taniqli iqtisodchilar, jumladan, A.Shpitgof, 
M.Tugan-Baranovskiy, T.Veblen, U.Mitchell, J.M.Klark, J.Xiks, J.M.Keyns, 
Y.SHumpeter va boshqalarning ilmiy asarlarida bayon etilgan.
Ta’kidlash lozimki, turli darslik va o’quv qo’llanmalarda mazkur muammoni 
yoritishga ham turlicha darajada yondashilgan. Jumladan, akademiklar V.I.Vidyapin, 
A.I.Dobrinin, G.P.Juravleva va L.S.Tarasevich umumiy tahriri ostida tayyorlangan 
darslikda bu muammoga alohida mavzu orqali keng to’xtalib o’tilgan
94
. Unda 
iqtisodiy sikllar nazariyasi iqtisodiy o’sish nazariyasi bilan bir qatorda iqtisodiy 
dinamika nazariyalari tarkibiga kirishi, iqtisodiy sikl
 
tabiatining o’zi
 
esa munozarali va 
kam o’rganilgan muammolardan biri ekanligi ta’kidlangan. Shuningdek, ijtimoiy 
hayotda siklli rivojlanishni tan oluvchi hamda inkor etuvchi ikki yo’nalishdagi 
tadqiqotchilar mavjudligi ko’rsatilgan. siklning mohiyatini ochib berishda dastlab 
unga jismlar o’zaro ta’sir jarayonining natijasi sifatida qaralib, falsafiy qoidalar nuqtai 
nazaridan izohlashga harakat qilingan. sikl fazalarini ajratib ko’rsatishda markscha 
93
Karimov I.A. Jahon moliyaviy-iqtisodiy inqirozi, O’zbеkiston sharoitida uni bartaraf etishning yo’llari va choralari. – 
T.: O’zbеkiston, 2009, 4-b. 
94
Qaralsin: Ekonomichеskaya tеoriya: Uchеbnik. - Izd., ispr. i dop. / Pod obsh. rеd. akad. V.I.Vidyapina, A.I.Dobrinina, 
G.P.Juravlеvoy, L.S.Tarasеvicha. – M.: INFRA-M, 2005, 465-485-b. 

368 
sanoat sikli nazariyasiga keng to’xtab o’tilgan. Shundan so’ng sikllarning asosiy 
turlari, bugungi kunga qadar mavjud bo’lgan sikllar to’g’risidagi nazariyalar bayon 
etilgan.
Ba’zi bir darsliklarda esa iqtisodiyotning siklli rivojlanishi muammolariga 
nisbatan qisqa, umumiy tarzda to’xtab o’tilgan
95
. Ushbu xususiyatlarni hisobga olgan 
holda iqtisodiy siklning mohiyati va uning fazalari bayoniga to’xtalib o’tamiz.

Download 8,58 Mb.
1   ...   372   373   374   375   376   377   378   379   ...   652




Download 8,58 Mb.
Pdf ko'rish