O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi namangan davlat universiteti

Download 8,58 Mb. Pdf ko'rish
bet	428/652
Sana	11.07.2024
Hajmi	8,58 Mb.
	#267370

1 ... 424 425 426 427 428 429 430 431 ... 652

Bog'liq
IQTISODIYOT NAZARIYASI

2. To’lovga layoqatlilik tamoyili – soliq miqdori soliq to’lovchining boyligi va daromadlari darajasiga mos kelishi zarur. Boshqacha aytganda, soliq solish

1. Naflilik tamoyili
– turli shaxslardan, ularning soliqlar hisobiga
moliyalashtiriladigan dasturlardan foydalanishi darajasiga qarab turlicha soliq
undirilishi kerakligini bildiradi.
Soliq summasining (R) soliq olinadigan summaga (D) nisbatining foizdagi ifodasi
soliq stavkasi (R`) deyiladi:
%.
100
`


D
R
R
2. To’lovga layoqatlilik tamoyili
– soliq miqdori soliq to’lovchining boyligi va
daromadlari darajasiga mos kelishi zarur. Boshqacha aytganda, soliq solish
daromadlarning adolatli taqsimlanishini taqozo qilishi zarur.
3. Adolatlilik tamoyili
– daromadlari va hukumat dasturlaridan foydalanish
darajasi bo’yicha teng bo’lgan kishilar teng miqdorda soliq to’lashi zarur.
Soliq bo’yicha imtiyozlar qonunchilik bitimlarida belgilangan tartib va sharoitlar
asosida o’rnatiladi. Amaliyotda soliq imtiyozlarining quyidagi turlari keng tarqalgan:
- ob’ektlarning soliq olinmaydigan eng kam darajasini belgilash;
- soliq to’lashdan alohida shaxs yoki ma’lum guruhlarni (masalan, urush
fahriylarini) ozod qilish;
- soliq darajasi (stavkasi)ni pasaytirish;
- soliq olinadigan summadan chegirish;

415
- soliqli kredit (soliq olishni kechiktirish yoki soliq summasini ma’lum miqdorga
kamaytirish).
Soliqlarni turkumlashga turli xil mezonlar asosida yondashiladi.
Soliq stavkasi va daromadlar o’rtasidagi nisbatga asoslanib, soliqlar odatda
progressiv (o’sib boruvchi), proportsional (mutanosib) va regressiv (kamayib boruvchi)
soliqlarga bo’linadi.

21.1-chizma
Progressiv, proportsional va regressiv soliqlarning grafik ko’rinishi
Soliq
stavkasi
progressiv soliq
proportsional soliq
regressiv soliq
Daromad hajmi

Download 8,58 Mb.

1 ... 424 425 426 427 428 429 430 431 ... 652

Download 8,58 Mb.

Pdf ko'rish