b) universal mashinalar bilan birgalikda maxsus asbob-uskunalar
qо„llanishidan;
v) ish joylarini ularning har biriga turkum-turkum qilib tayyorlanadigan
qismlarni (detallarni) ishlatishdagi bir qancha jarayonni doimiy ravishda birkitib
qо„yish yо„li bilan predmetli ixtisoslashtirishdan iborat.
Yakka turdagi ishlab chiqarishda ish joylarini ixtisoslashtirish uchun sharoit
uncha qulay bо„lmaydi, negaki ishlab chiqariladigan mahsulot yoki kо„rsatiladigan
xizmat turlarining tez-tez о„zgarib turishi bajariladigan ish xarakterining doimiy
о„zgarib turishiga olib keladi.
Lekin shunga qaramay, ilg„or korxonalarning
tajribasiga kо„ra, oldindan muntazam suratda zarur tayyorgarlik ishlari о„tkazib
turilganida, yakka turdagi mahsulot ishlab chiqarish sharoitida ham ish joylarini
ixtisoslashtirishning ancha yuqori darajasiga erishish mumkin. Bundagi
tayyorgarlik ishlari birinchidan,har xil ishlar (operatsiyalar)ni
biron umumiy
alomatlari bо„yicha guruhlashdan; ikkinchidan, bu guruhlarning har birini tegishli
ish joyiga biriktirib quyishdan iborat bо„ladi. Bunda har bir guruhdagi malaka
darajasi va bajariladigan ishlar hajmi, ularni bajarish muddatlari, ishlab chiqarish
normalarining
erishilgan darajasi, ish joylaridagi mavjud uskunalar hamda
ishchilarning malakaviy tayyorgarliklari hisobga olinadi.
Mazkur vaziyatlardan tashqari ish joylarini ixtisoslashtirishning boshqa
muhim shartlari ham bor. Chunonchi, buyumlar va tarkibiy qismlarning
standartlashtirilishi va unifikatsiyasi, kо„p xil buyumlarni
ishlab chiqarishdan bir
xil (yoki cheklangan doiradagi) buyumlarni ishlab chiqarishga о„tish
ixtisoslashtirishning texnik negizini tashkil etadi. Bu tadbirlar, nihoyat, ishlab
chiqariladigan qismlar va ishlanadigan buyumlar rо„yxati (nomenklaturasi)ning
xiyla qisqartirilishiga olib keladi, ommaviy turdagi va barqaror seriyali turdagi
ishlab chiqarishni
rivojlantirishga yordam beradi, bu esa ish joylarini
ixtisoslashtirishni osonlashtiradi. Bir necha sanoat korxonasining ma‟lum mahsulot
ishlab chiqarish uchun kooperativlashishi ham ish joylarini ixtisoslashtirishga kо„p
jihatdan yordam beradi. Bu korxonalarning har qaysisi but mahsulotning bittagina
tarkibiy qismini (uzel, qism va h.k.larni) ishlab chiqarishga ixtisoslashtiriladi.
Ish joylarining barqaror ixtisoslashtirilishi yuqori unumli, ixtisoslashtirilgan
asbob-uskunalarni va qurollarni ishlab chiqarishning samarador uzluksiz uslubini
joriy qilish, ishchilarning ish kuchi va h.k.lardan yaxshiroq foydalanishi uchun eng
qulay sharoit yaratadi. Bu tadbirlar mehnat samaradorligini oshirishga,
tayyorlangan mahsulotning yoki kо„rsatilgan xizmatning sifatini yaxshilash va
tannarxini pasaytirishga jiddiy ta‟sir kо„rsatadi.
