• Prosodika
  • Pauza
  • O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta„lim vazirligi samarqand davlat universiteti




    Download 1,52 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet47/64
    Sana23.11.2023
    Hajmi1,52 Mb.
    #104038
    1   ...   43   44   45   46   47   48   49   50   ...   64
    Nutq sur‟ati (tempi) — nutqning aytilish sur‘ati (sokin, normal, 
    tez talaffuz qilish). 
    Ovozning sifati (tembri) — ovozning sifati: neytral va turli his-
    hayajonni ifodalovchi ovoz. 
    Ohang (melodika) — talaffuzda ovozning pasayishi va ko‗tarilishi 
    Olamning lisoniy manzarasi – lisoniy shakllarda muhrlangan 
    insonning olam haqidagi bilimlari majmuyi. Ya‘ni olamning lisoniy 
    manzarasi leksika, frazeologiya va grammatikada muhrlangan olam 
    haqidagi bilimlar majmuasidir. Olamning lisoniy manzarasi insonni 
    olamga (tabiatga, hayvonlarga, o‗z-o‗ziga) bo‗lgan munosabatini 
    shakllantiradi. Olamning lisoniy manzarasi insonning turli olam 
    manzaralarini izohlaydi va umumiy olam manzarasini aks ettiradi. 
    Olamning lisoniy manzarasi turfa ranglar, xususan, mifologemalar, 
    obrazli metaforik so‗zlar, o‗xshatishlar, konnotativ so‗zlar, stereotiplar, 
    ramzlar va h.k. vositasida yaratiladi. 
    Paradigma – o‗z tadqiqot faoliyatiga va obyektiga ega bo‗lgan, 
    mushtarak ilmiy va falsafiy g‗oyalar bilan birlashgan u yoki bu ilmiy 
    yoki falsafiy hamjamiyatlar tomonidan qo‗llaniladigan o‗ziga xos 
    metodlar va usullar yig‗indisi. 
    Prosodika (prosodiya) — fonetikaning bo‗g‗in, urg‗u va intona-
    tsiyani ilmiy tadqiq etuvchi bo‗limi. 
    Prosodik element — bo‗g‗in, urg‗u va intonatsiyani tashkil etuv-
    chi elementlar: ohang (melodika), iboraviy urg‗u, pauza, ritm, nutqning 
    sur‘ati va sifati, ovozning ko‗tarilishi, kuch va cho‗ziqlikka tegishli
    fonetik vositalar. 
    Pauza — nutqni bo‗lib aytish. 


    143 
    Ritm — nutqda urg‗uli va urg‗usiz hamda cho‗ziq va qisqa 
    bo‗g‗inlarning munosabati. 
    Etnolingvistika – tilning jamiyat ijtimoiy strukturasi yoki 
    xalqning 
    madaniyati, 
    an‘analari, urf-odatlari bilan aloqasini 
    o‗rganadigan yo‗nalishi. Zamonaviy etnolingvistikaning markazida 
    tilning leksik tizimidagi faqat muayyan moddiy va madaniy-tarixiy 
    majmualar: madaniyat shakllari, urf-odatlar, udumlar bilan o‗zaro 
    munosabatdagi elementlari bo‗ladi. Mazkur yo‗nalishni ikki alohida 
    tarmoqqa ajratish mumkin: 1) etnik hududlarni tilga ko„ra 
    rekonstruksiya qilish; 2) xalqning moddiy va ma‟naviy madaniyatini til 
    ma‟lumotlariga ko„ra rekonstruksiya qilish. Etnik o‗ziga xosliklar
    jumladan, turli vaziyatlarda kishilar qanday ishlashadi, qanday dam 
    olishadi, qanday ovqatlanishadi, qanday gaplashishadi va h.k. har joyda 
    namoyon bo‗ladi. 

    Download 1,52 Mb.
    1   ...   43   44   45   46   47   48   49   50   ...   64




    Download 1,52 Mb.
    Pdf ko'rish

    Bosh sahifa
    Aloqalar

        Bosh sahifa



    O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta„lim vazirligi samarqand davlat universiteti

    Download 1,52 Mb.
    Pdf ko'rish