O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand iqtisodiyot va servis instituti




Download 2,17 Mb.
Pdf ko'rish
bet104/212
Sana17.05.2024
Hajmi2,17 Mb.
#239950
1   ...   100   101   102   103   104   105   106   107   ...   212
Bog'liq
Marketing asoslari Darslik D H Xolmamatov S K Boyjigitov Samarqand

hissasining foizlardagi ifodasi. 
Ko‘pgina firmalar eng minimal harajatlar bilan kerakli tovarni 
kerakli joyga belgilangan vaqtda yetkazib berishni tovar harakatining 
asosiy maqsadi qilib qo‘yadilar. Afsuski, tovar harakati sistemasining 
birontasi ham bir vaqtning o‘zida tovar tarqatish bilan bog‘liq harajatlarni 
minimal darajagacha kamaytirib va mijozlar uchun maksimal servis 
ko‘rsatishga layoqatli emas. Mijozlar uchun maksimal servis deganda katta 
miqdordagi tovar zaxiralarini saqlab turish, tovar tashishni yuqori darajada 
tashkil etish va ko‘plab omborlarga ega bo‘lish tushuniladi. Bular esa o‘z 
navbatida tovar tarqatish bilan bog‘liq harajatlarning ko‘payib ketishiga 
olib keladi. Harajatlarni kamaytirishni ko‘zlash esa, arzon transport 
sistemasi, kam hajmdagi tovar zaxiralarini saqlab turish va kam sonli 
omborxonalarga ega bo‘lish bilan bog‘liqdir. 
Tovar harakati harajatlari bir-biri bilan teskari proporsional 
bog‘liqlikka egadir. Masalan, tovar-ekspeditsiya boshqaruvchisi tovarni 
ko‘pchilik hollarda samolyot bilan emas, arzon transport vositasi – temir 
yo‘l orqali jo‘natishga harakat qiladi. Bu albatta firmaning transport 
harajatlarini kamaytiradi. Lekin, mijozning yetkazib berilgan tovar uchun 
hisob-kitob ishlari uzoq muddatga cho‘ziladi va ikkinchidan bu holat 
Ombor
xona 
harajatlari 
Xududdan 
tashqariga 
transport 
harajatlari
26 %
46 %
10%
3 %
6 %
5 %
4 %


156 
mijozlarni tovar yetkazib berishning qisqa muddatini taklif etuvchi 
sub’ektlar bilan ishlashga majbur etadi. Yoinki, tovar zaxiralari xizmati 
boshqaruvchisi kam miqdordagi tovar zaxiralari bilan ishlashni afzal 
ko‘radi, chunki bunday yondashuv albatta tovar zaxiralarini saqlash bilan 
bog‘liq harajatlarni kamaytiradi. Lekin, bunday holatda mijoz so‘raganda 
tovar mavjud bo‘lmay qolish ehtimoli katta, ikkinchidan hujjatlarni 
rasmiylashtirish harajatlari oshib ketadi. Demak, bajarilmaydigan 
buyurtmalar sonining ortishi, firmaning o‘z mijozlaridan ajralib qolish 
xavfini keltirib chiqaradi. 
Yuqorida keltirilgan fikrlardan shuni anglash mumkinki, tovar 
harakatini tashkil etish bilan bog‘liq faoliyat juda murakkab hisoblanadi va 
bu yerda biron bir qaror qabul qilganda ishni kelishuv asosida, sistemali 
yondashuv tamoyilidan foydalanib amalga oshirish maqsadga muvofiqdir. 

Download 2,17 Mb.
1   ...   100   101   102   103   104   105   106   107   ...   212




Download 2,17 Mb.
Pdf ko'rish

Bosh sahifa
Aloqalar

    Bosh sahifa



O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand iqtisodiyot va servis instituti

Download 2,17 Mb.
Pdf ko'rish