10
muyi deb olinsa, tanlov asosida so‗rov o‗tkaziladiganlar uning aniq, kich-
raytirilgan nusxasidir. Bunda xato yoki farq bir necha foizdan oshmaydi.
Demak, tanlab olingan majmuyi asosiy tadqiqot obyektining aniq nus-
xasi bo‗lishi kerak. Originaldan chetga og‗ish reprezentativlik xatosi deyi-
ladi. Reprezentativlik xatosi juda katta bo‗lmasligi lozim, aks holda, sotsi-
olog tadqiqot natijalarini e‘lon qilmasligi kerak bo‗ladi. Reprezentatsiya
qilish tanlab olingan (guruh, element) lar
yordamida asosiy va umumiy
majmuasini aniq aks ettirishi talab etiladi. Matematik statistika sotsiolog-
larni bu borada eng zamonaviy usullar bilan qurollantirdi. Bu yerda mu-
himi shuki, sotsiolog kim asosiy majmuaning
tipik namoyandasi hisob-
lanishini aniqlash va barcha odamlar tanlov guruhiga tushish imkoniga ega
bo‗lishiga erishishi lozim. Kim so‗rov qilinishini tasodif va matematika hal
qiladi.
Tanlov asosida tadqiqot o‗tkazish sotsiologiyaning anketa so‗rovi, in-
tervyu, kuzatish, eksperiment, hujjatlar tahlili
kabi usullarining asosini
tashkil etadi.
Sotsiologik so‗rovning quyidagi ko‗rinishlari mavjud:
– anketa to‗ldirish;
– intervyu.
Anketa to‗ldirishda so‗roq qilinuvchi savolnomani to‗ldiradi. Bu usul
o‗z shakliga ko‗ra individual yoki guruhli bo‗lishi mumkin.
