Firma ichidagi rejalashtirish.
REJA:
-
Firma ichidagi rejalashtirishning maqsad va vazifalari.
-
Firma ichidagi rejalashtirishning tashkiliy turlari.
-
Chet el kompaniyalarda firma ichidagi rejalashtirishni
tashkillashtirish xususiyatlari.
Tayanch tushunchalar: istiqbolga rejalashtirish, o’rta muddatli
rejalashtirish, joriy (taktik) rejalashtirish.
Rejalashtirishni shakllar va rejalar turining mazmuni, maqsadi va vazifalariga qarab quyidagilarga ajratish mumkin:
- rejalashtirish shakllarini rejali davrning katta kichikligiga qarab, quyidagilarga ajratish mumkin: istiqbolga rejalashtirish, o’rta muddatli rejalashtirish va joriy (operativ) rejalashtirish.
- rejalar turlari, birinchidan, xo’jalik faoliyatining mazmuniga karab: ishlab chiqarish rejalari, ilmiy izlanish rejalari, sotuv rejalari, moddiy texnika ta’minoti rejasi, moliyaviy rejalar; ikkinchidan, firmaning tashkiliy tuzilmasiga qarab ajratiladi, yani ishlab chiqarish bo’limining rejasi, marketing bo’limining rejasi, firmaga qarashli bo’lgan filiallarning rejasi va hokazo.
Rejalashtirish darajasi va sifati quyidagi zaruriy shartlar bilan aniqlanadi:
- boshqaruvning hamma sathidagi rahbariyatining puxta bilimliligi;
- mutahassislarning malakasi;
- malumotlar bazasining mavjudligi;
- kompyuterlar bilan ta’minlanganligi.
Maqsadlarga bog’liq bo’lgan rejalashtirishning bazi bir xususiyatlarini ajratish mumkin:
- amerika kompaniyalarida hamma bo’linmalar strategiyalarini
birlashtirish va resurslarni taqsimlash;
- angliya kompaniyalarida resurslarning taqsimotiga mo’ljallanish;
- yaponiya kompaniyalarida yangiliklarni joriy qilishga va
qarorlarning sifatini oshirishga mo’ljallanish.
Rejalashtirish quyidagilarni nazarda tutadi: maqsadlarni asosli
ravishda tanlash; siyosatni aniqlash; chora va tadbirlarni ishlab chiqish, maqsadga erishish usullari; keyingi uzoq muddatli qarorlarni qabul qilish uchun asos bilan taminlash.
Rejalashtirish bu boshqarishning dastlabki bosqichi bo’lib, operasiyalarning, amallarning majmuasi tugaganiga qadar davom etadigan jarayon. Rejalashtirish firmaning imkoniyatini optimal ishlatishda hato qilishga yo’l qo’ymaslikni nazarda tutadi.
Rejalashtirish quyidagilarni aniqlashni o’z ichiga oladi:
- oxirgi va oraliqdagi maqsadlarni aniqlash;
- maqsadga erishish uchun yechilishi kerak bo’lgan masalalarni aniqlash;
- shu masalalarni yechishning chora va usullarini aniqlash;
- zarur bo’lgan resurslarni, ularning manbalarini va taqdirlash
usullarini aniqlash.
Yechilayotgan masalalarning xarakteri va yo’nalishiga qarab uch hil rejalashtirish mavjud: strategik, o’rta muddatli, taktik (joriy).
Strategik rejalashtirishda firma faoliyatining asosiy maqsadlarini aniqlash, mo’ljallangan maqsadga qaysi usullar bilan erishish, yakuniy natijalarni aniqlash, qanday resurslar bilan ta’minlash masalalari o’z ifodasini topadi. Bundan tashkari, bu rejalashtirishda firmaning yangi imkoniyatlari ishlab chiqiladi.
Joriy rejalashtirish esa strategik maqsad va masalalarni amalga oshirishda oraliqdagi maqsadlarni aniqlashni nazarda tutadi. Bu yerda masalalarni yechishning vosita va usullari, resurslarning ishlatilishi, yangi texnologiyani joriy qilish batafsil ifodalandi.
Rejalashtirish bilan bog’lik bo’lgan quyidagi ifodalar mavjud:
- rejalilik (muntazamlik);
- rejaga asoslanganlik;
- rejalashtirish - bu boshqarishning zaruriy funksiyasi;
- rejali vazifalar - bu boshqarish usuli;
- rejani ishlab chiqish va amalga oshirish - bu boshqarish
jarayonining asosiy mazmuni.
Istiqbolga rejalashtirish, uning turlari va maqsadlari.
| 