Ishbilarmonlik
xislatlari
ta’masizlik
tavakkalchilik
barkamollik
tejamkorlik
epchillik
malakalilik
halollik
insoflilik
Saranjom-
sarishtalik
uddaburonlik
tadbirkorlik
aniqlik
ishchanlik
tirishqoqlik
serxarakatlilik
ma’suliyatlilik
36
natijalarga erishishga yo’llangan qarorlar jamoaning ko’nglini sovitadi va uni
jipslashtirishga to’sqinlik qiladi.
Qarorni hech qachon hayajonlangan, qizishgan hollarda, shoshma-
shosharlikda qabul qilib bo’lmaydi. Bu keyinchalik tuzatish qiyin bo’lgan
xatolarga olib kelishi mumkin.
7. Odamlarni
o’zingizga jalb qilish mahoratini rivojlantiring,
shakllantiring.
Odamlarni
bola
psixologiyasini
chuqur
nazariy
va
amaliybilish, odamlarga xayrihoh, xurmat bilan, bir maromda va adolatli
munosabatda bo’lish, ularga ishlarida yordam bera bilish orqali jalb qilish
mumkin.
Agarda tarbiyachi ayrim masalada ancha ustunroq bo’lsa, bundan
cho’chimang, bunday tayanchdan xursand bo’ling va unga ko’maklashing.
Tarbiyachilarning yaxshi obro’ - e`tibori bu rahbarga maqtov va uning
xizmati deb tushuniladi.
Tarbiyachilarning tashabbuslari va ishdagi yutuqlarini o’z vaqtida qayd
etishni unutmang, ularga yaxshi ishlari uchun boshqa xodimlar borligida
minnatdorchilik bildiring. Xarakatlarni ijobiy baholash kishini ruhlantiradi va
yutuqlarini sezmasalar, xafa bo’ladi.
8. Topshiriq va vazifalarni tarbiyachilar o’rtasida ularning tajribasi,
qobiliyatlari
va
intilishlariga
ko’ra
taqsimlang,
Pedagogning
imkoniyatlaridan yuqoriligi sezilib to’rgan tolshiriqlarni berib
bo’lmaydi.
Topshiriq etarli darajada qiyin, ammo bajara oladigai bo’lishi kerak.
Topshiriqni berishda tarbiyachi ongli harakat qila olishi va tashabbusni
namoyon qilish uchun uning maqsadi va mazmunini tushuntiring.
9. Uslubchining me`yoridagi talabchanligi bu MTM butun pedagoglar
jamoasi ishidagi ongli intizom, aniq tashkil qilinganlik, o’zaro uyg’unlik
zaminidir. Vazifalarni taqsimlashni, buyruq berish va nazorat qilishni,
rag’batlantirish va jazolashni, jamoaning jamoatchilik fikriga tayanishini
o’rganing.
Talabchanlik muntazam bo’lishi kerak. U ishning past sifatiga
murosasizlikda, tirishqoqlik va qat`iyatda namoyon bo’ladi. Talabchanlikning
davriyligi nizolarga olib keladi va kutilgan natijalarni bermaydi.
10. Ko’rsatmalarni tarbiyachilarga o’z hukmingizni ta`kidlamay
topshiriq va iltimoslar shaklida bering. Ular o’ta aniq, tushunarli bo’lishi
kerak. Ishning sifati, uning hajmi va bajarilishi muddatiga qo’yiladigan
talablarni bayon qiling. Talablaringnz jamoada qo’llab-quvvatlanishiga
harakat qiling. Bu tarbiyachilarda o’zaro talabchanlik va
intizomni
tarbiyalashning muhim shartidir.
11. Tarbiyachilar ishlarining sifatiga ularning imkoniyatlarini hisobga
olib talablar qo’ying. Qurbi etmaydigan talablar qarshilik uyg’otadi,
kyshilarning kayfiyatini buzadi. Intizomiy talablar barchaga barobar bo’lishi
kerak. Buning uchun tarbiyachilarni, ularning kuchli va kuchsiz tomonlarini
yaxshi bilish kerak. Eng avvalo ularning fazilatlariga tayaning. Jamoatchilik
topshiriqlari jamoa a`zolari o’rtasida bir tekisda taqsimlanishini kuzating.
37
12. Tarbiyachini bilishning asosiy yo’li uning faoliyatini kuzatish va
tahlil qilishdir. Odamlarni faqat ularning ishlariga ko’ra baholang.
Tekshirilmagan mish-mishlarga ishonib, kishi haqida mulohaza yuritish
mumkin emas.
Xar bir, xatto eng bo’sh tarbiyachi ishida ijobiy tomonlarni ko’rishga
harakat qiling. Ma`qullash, iliq so’z pedagoglarning mehnat iitilishlarini
safarbar qilsha, ularning ijobiy kayfiyatlarini qo’llab-quvvatlashning eng
amaliy vositasidir.
Tarbiyachining muvaffaqiyatlarini hamkasb-lari ishtirokida qayd eting,
fikr -
mulohazalarni, odatda, yolg’iz qolganda bildirgan ma`qul.
Kamchiliklarni ommaviy tanqid qilish tarbiyachi maslahatlarga quloq
solmagan va o’z xatolarini tan olishni istamagan hollarda o’rinlidir.
13.Doimo o’zingizni tutishga harakat qiling. G’azab ifodalari
tarbiyachiga uning faoliyatini osoyishta, xushmuomalalik bilan tahlil
qilishdan ko’ra kamroq ta`sir ko’rsatadi. Chidamsizlik, baqiroqlik - rahbar
madaniyatining pastligidan dalolat beradi, bu uning kuchliligi emas, balki
zaifligining belgisidir.
14. MTM da tetik, xushchaqchaq muhitning yaratilishi eng avvalo
sizga, sizning xatti - harakatingizga bog’liq. Tarbiyachining kayfiyati
ishining muvaffaqiyatli bo’lishiga, jamoadagi iliq muomala va o’zaro
yordamga bog’liq bo’ladi. Jamoaning barcha a`zolari bilan bir xilda
muomalada bo’lish uni jipslashtirishning muhim shartlaridan biridir.
―Erkatoylar‖, imtiyozlilar va ta`qib qilinuvchilarning bo’lishi rahbarning
jamoani o’z ketidan ergashtirishga qodir emasligining belgisidir.
Optimist bo’ling va qiyin vaziyatlarda ruhingiz tushmasin: bu
tarbiyachilarda ishda muvaffaqiyatga erishish ishonchini uyg’otadi.
15. Tanqidga to’g’ri fikr bildirishni o’rganing. O’zingiz haqingizda
nomaqbul gaplarni eshitsangiz, ularni sabrli bo’lib ish bilan, faqat ish bilan
inkor eting, ana shunda kishilar haqiqat qaerda, yolg’on qaerdaligini o’zlari
osonlikcha farqlab oladilar. Tanqidiy fikrdagi kashilarni obro’sizlantirishga
intilish muhitni keskinlashtiradi va rahbarning jamoadagi obro’siga putur
etkazadi, xolos.
Tarbiyachining mulohazalari va har qanday takliflarini, hatto muhim
bo’lmasada, diqqat hamda xayrixohlik bilan tinglang. Bo’lmasa, boshqa
holatda jiddiy masala yuzasidan ham u hech narsa demaydi. Adolatli
tanqidiy, mulohazalarni mensimaydigan rahbar muqarrar tarzda o’zini
jamoaga qarshi qo’yadi va nihoyat oqibatda samarali boshqarish
imkoniyatidan mahrum bo’ladi.
16.
O’z mehnatingizni ratsional tashkil qiling, ishni rejalashtiring,
o’zingizni va o’zgalarni belgilangan kun tartibiga rioya qilishga
odatlantiring. Majlislar o’tkazish, har qanday «qog’ozbozlikni», afsuski bu
hozir ham tarbiyachilar ishida uchrab turadi, mumkin qadar qisqartiring.
Hech
qachon
va
hech
qaerga
kechikmang
va
buni
qo’l
ostingizdagilardan ham talab qiling.
38
17. Topshiriq, vazifa, qabul qilingan qarorlarning bajarilishini nazorat
qiling:
nazoratning
yo’qligi tarbiyachilarda bajarilayotgan ishning
keraksizligi haqidagi fikrni keltirib chiqarishi mumkin; shu bilan birga yo’l-
yo’riq ko’rsataverishlardan o’zingizni tiying. Agarda jamoangizda bitta
bo’lsa-da noinsof xodim bo’lsa, uni ishlashga majbur qiladigan barcha
choralarni ko’ring, aks holda u butun jamoadagi intizomni buzishi mumkin.
Nazorat savollari:
1.
Maktabgacha ta`lim muassasasi uslubchisining liderlik jihatlarini siz
qanday izohlaysiz?
2.
Uslubchi jamoani birlashtirishda qaysi usullardan foydalanish
mumkin va bu qanday usullar?
3.
Uslubchining yosh tarbiyachiga ko’rsatadigan metodik maslahatlar
mazmunida nima yotadi?
4.
Uslubchining mutaxassislik vazifalari jadvalini tuzib ko’rsating.
Adabiyotlar:
1.
I.A.Karimov ―Yuksak ma`naviyat engilmas kuch‖ Toshkent ―Ma`naviyat‖.
2008 y.
2.
Otamurodov S va boshqalar. ―Ma`naviyat asoslari‖. Toshkent 2002 y.
3.
A. I.Vasileva, L.A. Baxturina, I.I.Kobitina ―Bolalar bog’chasining katta
tarbiyachisi‖ T.: ―O’qituvchi‖1991 y.
4.
Maktabgacha ta`lim tizimiga doir xuquqiy me`yoriy xujjatlar to’plami.
―Lider Press‖ nashriyoti.T.: 2009 y.
5.
Maktabgacha ta`lim muassasasi to’g’risidagi Nizom. Toshkent 2007 y.
6.
J.G’.Yo’ldoshev. Ta`lim yangilanish yo’lida. Toshkent ―O’qituvchi‖ 2000y.
39
IV Mavzu: Maktabgacha ta`lim muassasasi ishini rejalashtirish va ma`yoriy
xujjatlar.
Reja:
1.
Maktabgacha ta`lim muassasasi ishini rejalashtirishning nazariy asoslari.
2.
Ta`lim tarbiyaviy ishlarni istiqbol rejalashtirish vazifalari va unga
qo’yiladigan talablar.
3.
Guruxning xaftalik kalendar ish rejasi va unga qo’yiladiga talablar.
4.
Maktabgacha ta`lim muassasasining yillik ish rejasi, uning mazmuni va
mohiyati.
Mustaqil ish. Metod xonada foydalanish uchun zarur bo’lgan ijtimoiy-siyosiy,
metodik, badiiy adabiyotlar biblografiyasini tuzish.
Tayanch iboralar.
-
istiqbol – bu ishni ma`lum muddatlar asosida rejalashtirish
-
kalendar reja – guruxning bir xaftaga mo’ljallab tuzilgan ta`lim – tarbiyaviy
ish rejasi.
-
atributlar – kerakli jihozlar, qurollar.
-
Ochiq ko’rik – ma`lum jarayonning jamoa tarzida kuzatish va tahlil qilish.
-
Metodik kabinet - maktabgacha ta`lim muassasasidagi ta`lim-tarbiyaviy va
metodik ishlarning markazi
-
Istiqbol reja – ta`lim-tarbiyaviy ishlarning avvaldan ishlab chiqilgan
loyihasi.
| 