10
rahbarning huquq doirasi kafolatlari belgilab berilgan. Maktabgacha ta`lim
muassasasi ustavida har bir bolalar muassasasi tomonidan qabul qilingan ustaviga
binoan uslubchining ish jarayonida huquq va vazifalari aniqlab belgilab beriladi,
ya`ni uslubchi, birinchidan, oliy yoki o’rta maxsus ma`lumotiga bo’lgan etakchi
metodik jihatdan kuchli ma`naviy,
siyosiy ongi, dunyoqarashi keng tadbirkor,
kamida bitta xorijiy tilni biluvchi pedagoglardan tayinlanadi. Shuningdek, uslubchi
quyidagilarni bilishi lozim:
maktabgacha bolalar muassasasidagi ta`lim - tarbiyaviy ishga metodik
rahbarlikni amalga oshiradi;
«Uchinchi ming yillikning bolasi» Dasto’rining bajarilishini ta`minlaydi va
nazorat qiladi, ta`lim - tarbiyaviy ishning to’g’ri uyushtirilishi uchun javobgar;
ilg’or pedagogik tajribani o’rganadi, umumlashtiradi va tarqatadi,
pedagogik kengashda ko’rib chiqish uchun zarur materiallarni tayyorlaydi;
maktabgacha bolalar muassasasidagi metodik kabinetning ishini tashkil
qiladi; bolalarnnng yoshlariga muvofiq pedagogik qo’llanmalar va o’yinchoqlarni
tanlaydi;
ota-onalar o’rtasida pedagogik bilimlarni tashviqot qilish, turli guruh
tarbiyachilari,
shuningdek, maktabgacha bolalar muassasasi va maktab ishida
ketma ketlilikni ta`minlash bo’yicha ishni uyushtiradi.
Uslubchi oliy pedagogik ma`lumotga (maktabgacha ta`lim bo’limi) ega
bo’lgan yoki o’rta pedagogik (maktabgacha bo’limi) ma`lumotiga va kamida 3 yil
pedagogik stajiga ega bo’lgan eng yaxshi tarbiyachilardan tayinlanadi.
O’z hamkasblarining hurmatini qozonishi va ularga o’z vazifalarini
muvaffaqiyatli bajarishlarida yordam berish uchun uslubchi qanday rahbarlik
sifatlariga ega bo’lishi kerak?
Uslubchi faqat yaxshi nazariy tayyorgarlikkagina emas, balki bilimlarni
amalda qo’llash ko’nikmasiga ham ega bo’lishi zarur.
Tajribali uslubchining tashabbuskorligi va ishga ijodiy yondoshishi:
g’oyalarini umumlashtira bilish, maqsadga muvofiq ishlash, har bir tarbiyachining
imkoniyat va qobiliyatlarini hisobga olishiga qarab farqlanadi.
Uslubchi talablarni qo’yishda talabchan va qatiy bo’lishi kerak. Rahbarning
o’ziga buysinuvchilar bilan muloqotning emotsional
- irodaviy tomonini
ifodolovchi bu sifatlar rahbarlik uslubining muhim xislatini, talabchanlikni hosil
qiladi. Yuksak talabchanlikni sezgirlik, xayrixoxlik, odamlarga hurmat bilan birga
olib borish zarur. Talabchanlik - bu qattiqqo’llik degan gap emas. Buyruqldar,
qattiq tanbehlar, xayfsanlarning foydasidan ko’ra zarari ko’proq va bu odatda
rahbarning kuchliligidan emas, balki zaifligidan dalolat beradi.
Maktabgacha ta`lim muassasasi uslubchisining ta`lim - tarbiyaviy
faoliyatining samaradorligi uning obro’si ko’p jihatdan
pedagoglar jamoaning
jipslashganligiga, eng avvalo butun maktabgacha ta`lim muassasa rahbar yadrosida
birlik va o’zaro tushunishning mavjudligiga bog’liq bo’ladi.
Tarbiyachilarning aniq intizomi va ishda uyushqoqligini ta`minlash; jamoada
jamoatchilik fikrini, tarbiyachilarning bir - birlarining kamchiliklariga tanqidiy
munosabatini shakllantirish, mehnat faolligi va ijodiy ishlash ehtiyojini
11
rag’batlantirish; qabul qilingan qarorlar echimini ta`minlash kabi ijtimoiy -
psixologik masalalarini hal qilish uslubchi uchun birmuncha murakkablik qiladi.
Har bir yosh mutaxassis ishini endi boshlayotgan yosh tarbiyachi maslahatlar
olib turishi uchun unga tajribaliroq murabbiy va obro’liroq tarbiyachini biriktirish
lozim.
Yosh mutaxassisning kasb mahoratini egallab olishi osonlik bilan bo’lmaydi.
Mana shuning uchun ham
yosh pedagog ishining ilg’or
metodlari va usullarini
egallashga, o’z bilimlarini doimo to’ldirib borishga, erishilganlar bilan
cheklanmay, tarbiya asoslarini egallash ishtiyokini singdirishga yo’llash
uslubchining vazifasi hisoblanadi.
Uslubchining doimiy hujjatlari qatoriga guruhlardagi ta`lim - tarbiyaviy va
sog’lomlashtirish ishlarini nazorat qilish daftari (jurnali) ham kiradi. Unda uslubchi
o’zining guruhlarda bolalarning o’quv, o’yin, mehnat faoliyatlarini o’rganishga
doir ishini; tarbiyachilar ishining sifatini; bolalarning dasto’rining turli bo’limlari
bo’yicha egallagan bilim, ko’nikma
va malakalarining tahlili; bolalarning xulq -
atvor madaniyati, ma`naviy- irodaviy sifatlarini, jamoada yashash ko’nikmalarini
egallaganlik darajalari va shu kabilarni aks ettiradi. Uslubchi tarbiyachilar ishidagi
ijobiy jarayonlarni va kamchiliklarni qayd etadi, ularning qiyinchiliklari va
muvaffaqiyatsizliklari sabablarini tahlil qiladi hamda ishni yaxshilashning aniq
yo’llarini ko’rsatadi.
Maktabgacha ta`lim muassasasisi (yasli - maktabgacha ta`lim muassasasi)
tarbiyachi – uslubiyotchisi lavozimining malaka tavsiflari
Maktabgacha ta`lim muassasasisi (yasli - maktabgacha ta`lim muassasasi)
tarbiyachi – uslubiyotchisi lavozimining majburiyatlariga quyidagilar kiradi:
a) maktabgacha ta`lim muassasasisi (yasli - maktabgacha ta`lim muassasasi)
jamoasi o’quv - tarbiyaviy faoliyatiga
metodik uslubchilik qiladi, barcha yosh
guruxlarida bolalarni tarbiyalash va o’qitish dasturlarining bajarilishini ta`minlaydi
va nazorat qiladi, bevosita bolalar bilan ishlovchi tarbiyachilarga va tibbiy
xamshiralarga zarur metodik yordam ko’rsatadi.
b) maktabgacha ta`lim muassasasisida metodik kabinet ishini tashkil qiladi,
bolalarni tarbiyalash va o’qitish bo’yicha yo’riqnoma - metodik materiallarni
umumlashtiradi, ilg’or tarbiyani o’rganadi va umumlashtiradi,
tarbiyachilar va
tibbiy xamshiralar orasida tajriba almashish ishlarini tashkil qiladi tarbiyachilar
uchun ularga amaliy yordam berish maqsadida maslahatlar o’tkazadi;
v) bolalar tarbiyachisining dolzarb masalalarini pedagogik kengashning
muhokamasiga qo’yadi, pedagogik kengashlarga materiallar tayyorlash va unda
tarbiyachilarning faol ishtirokini ta`minlaydi, qabul qilingan qarorlarning
bajarilishini nazorat qiladi, ota - onalar orasida pedagogik bilimlarning tashviqoti
bo’yicha, maktabgacha ta`lim muassasasilar va maktablardagi turli yosh guruxlari
bo’yicha tarbiyachilar ishida izchillikni ta`minlash bo’yicha ishni tashkil qiladi.
Maktabgacha ta`lim muassasasisi (yasli - maktabgacha ta`lim muassasasi)
tarbiyachi - uslubiyotchisi quyidagilarni bilishi kerak:
a) ―Ta`lim to’g’risida‖gi, ―Kadrlar tayyorlash milliy dasturi to’g’risida‖gi
qonunlarini, maktabgacha ta`limga qo’yilgan
davlat talablarining mazmunini,
xukumatning
tegishli
qarorlari,
Xalq
ta`limi
vazirligining
buyruqlari,
12
farmoyishlari, buyruqnomalari, metodik va me`yoriy xujjatlarini, bolalarni maktab
ta`limiga tayyorlash dasturi va tarbiyaviy ishlar kontseptsiyasini;
b) maktabgacha pedagogika va psixologiyani, maktabgacha yoshdagi
bolalarni o’qitish va tarbiyalash shakl va metodlarini, maktabgacha ta`limga davlat
talablarini nazorat qilish shakllari va metodlarini, bolalar hayoti va sog’lig’ini
muhofaza qilish qoidalarini;
v) pedagogik fan va aialiyotda ishlab chiqilgan me`yoriy - metodik xujjatlarni,
o’quv va tarbiya jarayonida o’qitish texnikaviy vositalardan foydalanish
amaliyotini.
Maktabgacha ta`lim muassasasisi (yasli - maktabgacha ta`lim muassasasi)
tarbiyachi - uslubiyotchisi lavozimiga quyidagi malaka talalari qo’yiladi:
a) Oliy yoki o’rta maxsus pedagogik (maktabgacha) ma`lumot;
b) uch yildan kam bo’lmagan pedagogik ish staji.
