33
O‘ta sovitish. Margarin
emulsiyasi sovitilganda, kristallanish jarayoni sodir bo‘ladi.
Strukturalarning shakllanishi sovitish tezligiga, aralashtirish tezligiga, to‘yingan va to‘yinmagan
glitseridlarning miqdoriga bog‘liq. Sekin sovitilganda katta kristallar xosil bo‘ladi. Ular
margaringa dagallik, murtlik va maydalanuvchanlik xossalarini beradi.
Zamonaviy margarin ishlab chiqarish korxonalarida o‘ta sovitish aralashtirish bilan
birgalikda olib boriladi. Natijada tez suyuqlanuvchan, egiluvchan va yaxshi konsistensiyali
margarinlar xosil bo‘ladi.
Kerak bo‘lgan
kristall strukturasi, bir xil va muloyim konsistensiyali maxsulot olish
uchun kadoqlashdan oldin kristallizatorlar o‘rnatiladi.
Yuqoridagilardan kelib chiqqan holda margarin ishlab chiqarish quyidagi texnologik
sxema ketma –ketligida olib boriladi.
1. Margarin retsepturasiga kirgan yog‘li aralashmalarni eritish;
2. Tuz-suvli eritma tayyorlash va emulgatorni aralashtirish;
3. Komponentlarni bir jinsga kelguncha aralashtirish va ularni emulsiyalash;
4. Tayyor bo‘lgan emulsiyani zaxiraga olish;
4. Tayyor bo‘lgan emulsiyani yuqori xaroratda pasterizatsiyalash (sutli komponentli
margarin ishlab chiqarishda)
5. Tayyor emulsiyadan o‘ta sovutish usuli
orqali margarin tayyorlash;
6. Tayyor bo‘lgan mahsulotni quyish orqali qutilarga qadoqlash yoki avtomatik tizimda
qadoqlash uchun yuborish.
Margarin retsepturasiga ko‘ra qo‘shiladigan moy bak (14) kelib tushadi, so‘ngra
markazdan qochma nasos (2) yordamida tarozi (13) o‘rnatilgan o‘lchagich (3) uzatiladi va
margarin retsepturasi bo‘yicha qo‘shiladigan qattiq yog‘lar qizdirgichli (1)da eritilib nasos (2)
yordamida o‘lchagich (3) ga kelib tushadi. Bu erga ikkinchi tarafdan bak (10) da tayyorlangan
tuzli suv nasos (2) yordamida va bak (11) da eritib tayyorlangan emulgatorlar nasos (2)
orqali
beriladi. Hosil bo‘lgan moy-tuzli suv aralashmasi dag‘al emulsiya hosil qiluvchi bak (4) ga nasos
(2) yordamida uzatiladi, so‘ngra dag‘al emulsiya nasos (2) orqali dispergator (5) da bir jinsli
emulsiya hosil qilish uchun uzatiladi. Xosil bo‘lgan bir jinsli emulsiya bak (6) ga uzatiladi va
plunjerli nasos (7) orqali, tarkibidagi mikroorganizmalar va fermentlardan tozalash uchun yuqori
haroratli pasterizator (8) da pasterizatsiyalanadi. Pasterizatsiyalangan
yarim tayyor maxsulot,
o‘ta sovutgich (vatator) (9) da sovutiladi. Tayyor bo‘lgan mahsulot statik saqlagich (12) ga briket
holidagi margarin quyish uchun qadoqlash sexiga yuboriladi, yoki tayyor bo‘lgan mahsulot
to‘g‘ridan-to‘g‘ri qutilarga qadoqlashga yuboriladi.
Agar tayyorlangan mahsulot talabga javob bermasa qayta ishlash uchun tayyor emulsiya
uchun mo‘ljallangan bak (6) ga qaytarib beriladi.
Margarinni monolitda ishlab chiqarishda dekristallizatordan o‘tkazilib, qutilarga
to‘ldiriladi. Uzluksiz ishlaydigan avtomatlashtirilgan liniyalarning ko‘pchiligining
unumdorligi
soatiga 2,5t ga teng.
Quyma margarinlar tarkibida ko‘p miqdorda suyuq o‘simlik moyi bor. Quyma
margarinlar tarkibida 82% va 60% yog‘ bilan ishlab chiqariladi. Bu margarinlar kasallikni oldini
olish va davolash uchun mo‘ljallangan. Ular polimer idishda (stakan va bankalarda) ishlab
chiqariladi.
