119
butunlay undirilgan javdari bug‘doy va undirilgan bug‘doy, undirilgan sulini esa – chumiza bilan
almashtirish mumkin.
Bu turdagi undirilgan donni ishlab chiqarish uchun «havo – suvli bo‘ktirish» usulidan
foydalaniladi. Havo – suvli bo‘ktirish usuli 13-15ºS
haroratda olib boriladi. Bo‘ktirish
jarayonida don suv yordamida tarkibidagi xar-xil xas-cho‘plardan tozalanadi,
va don suv bilan
yuviladi. Arpa, suli va bug‘doy donlari 2-3 marotaba, javdari bug‘doy doni 1 yoki 2 marotaba
bo‘ktiriladi. Har-bir bo‘ktirish jarayonida don suv tagida 3-4 soat bo‘lishi, suv bo‘ktirish
chanidan chiqarib yuborilgandan so‘ng 2-3 soat mobaynida suvsiz turishi kerak.
Donning
namligi 38-40 % ga etgach bo‘ktirish jarayoni to‘xtatilib, bo‘ktirishni don bo‘ktirish chanidan
betonli supasimon don undirgichlarga 60-70 sm qalinlikda yoyiladi. Harorat 23-24ºS ga etgach
don aralashtiriladi (lopatka yordamida) va undirish qatorlariga 40 sm qalinlikda yoyiladi.
Birinchi ikki kun davomida qatordagi harorat 19-20ºC da, undirish jarayonini oxirigi kunlari tez-
tez aralashtirish usuli orqali harorat 13-14ºC ga kamaytiriladi. Arpa, suli va bug‘doy donlarini
undirish jarayoni 10-12 kun, javdari bug‘doy doniniki esa 7-8 kun davom etadi.
Undirish
jarayonida don bir kunda 2-3 marotaba aralashtirib turiladi. Undirilgan donni ishlab chiqarishga
yubormasdan 24 soat oldin suv sepilib aralashtiriladi. Ko‘k undirilgan arpa va sulining namligi
44-45 %, ko‘k undirilgan javdari bug‘doy va bug‘doyniki esa 40-41 % bo‘lishi kerak
Don va kartoshkadan olingan etil spirtining 60-62% miqdori likyor – aroq ishlab
chiqarishda, 30-35% -sharobchilikda foydalaniladi.
Ishlab chiqarish qoldiqlari achitqi ishlab chiqarishda va molga em sifatida beriladi.
Tozalangan darajasiga qarab quyidagi etil spirti ishlab chiqiladi.
a)
lyuks
b)
ekstra
c)
tozaligi yuqori darajadagi etil spirti
d)
I navli etil spirti
“Ekstra” etil spirti, GOST talabiga rioya qiladigan dondan ishlab chiqariladi.
Tozaligi yuqori darajadagi etil spirti va I nav etil spirti xom ashyoga qarab:
a) dondan; kartoshka va dondan; kartoshkadan
b) don aralashmasidan; kartoshkadan; qand lavlagidan va melassadan har nisbatda olingan
holda
v) melassadan ishlab chiqariladi
