mexanik, gidravlik, elektromagnit

300
yuritmalar ishlatiladi. Elektromagnit yuritmalarni asosan yengil avtomobillarda 
ilashish muftasini boshqarishni avtomat- lashtirishda qo‘llaniladi. Ilashish 
muftasini boshqarishni osonlashtirish uchun mexanik (servoprujinalar), pnevmatik 
yoki vakuumli kuchaytir- gichlardan foydalaniladi. 
Gidravlik ilashish muftasi (gidromufta)
yetakchi va yetaklanuvchi 
qismlarga ega. Yetakchi qism past qovushqoq ishchi moy bilan to‘ldirilgan xajmni 
hosil qiladigan nasosli g‘ildirak va qopqoqdan iborat. Yetaklanuvchi qism bo‘lib 
turbina g‘ildirak hisoblanadi. Nasos va turbina g‘ildiraklar tashqi va ichki torlar 
orqasida o‘rnatilgan va o‘zaro ular bilan ishchi suyuqlik uchun parraklararo 
kanallar hosil qilgan parraklarga ega. Gidromufta parraklarini odatda tekis radial 
qilib tayyorlanadi. Turbina g‘ildirak nasos g‘ildirakka juda yaqin joylashgan. 

301
25-mavzu: Ilashish muftalarini gidravlik, mexanik 
yuritmalari,ajratish mexanizmlari, tuzilishi, ishlashi.
Reja: 
1.Ilashish muftalarini gidravlik yuritmalarining tuzilishi, ishlashi. 
2.Ilashish muftalarini mexanik yuritmalari, tuzilishi, ishlashi. 
3.Ilashish muftalarini ajratish mexanizmlari, tuzilishi, ishlashi. 
Kuchni o‘zgartirishda transmissiyani ishlab turgan dvigateldan vaqtincha 
uzish uchun, avtomobilning o‘rnidan ravon ko‘zg‘alishini ta’minlash va 
uzatmalmrni almashtirishda transmissiyani ishlab turgan dvigatel validan 
vaqtincha ajratish vazifasini bajaradi. 
Ishlash principiga ko‘ra ilashish muftasi friksion, gidravlik va 
elektromagnitli bo‘ladi. hozir asosan friksion ilashish muftalari ishlatiladi. Ular 
dvigateldagi burovchi momentni uzatmalar qutisiga o‘zaro ishqalanuvchi disklar 
yordamida uzatadi. Ilashish muftasi etakchi disklarning soniga qarab bir, ikki va 
ko‘p diskli, siquvchi prujinalarning turiga va joylashuviga qarab – aylana 
joylashgan prujinali, bitta markaziy prujinali va markaziy diafragma prujinali 
bo‘ladi. Ailana bo‘ilab joilashgan va markaziy diafragma prujinali, bir diskli, 
quruq ilashish muftasi avtomobillarda ko‘proq ishlatiladi. Chunki bunday ilashish 
muftasi oddiy bo‘lib, ishlatish va ta’mirlash ancha qulay. 
Friksion ilashish muftasining sxemasi. 
1-kojuh, 2-maxovik, 3-nakladkalar, 4-tirsakli val, 5-etaklanuvchi disk , 6-
siquvchi disk, 7-diafragmali prujina, 8-siquvchi podshivnik, 9-birlamchi val, 10-
vilka.

302
Ikki diskli ilashish muftasi asosan og‘ir yuk ko‘taradigan 
avtomobillarga o‘rnatiladi. Ural-375, Kraz-257, MAZ-5335. Kamaz-5320. Ko‘p 
diskli ilashish muftasi gidromehanik uzatmalarda qo‘llaniladi. Friksion ilashish 
muftasi to‘rtta asosiy qismdan tashkil topgan: etakchi va etaklanuvchi qismlar, 
siquvchi va ilashish muftasini boshqaruvchi mehanizmlar. Etakchi qismiga 
mahovik, qobiq va siquvchi disk, etaklanuvchi qismiga, etaklashuvchi disk kiradi. 
Ilashish muftasining qo‘shilishini ta’minlaydigan siquvchi mehanizm bir nechta 
prujinalardan iborat. Boshqarish mehanizmiga ajratish muftasi podshipnigi, 
ajratish vilkasi, tortqi, pedal va prujina kiradi. 

Download 19,16 Mb.