|
Uzatmalar qutisining tasviriy chizmasi
Pdf ko'rish
|
| bet | 180/216 | | Sana | 24.05.2024 | | Hajmi | 19,16 Mb. | | #252024 |
Bog'liq O\'zbekiston respublikasiUzatmalar qutisining tasviriy chizmasi
.
1- birlamchi val, 2-14-birlamchi va oraliq vallarning doimo ilashib turuvchi
shesternyalari, 3- tishli mufta, 4-va 7-vilkalar, 5-13-doim ilashib turgan 2 uzatma
shesternyalari, 6-12-birinchi uzatma shesternyalari, 9-11-orqaga yurgazish
shesternyalari, 8- ikkilamchi val, 10-orqaga yurgazish shesternyasi o‘qi, 15-oraliq
val, 16-karter.
VAZ-2108, Neksiya, Tiko avtomobillarida uzatmalar qutisining asosiy farqi
vallarining soni uchta emas, balki ikkitaligida – etakchi va etaklanuvchi.
Etaklanuvchi valning o‘ng uchida u bilan yahlit ishlangan cilindrsimon shesternya
bor. U differencial qutisining yarim kosachasiga o‘rnatilgan tishli g‘ildirak bilan
doimo tishlashib turadi va bu mehanizm old yurituvchi ko‘prikda asosiy uzatma
vazifasini o‘taidi. Etakchi val shesternyalari valga qo‘zg‘almas qilib o‘rnatilgan
bo‘lib, etaklanuvchi val shesternyalari bilan muqim tishlashib turadi. Chunki bu
shesternyalar valning o‘q qilib ishlangan qismlariga erkin ailanadigan qilib
o‘rnatilgan. Bu shesternyalar orqali burovchi moment o‘zatish jarayoni ikkilamchi
valga shlicali qilib o‘rnatilgan sinhronizatorlar yordamida bajariladi. Orqaga
yurgazish pog‘onasini ulash uchun esa shesternya va sinhronizator muftasining
tishli gardishi oraliq tishli g‘ildirak bilan tishlashtirish io‘li bilan amalga oshiriladi.
Sinhronizatorlarning tuzilishi va ishlash uslubi
zatmalar qutisida sinhronizatorlarning ishlatilishi avtomobilni boshqarishni
engillashtiradi va uzatmalarni olishda qo‘shiluvchi tishli shesternyalarning ishlash
muddatini oshiradi. Ma’lumki, avtomobil' harakatlanganda uzatmalar qutisidagi
qo‘shiladigan tishli shesternyalar har hil burchak tezligida ailanadi. Demak, ular
qo‘shilganda tishli shesternyalarning tishlari bir-biriga zarb bilan urilib, yoiylishi
tezlashadi. Undan tashqari, shesternyalar tishlarining zarbli urilishi shovqin
chiqaradi. Bu kamchiliklarni bartaraf qilish uchun ularning burchak tezliklarini
tenglashtirish lozim. Bu vazifani sinhronizator bajaradi. Avtomobillarda inercion
sinhronizatorlar
ishlatiladi.
Bundai
sinhronizatorlar
qo‘shilayotgan
shesternyalarning burchak tezliklari barobarlashganda to‘liq ilashishga io‘l
qo‘yadi. Sinhronizator gupchagining ikki tomoniga o‘rnatilgan konussimon
halqalar bo‘lib, ularning ichki yuzalari konus shaklida yasalgan. Bu halqalar bir-
biri bilan sinhronizator muftasining teshigi orqali o‘tkazilgan uchta barmoqchalar
orqali birlashtirilgan, ularning o‘rta qismida konussimon bikrlovchi io‘nilgan yuza
qilingan. Bikrlovchi yuzalar sinhronizator muftasining gupchagidagi disk
teshikchasida ham qilingan, u gupchag orqali etaklanuvchi vallardagi shlicalarda
o‘rnatiladi va bu disk o‘q bo‘ilab siljish qobiliyatiga ega. Sinhronizator muftasi
gupchagining diski va halqalar bir-birlari bilan uchta ichi kovak qaidlanuvchi
barmoqlar yordamida birlashgan. Har bir barmoqning kovagida qaidlanuvchi
sharchalar va prujinalar o‘rnatilgan. Halqaga tayanch kirgizilgan bo‘lib, u
sharchalarning qadalib turishini ta’minlaidi. Sinhronizator bilan uzatmalar olishda
qo‘shiluvchi shesternyalar huddi shesternya singari konussimon yuzali chiziqlarga
ega.
Masalan, sinhronizatorlar muftasini chapga surilganda konussimon halqa
mufta bilan siljib shesternyaning konussimon yuzali chiqiqlariga tirmashadi. Lekin
shu zumda mufta va shesternyaning burchak tezliklari bir-biridan farqlanishlari
310
sababli bikrlovchi barmoqlar halqa bilan birgalikda muftaga nisbatan burilib, uning
teshiklariga siqiladi. Natijada mufta barmoqlarning bikrlovchi io‘niqchalariga
ilashib, ya’ni bikrlanib, shu io‘sinda uning siljishiga oshiqcha kuch sarflansa ham
qo‘shuvchi shesternya tomon batafsil sura olmaidi. Ammo shu tarzda hosil
qilingan kuch bilan birga haidovchi tomonidan muftani surishga sarflangan kuch
halqani yana ham shesternyaning konus yuzali chiqiqlariga siqa boshlaidi. Natijada
ular orasida ilashish kuchaiyb, qo‘shuvchi shesternya bilan muftaning burchak
tezliklari barobarlashadi. Shunda mufta diskning teshiklaridagi bikrlovchi
barmoqlarning tiralish kuchi pasaiyb, muftaning barmoqlarga nisbatan erkin
surilishiga imkon yaratadi va uning tishli gardishi shesternyaning ichki maida
tishlari bilan bemalol shovqinsiz ilashadi.
|
| |
