Tayanch iboralar:
uzatish soni, tishli gildirak juftlari, konussimon
shesternyali uzatma, gippoid shesternyali uzatma, chervyakli uzatma, bir pog‘onali
asosiy uzatma, ikki pog‘onali asosiy uzatma, differencial, satellit, kulachokli
differencial, yarim o‘qlar.
Nazorat savollari
1. Qaisi afzalliklari tufaili gippoidli asosiy uzatma keng qo‘llanilgan.
2. Markaziy va ajratilgan asosiy uzatmalarni taqqoslab ularga baho bering.
3. Differenciallar, kuch uzatmasida o‘rnatilish joiyga qarab qandai turlarga
bo‘linadi.
4. Yarim o‘qlar qandai turlarga bo‘linadi.
Topshiriqlar
1. Asosiy uzatmaning vazifasi va tuzilishini o‘rganish.
2. Differencialning vazifasi va tuzilishini o‘rganish.
3. Yarim o‘qlarning vazifasi va tuzilishini o‘rganish..
321
31-mavzu: Ramaning vazifasi va turlari.
Reja:
3.
3.Tortuvchi-ulovli qurilmaning tuzilishi
Avtomobilning energiya manbai dvigatel, transmissiya, yurish qismi,
boshqarish tizimlari o‘z vazifasini bajara olishi uchun biror qismga mahkamlanishi
kerak. Bundan tashqari, avtomobilda yukni va yo‘lovchilarni ham joylashtirish
zarur. Yuk avtomobillarida haydovchiga ayrim joy ajratilgani uchun kabina ham
kerak.Ko‘tarib turuvchi qism avtomobilga zarur hamma agregat, uzellarni
joylashtirishi uchun kerak.Ko‘tarib turuvchi qismga asosan rama mansub bo‘lib,
ramasiz konstruksiyalarda esa kuzov hisoblanadi.
Rama avtomobilning kuzovi, kabinasi, transmissiya agregatlari va h.k. larni
biriktirish uchun kerak. Transport vositasining harakati davrida ramaga ustidagi
yukni og‘irligi, itaruvchi, burovchi kuch va momentlar, yo‘l notekisliklaridan
uzatilayotgan dinamik turtkilarni qabul qiladi.
Transport vositalaridan yuk avtomobillarining hammasi ramaga ega
(haydovchiga kabinasi ham bor); oliy sinfdagi yengil avtomobillar, hamda ba’zi bir
avtomobilarda ramasi bo‘ladi.
Ramaning umumiy tuzilishi 5.1.-rasmda ko‘rsatilgan.
U asosan bo‘ylama joylashgan ikkita 3,5 lonjeronlardan iborat bo‘lib, ular
ko‘ndalang traversalar 4, 6, 7, 8, 9 bilan mahkamlangan. Lonjeron va traversalar
shtampalab tayyorlangan profillardan iborat.
Traversalar lonjeronlarga parchinlar yordamida yoki svarka yordamida
mahkamlanadi. Lonjeronlarning 3,5 old qismiga bufer 2 mahkamlangan, ketingi
qismiga esa shatakka olish moslamasi 10 biriktirilgan. Qo‘shimcha, dvigatelni
mahkamlash uchun tayanchlar, osma va boshqa agregatlarni ushlab turishga
kronshteynlar ham bor. Ramalarning turlari ko‘p bo‘lib, ularning narvonsimon,
umurtqasimon, X ga o‘xshash va h.k. xillari avtomobillarda qo‘llaniladi (5.2. -
rasm).
1.
Ramaning vazifasi
2.
Lonjeronli ramalarning tuzilishi.
Avtomobil ramasining umumiy tuzilishi
1-shatakka olish ilgaki; 2-vamper; 3,5-lonjeronlar; 4,6,7,8,9-ko‘ndalang
to‘sinlar; 10-shatakka olish moslamasi
322
Misol tariqasida KamAZ-5320 yuk avtomobilining konstruksiyasini ko‘rib
chiqamiz
Avtomobil ramasi ikkita shtampalangan lonjeronlar 4,2 dan iborat bo‘lib
ko‘ndalang to‘sinlar (traversalar) parchinlar yodamida biriktirilgan. Lonjeronlar
o‘zgaruvchan profilli qilib shtampalangan. Ularning old qismida buferni
mahkamlash uchun kronshteyn 1lar bor, bundan tashqari shatakka olish uchun
ilgaklar mavjud.
Lonjeronlarning ketidagi
oxirgi to‘sin 3
burchaklar yordamida
mahkamlangan bo‘lib shatakka olish moslamasi (5.3. -rasm, v) biriktiriladi.
Ramalarning turlari
a – umurtqasimon;
v – narvonsimon.
KamAZ-5320 avtomobili ramasining tuzilishi.
a)KamAZ-5320 ramasi; v)-shatakka olish moslamasi;
1-kronshteyn; 2,4-lonjeronlar; 3-ketingi ko‘ndalang to‘sin; 5-
shaybalar; 6-qobig‘; 7-qopqoq; 8-ilgak; 9-saqlagich surilma; 10-
rezinali elastik qism; 11-gayka.
323
Avtomobillarni shatakka olish moslamasi (5.3. -rasm, v) qobig‘ 18, qobig‘
qopqog‘i 19, sterjenli ilgak 20, rezinadan iborat elastik element 22 va h.k. dan
iborat. Rezina elastik element 22, 16 va 17 shaybalar bilan biroz siqib qo‘yilgan.
Shatakka olish moslamasi muhofazalovchi ilgak 21 ga ham ega, u ilgak qulfini
o‘z-o‘zidan ochilib ketishidan saqlaydi.
|
