1. Tinglash uslublari.
Tinglash uslubi odatda odam tomoni-
dan nazorat qilinmaydi. Bu jinsga, ruhiy holatga, rasmiy
mavqega, kasbga bog‘liq.
Erkak va ayol tinglash uslublari mavjud.
Erkak uslubi
e’tibor bilan xarakterlanadi,
mazmuni
suhbatda
bilinadi. Eshitish 10-15 soniya davom etadi. Nimaga bog‘liq
bo‘lgan narsa aniq bo‘lishi bilanoq, erkak suhbatdoshni quyidagi
so‘zlar bilan to‘xtatadi: “Ko‘ryapman. Yana!” yoki ochiqcha rozi
emas. Erkaklar o‘zlarini tinglashni yaxshi ko‘radilar, suhbat-
130
doshni oxirigacha tinglamasdan va unga savollar bermasdan,
tayyor javoblarni juda tez berishga moyildirlar.
Ayol uslubi
tinglash ko‘proq e’tibor bilan tavsiflanadi,
hissiy
tomoniga,
suhbat mazmuniga e’tibor beriladi. Xabar, aloqa jara-
yonida o‘zi emas, balki ayollar ma’ruzachini diqqat bilan tinglay-
dilar, uning his-tuyg‘ularini tushunadilar, uni shaxs sifatida qabul
qiladilar va kamdan-kam gaplashadilar.
Erkak va ayol tinglash uslublarining o‘ziga xos xususi-
yatlarida yashirin sabablar bor. Nima uchun ayollar shovqin-
li xo‘jayindan uzoqlashishga harakat qilishadi va erkaklar shu
sababli hech qachon ishdan chiqmaydi. Agar rahbar buyruqlar
bersa, topshiriqlarni tahdidli ohangda yoki juda baland ovoz bilan
tushuntirsa, ayol uning gaplarini tushunmasligi mumkin, chunki
u o‘zining intonatsiyasi va ovozini haddan tashqari hissiyot bilan
qabul qiladi. Erkak uchun bularning barchasi to‘siq emas.
Shuni ta’kidlash kerakki, tinglash uslublarining nomi juda
o‘zboshimchalikdir, chunki erkaklar uslubi ayolga, ayollarniki
esa erkakka xos bo‘lishi mumkin.
Ikkala tinglash uslubining ham afzalliklari va kamchiliklari
mavjud. Erkakcha tinglash uslubi suhbatdoshda noqulaylik tug‘-
dirishi, gaplashishiga xalaqit berishi mumkin. Ayollik uslubi
ba’zi holatlarda ham samarasiz bo‘lishi mumkin. Shuning uchun
tinglashni o‘rganish uchun qaysi uslubni, ya’ni o‘zingizning ting-
lash uslubingizga murojaat qilishingiz mumkinligini aniq-
lash muhimdir.
Erkak uslubida kamchiliklari bo‘lganlarning suhbatdoshiga
nutq so‘zlash, ko‘proq mehr va sabr-toqat ko‘rsatish uchun vaqt
berishni maslahat berish mumkin. Ushbu fazilatlarning yo‘qli-
gi aloqada nizolarga olib keladi.
Agar tinglovchi ayollik uslubiga ega bo‘lsa va notiqning
kayfiyatini haddan tashqari yuqtirishga moyil bo‘lsa, uning hissi-
yotlari etagiga ergashsa, unda bunday tinglovchi suhbatning
axborot tomoniga e’tibor qaratishi kerak. Buning uchun siz
o‘zingiz va hissiy suhbatdoshingiz orasidagi masofani oshirishin-
131
giz, intonatesiyani emas, balki uning so‘zlari ma’nosini diqqat
bilan tinglashingiz kerak.
|
