136
suhbat mavzusiga e’tiboringizni qarating, diqqatni jamlang;
siz
bilan gaplashadigan odam, muammolaringizni unuting,
suhbatdoshning fikr poezdiga ergashing. Fikrlash tezligi nutq
tezligidan 3-4 baravar yuqori ekanligini unutmang,
shuning
uchun sabr qiling;
nafaqat so‘zlarga, balki yuz ifodalariga ham e’tibor bering;
imo-ishoralar, ma’ruzachining holati, uning intonatsiyasi,
nutq hajmi va darajasi;
suhbatdoshga ijobiy sozlang;
u sizga yoqimsiz bo‘lsa ham; his-tuyg‘ularingizni boshqa-
rishga harakat qiling;
qulay o‘tiring, lekin bo‘shashmang kabi;
bo‘shashish diqqat bilan tinglashni qiyinlashtiradi;
qiziqish bilan tinglang: tez-tez tabassum qiling, boshingizni
silkiting,
suhbatdoshingizning ko‘ziga
va roziligiga qarang; bu siz va
suhbatdoshingiz o‘rtasida o‘zaro xushyoqish va hurmat muhitini
yaratishga yordam beradi;
suhbatdoshga xalaqit bermang, unga imkoniyat bering;
fikringizni oxirigacha bildiring; soatga qaramang, sabrsiz
ishoralar qilmang;
begona narsalarga qaramang va ular bilan skripka qilmang -
bu chalg‘itadi, suhbatdoshni asabiylashtiradi. Ayolni tinglayot-
ganda uning ko‘zlariga tez-tez
qarab turing, chunki ayollar erkak-
larnikiga qaraganda fikr-mulohazalarga ko‘proq moyil bo‘lisha-
di;
Buning yordamida tushungan ma’ruzachini ko‘rsating:
reflektiv tinglash texnikasi;
chalg‘itmang, suhbat mavzusidan chetlashmang;
suhbat davomida ma’ruzachining asosiy fikrlarini ajratib
ko‘rsatish ;
suhbatdagi pauzalar vaqti, eshitganlaringizni
aqlan xulosa
qilishga harakat qiling;
ma’ruzachi bilan hamdard bo‘lishga harakat qiling, o‘rnidan
turishga harakat qiling;
137
uning o‘rnida suhbatdoshning his-tuyg‘ularini aks ettirish
texnikasidan foydalaning;
eshitganlaringizga baho bermang ; baholashga shoshilmang;
suhbat natijalari; hamma narsani oxirigacha tinglang va keyin
baholang.
Shunday qilib, samarali tinglashning asosiy qoidalariga rioya
qilish va muayyan vaziyatga mos keladigan aks ettiruvchi va aks
ettirmaydigan tinglash texnikasidan foydalanish ishbilarmonlik
aloqalarini yanada samarali qilishi mumkin.
