205
•
erkinlik darajalarining sezilarli darajada cheklanganligi (qat’iy
intizom talablari, itoatkorlik, o‘qituvchi tanlash imkoniyati yo‘qligi,
mavzu, sinf, darslarga majburiy qatnashish va boshqalar);
•
turli avlodlarga tegishli bo‘lgan g‘oyalar,
qadriyatlar, hayotiy
tajribadagi farqlar («ota va bola» muammosi);
•
talabaning o‘qituvchiga bog‘liqligi;
•
talabalarni o‘qituvchilar tomonidan baholash zarurati;
•
rasmiylashtirilgan ta’lim tizimlarida talabalarning shaxsiy
muammolarini e’tiborsiz qoldirish;
•
maktab o‘quvchisi ota-onalar, o‘rtoqlar yoki boshqa biron bir
muhim shaxs tomonidan ta’lim muassasasida unga qo‘yilgan
turli xil,
ba’zan qarama-qarshi talablar tufayli majburan ijro etiladigan
rollarning ko‘pligi;
•
o‘quv materiali va hodisalar, real hayot obyektlari o‘rtasidagi farq;
•
ijtimoiy beqarorlik va boshqalar.
Shunga asosan
subyektiv
sabablarga ko‘ra o‘z ichiga oladi:
•
O‘qituvchi va talaba o‘rtasidagi psixologik nomuvofiqlik;
•
O‘qituvchi yoki talabaning konflikt deb ataladigan xusu-
siyatlarini aniqlaydigan (tajovuzkorlik, g‘azablanish, xushmuomalalik,
yovuzlik, o‘ziga ishonch, qo‘pollik, tanlab olish, shubha va boshqalar)
xarakterli xususiyatlarga ega bo‘lishi;
•
O‘qituvchi yoki talabaning
kommunikativ madaniyatining
yetishmasligi;
•
barcha talabalarning ushbu mavzuni o‘rganishi zarurligi va
ma’lum bir talabaning unga qiziqmasligi;
•
ushbu talabaning intellektual, jismoniy imkoniyatlari va unga
qo‘yiladigan talablar o‘rtasida nomuvofiqlik;
•
O‘qituvchining malakasi yyetarli emas (tajribaning yetish-
masligi,
mavzuni chuqur bilishi, ziddiyatlarni hal qilishga tayyorligi,
ma’lum kasbiy qobiliyatlarning rivojlanish darajasi pastligi);
•
O‘qituvchi yoki talabaning jiddiy shaxsiy muammolari, kuchli
asabiy taranglik, stress borligi;
•
O‘qituvchi yoki talabaning ortiqcha ish yuki;
•
talabaning majburiy harakatsizligi;
•
ta’lim jarayonida
mustaqillik, ijodkorlik yetishmasligi;
•
talabaning o‘zini o‘zi qadrlashi va o‘qituvchi tomonidan unga
berilgan bahoning nomuvofiqligi va boshqalar.
