bilim olish huquqiga egadir. Fuqarolarning bepul umumiy ta ’
lim olishlari davlat tom onidan kafolatlangan.
0 ‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining 1997-yil 29-av-
gustda o‘tkazilgan IX sessiyasida umumxalq muhokamasidan o‘t-
gan «Kadrlar tayyorlash Milliy dasturi» qabul qilindi.
Kadrlar tayyorlash milliy dasturining maqsad va vazifalari bos-
qichma-bosqich amalga oshirib boriladi.
Har bir bosqich muayyan
vazifalami hal etishni nazarda tutadi.
I bosqich (1997—2001) — mavjud kadrlar tayyorlash tizi-
mining ijobiy salohiyatini saqlab qolish asosida ushbu tizimni
isloh qilish va rivojlantirish uchun ilmiy-uslubiy,
moliyaviy
shart-sharoit yaratish.
II bosqich (2001—2005) — milliy dastumi to ‘liq ro‘yobga
chiqarish, mehnat bozorini rivojlantirish va real ijtimoiy, iqtisodiy
sharoitlarni hisobga olgan holda aniqliklar kiritish.
III bosqich (2005-yil va undan keyingi yillar) to ‘plangan taj-
ribalami tahlil etish, umumlashtirish asosida mamlakatni ijtimoiy-
iqtisodiy rivojlantirish istiqbollariga muvofiq kadrlar tayyorlash
tizimini yanada rivojlantirish.
Ta’lim tizimi quyidagilami o‘z ichiga oladi:
a) davlat ta’lim standartlariga muvofiq, ta’lim dasturlarini amalga
oshiruvchi davlat va nodavlat ta’lim muassasalari;
b) ta’lim tizimining faoliyat ko‘rsatishi va rivojlanishini ta’min-
lash uchun zarur bo‘lgan ilmiy tadqiqot ishlarini bajaruvchi
ilmiy pedagogik muassasalar;
d) ta’lim sohasidagi
davlat boshqaruv organlari, shuningdek,
ularga qarashli korxonalar, muassasalar va tashkilotlar. 0 ‘z-
bekiston Respublikasi ta’lim tizimi yagona va uzluksiz bo‘-
lib, mazkur tizim doirasida faoliyat yurituvchi muassasalar
ta’limni bosqichma-bosqich amalga oshrish uchun xizmat
qiladilar.
0 ‘zbekiston Respublikasida ta ’lim
quyidagi turiarda amalga
oshiriladi (2-chizma).
0 ‘zbekiston Respublikasi «Ta’lim to ‘g‘risida»gi Qonunining
ta ’lim turlari xususidagi 10-moddasida shunday deyiladi:
—
Maktabgacha ta ’lim.
Uch yoshdan boshlab, olti-yetti yosh
gacha oilada, bolalar bog‘chasida va mulkchilik ko‘rinish-
laridan qat’i nazar, boshqa ta’lim tashkilotlarida olib boriladi.
—
Boshlang‘ich ta ’lim.
1—4-sinflami o‘z ichiga oladi. 0 ‘qish
6—7 yoshdan boshlanadi.
27
2-chizma.
0 ‘zbekiston xalq ta’limi tizimi.
—
Umumiy ta ’lim.
0 ‘quvchilarga 5—9-sinflar doirasida bilim
va tarbiya beriladi.
—
0 ‘rta maxsus ta ’lim va kasb-hunar ta ’limi.
0 ‘qish muddati
3 yildan kam b o ‘lmagan akademik litseylar hamda kasb-
hunar kollejlari.
—
Oliy mutaxassislik ta ’limi.
To‘rt yildan kam bo‘lmagan mud-
datda davom etadi. Oliy mutaxassislik ta ’limi bakalavrlik,
magistraturaga bo‘linadi.
Bakalavrlik bazaviy oliy ta ’lim berish demakdir. Unda o ‘qish
kamida 4 yil davom etib, oliy m a’lumot va tayanch mutaxassislik
diplomi olish bilan tugaydi. Magistratura aniq mutaxasislik bo‘-
yicha oliy kasbiy ta ’lim bo‘lib, bakalavrlik negizida kamida 2 yil
davom etadi. Unda tahsil yakuniy kvalifikatsion
davlat attesta-
tsiyasi va magistrlik dissertatsiyasini himoya qilish bilan yakun-
lanadi.
— Oliy o‘quv yurtidan keyingi ta ’lim — aspirantura nihoya-
siga yetkazilgan magistrlik negizida 3 yil davom etadi. Aspirantura
akademiya va kvalifikatsion imtihonlari,
nomzodlik disserta-
tsiyalarining himoyasi bilan yakunlanadi.
— Doktorantura — fan nomzodi ilmiy darajasi negizida 3 yil
davom etadi, dissertatsiya himoyasi bilan yakunlanadi.
— Kadrlar malakasini oshirish va qayta tayyorlash.
— Maktabdan tashqari ta’lim.
28
Maktabgacha ta ’lim uzluksiz ta ’lim tizimining boshlang‘ich
turi hisoblanadi hamda 0 ‘zbekiston Respublikasining «Ta’lim
to ‘g‘risida»gi, «Kadrlar tayyorlash Milliy dasturi to ‘g‘risida»gi
Qonunlari talablari asosida tashkil etiladi.
Maktabgacha ta’lim bola shaxsini sog‘lom va yetuk, maktabda
o‘qishga tayyorgarlik darajasida shakllantirish maqsadida tashkil
etiladi. Ushbu ta’lim bolaning olti-yetti yoshga to ‘lguniga qadar
oilada maktabgacha ta ’lim muassasalari (yaslilar
uch yoshgacha
bo‘lgan bolalar uchun, bolalar bog‘chalari 3 yoshdan 6—7 yosh
gacha bo‘lgan bolalar uchun) va mulk shaklidan qat’i nazar, ta’lim
muassasalarida olib boriladi.
Maktabgacha ta’lim muassasalarida bolalar rivojlanadilar va ta’
lim-tarbiya oladilar. Ulaming sog‘lig‘i mustahkamlanadi, o‘z-o‘ziga
xizmat ko‘rsatish ko‘nikmalarini hosil qiladi. Ularda mehnatga
muhabbat uyg‘onadi. Kattalarga hurmat, vatanparvarlik tuyg‘ulari
tarbiyalanadi. Bolalar maktab ta’limi uchun tayyorgarlik ko‘radilar.
Maktabgacha ta’lim muassasalari umumiy o‘rta ta’lim maktabining
boshlang‘ich sinflari bilan uzluksiz aloqani amalga oshirishi lozim.
Maktabgacha ta’lim sog‘lom, har tomonlama yetuk bolalami
tarbiyalash
uchun zarur tashkiliy, uslubiy, psixologik, pedagogik
shart-sharoitlar yaratadi, bolalami maktabda muntazam ravishda
ta’lim olishga tayyorlashda ota-onalarga yordam beradi.
NX^Maktabgacha ta’lim muassasasining Nizomi 0 ‘zbekiston Res
publikasi Vazirlar Mahkamasining 1998-yil 5-yanvardagi 5-sonli
qaroriga muvofiq ishlab chiqiladi. Tuman, shahar xalq ta’limi bo‘-
limlari tomonidan tasdiqlanadi.
