FANINING BARKAMOL INSONNI




Download 3,92 Mb.
Pdf ko'rish
bet2/106
Sana02.08.2024
Hajmi3,92 Mb.
#269074
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   106
Bog'liq
Pedagogikasi

FANINING BARKAMOL INSONNI
TARBIYALASHDAGI 0 ‘RNI
1.1. Maktabgacha ta’lim pedagogikasining
predmeti va vazifalari
Insonni har tomonlama barkamol qilib tarbiyalash, xalqimiz- 
ning azaliy orzusi bo‘lib, ajdodlarimiz m a’rifat, m a’naviyat va 
madaniyatni qanday qilib yosh avlodga o ‘rgatish, ulami komillikka 
yetaklash yo‘llari, qonun-qoidalarini muttasil izlaganlar. Bu esa 
pedagogika fanining maydonga kelishiga sabab bo‘lgan. Chunki in- 
sonning m a’rifatli va m a’naviy komillikka erishishi pedagogika fa­
nining yetakchiligida amalga oshiriladi.
Pedagogika yunoncha so‘z bo‘lib, «bola yetaklovchi» ma’nosini 
bildiradi. Insonning m a’rifiy va m a’naviy barkamollikka muno- 
sabatini o‘zgartirib borishi natijasida pedagogika fani xalq orasida 
o‘z mavqeyiga ega bo‘ldi. Shu tariqa insonni tarbiyalovchi fan 
sifatida pedagogika dunyoviy fanlar tizimi qatoridan alohida o ‘rin 
egalladi. Uning bosh masalasi tarbiyadir. Abdulla Avloniy tar- 
biyachiga alohida e’tibor berib: «Tarbiya yo hayot, yo mamot, yo 
najot, yo halokat, yo saodat, yo falokat masalasidir»1, degan edi.
Bola tug‘ilgan kundan boshlab, uni maktabga borgunigacha 
bo‘lgan davrda har tomortlama yetuk barkamol qilib tarbiyalash 
qonuniyatlarini o‘rganish maktabgacha ta’lim pedagogikasining 
mavzuyidir. U maktabgacha ta’lim muassasalari va oilaning tarbiya- 
viy ta ’sir ko‘rsatishi birligini, maktabgacha ta’lim muassasasi va 
maktab ishidagi aloqadorlikni, bolalami maktabda o‘qishga tayyor- 
lashni ta’minlab, maktabgacha tarbiya sharoitida tarbiya va ta ’lim 
berish ishlarining vazifalarini, tamoyillarini, mazmunini, metod- 
larini, shakllarini va uni tashkil etishni ishlab chiqdi.
Bu fanning predmeti quyidagilami o‘z ichiga oladi:
•. maktabgacha yoshdagi bolalar ta ’lim-tarbiyasi rivojlanishiga 
qo‘yiladigan davlat talablariga suyangan holda faoliyat yuritish;

A. Avloniy.
Turkiy guliston yoxud axloq. Т., «Meros», 1993, 17-bet.
5


• maktabgacha ta ’lim pedagogikasining ta ’lim-tarbiya maz- 
munini takomillashtirish;
• ta’lim-tarbiya jarayonida qo‘llaniladigan metod va usullarni 
axborot texnologiyalari asosida tashkil qilish;
• bolalami jismoniy, aqliy, ruhiy sog‘ligini ta’minlashda o‘qi- 
tuvchi-tarbiyachi mahorati.
Maktabgacha ta’lim pedagogikasi nazariyasi va amaliyotining 
maktabgacha yoshdagi bolalarga har tomonlama tarbiya berishda 
bolaning imkoniyatlari va uni ilk yoshdan boshlab tarbiyalashning 
roli, maktabgacha tarbiyani hayot, zamon bilan bog‘lab olib bo- 
rishning zarurligi bola shaxsining shakllanishida ijtimoiy muhit- 
ning hal qiluvchi ahamiyatga egaligiga asoslanadi.
\ Maktabgacha pedagogikaning vazifalari:
• maktabgacha ta’lim sohasidagi pedagogik muammolami hal qilish;
• maktabgacha yoshdagi bolalarda ta’lim olish ehtiyojini, o‘qishga 
qiziqish, kitob o‘qish, maktabga borish hissiyotini shakllantirish;
• bolalar tarbiyasida -mustaqil va erkin fikrlashga o‘rgatuvchi 
ilg‘or metodlarni qo‘llash;
• bolalarga yuksak odob, m a’naviy-axloqiy tushunchalarni 
mentalitetimiz asosida o‘rgatish.
Pedagogikaning asosiy tushunchalari
Tarbiya
Ta’lim
M a’lumot
Pedagogik hodisa bo‘lib, 
yosh avlodga ilmiy bi- 
limlar sistemasini, ma- 
laka va ko‘nikmalami 
maxsus metod va vosita- 
lar orqali rejali ravishda 
singdirib borish va 
uning natijasida har to­
monlama shakllangan 
kishini tarbiyalashni 
maqsad qilib qo'yadi.
Ijtimoiy zarur bilimlar, 
muayyan ko'nikma va 
malakalarni o‘quvchi- 
larga singdirish, ularning 
ongiga, xulqiga ta’sir 
etish, dunyoqarashi va 
bilish faolligini rivojlan- 
tirishdir. U insonni meh- 
natga, hayotga tayyor- 
lashning asosiy vositasi 
hisoblanadi. Ta’lim be- 
rish jarayonida tarbiya va 
ma’lumotning maqsadi 
amalga oshiriladi. Ta’lim 
ikki tomonlama jarayon 
— o'qitish va o‘qishni 
o‘z ichiga oladi.
Ijtimoiy zarur bilim ­
lar, muayyan ko'nikma 
va malakalarni o‘quv- 
chilarga singdirish, 
ularning ongiga, xul­
qiga ta’sir etish, 
dunyoqarashi va bi­
lish faolligini rivoj- 
lantirishdir. U insonni 
mehnatga, hayotga 
tayyorlashning asosiy 
vositasi hisoblanadi. 
Ta’lim berish jara­
yonida tarbiya va 
ma’lumotning maq­
sadi amalga oshiriladi.
O'qitish — pedagogik faoliyat boiib, u bilim, ko'nikma va malakalarni 
bolalarga singdirish, ularning bilim va amaliy faoliyatiga rahbarlikqilishdir.
0 ‘qish — o'quvchining bilim, malaka, ko'nikmalarni egallashdagi amaliy 
faoliyatidir.U o'quvchilarning har tomonlama rivojlanishini ta’minlaydi.
6


Maktabgacha ta ’lim pedagogikasi ijtimoiy tarbiya tajribasini 
o‘rganadi. Bu esa maktabgacha ta’lim muassasalari ishini takomil- 
lashtirishga yordam beradi.
Pedagogika fani tarbiyani pedagogik hodisa sifatida o‘rganib, 
bir qator tushunchalami o‘z ichiga oladi. Pedagogikada tarbiya, 
ta’lim, m a’lumot asosiy tushunchalar hisoblanadi.

Download 3,92 Mb.
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   106




Download 3,92 Mb.
Pdf ko'rish