– o‘ng qo‘lining kafti butun yuzasi bilan ko‘krak qafasining
chap yarmiga yurak
qismiga panjalar bilan ko‘krak suyagiga qarata, barmoqlar qovurg‘alar oralig‘i
bo‘ylab old tomon qo‘ltiqosti chizig‘i bo‘ylab qo‘yiladi; shu asnoda yurak turtkisi
aniqlanadi;
– so‘ng yurak cho‘qqisi turtishini aniqlash uchun shu qo‘l barmoqlarining chekka
bo‘g‘imlari qovurg‘alar oraliqlari bo‘ylab tashqi tomondan ichki tomonga ko‘krak
suyagi tomon maksimal turtish aniqlanmagunga qadar yurgiziladi. Cho‘qqi turtishi
lokalizatsiyasi va uning to‘g‘risidagi ma’lumotlar 2–3
barmoqlar uchlari bilan
aniqlanadi.
Cho‘qqi turtishini baholashda quyidagi mezonlar aniqlanadi:
I) chuqqi turtishi lokalizatsiyasi – ushbu ko‘rsatkich bolaning yoshi hamda
bemorning holatiga bog‘liq bo‘ladi;
2) tarqalganligi (maydoni) — cho‘qqi turtishining normal maydoni 1x1 sm,
kattaroq yoshdagi bolalarda - 2x2 sm;
3) cho‘qqi turtishi balandligi (miqdori) sistola vaqtida qovurg‘alar
oraliqlari
tebranishi amplitudasi bo‘yicha baholanadi;
4) cho‘qqi turtishi rezistentligi (kuchi) subyektiv jihatdan sistola vaqtida ko‘krak
qafasi devori bo‘rtib chiqishiga yo‘l qo‘ymaslik uchun ishlatish zarur bo‘lgan kuch
miqdori (yoki bu shifokor palpatsiya vaqtida barmog‘i bilan sezadigan bosim)
bilan aniqlanadi.
Yurak turtkisini baholashda quyidagi mezonlar aniqlanadi:
– tarqalganligi — yurak qorinchalarining o‘lchamiga mos bo‘ladi;
– kuch (cho‘qqi turtishi kuchini aniqlashda bo‘lgani kabi aniqlanadi).
Shunday qilib, cho‘qqi turtishi – bu faqat yurakning cho‘qqisining (maydoni
kichik) ko‘krak
qafasiga urishi, yurak turtkisi esa – bu yurak qorinchalarining
urishidir (maydoni kattaroq).
Palpatsiya orqali vizual yo‘l bilan aniqlab bo‘lmaydigan
yashirish yurak
shishlari aniqlanadi. Buning uchun ko‘rsatkich yoki o‘rta barmoq bilan boldirning
old yuzasi qismidagi teriga asta bosish va barmoqni olib qo‘yish kerak. Normal
holatda teri shu zahotiyoq tekislanadi. Agar bosish natijasida paydo bo‘lgan
chuqurcha bosish tugagandan keyin qandaydir
vaqt davomida saqlanib tursa, bu
holat yashirish yurak shishlaridan darak beradi. Ikkilanadigan holatda shundan
so‘ng barmoq uchi bilan boldir terisi bo‘ylab yuqoridan pastga yurgizish lozim –
shunda his etiladigan chuqurcha ham shishlar mavjudligining alomati hisoblanadi.
Perkussiya
Yurak perkussiyasi uning chegaralari va o‘lchamlarini
aniqlashga imkon
beradi. Yurakning old yuzasining kichik ichki qismigina bevosita ko‘krak qafasiga
yopishibturadi. Ushbu zona chegaralari mutlaq yurak to‘mtoqligi chegarasi deb
nomlanadi. Yurakning old yuzasining qolgan qismi o‘pka bilan yopilgan.
Ushbu
chegarani, ya’ni yurakning haqiqiy o‘lchamlarini aniqlash yurakning nisbiy
to‘mtoqligi chegarasini belgilashdan iborat. Erta
yoshdagi bolalarda perkutor
jihatdan mutlaq yurak faoliyatining to‘mtoqligi ko‘p hollarda aniqlanmaydi, shu
bois amalda asosiy diagnostik ko‘rsatkich nisbiy yurak to‘mtoqligining chegaralari
hisoblanadi.
