Qayta tayyorlash va ularni malakasini oshirish instituti

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI
OLIY VA O‘RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI
Toshkent – 2022
O‘QITISH MATERIALLARI TO‘PLAMI
PEDAGOGIK INNOVATSIYALAR, KASB-HUNAR 
TA’LIM BOSHQARUV HAMDA PEDAGOG KADRLARNI
QAYTA TAYYORLASH VA ULARNI MALAKASINI
OSHIRISH INSTITUTI
V 
HA
RU
M
A
D
Q
A
H
 
S
P
O
ED
B
 
A
I
G
M
I
O
L
'
G
A
 K
T
 
A
R
D
A
R
N
L
U
A
R
H-
N
B
 
S
M
A
A
K 
L
,
A
R
K
A
A
L
S
A
I
Y
N
I
S
I 
T
O
A
S
V
H
O
IR
N
IS
N I
H
K
I
I
N
G
S
O
T
G
T I
A
U
D
I T
E
P
YO‘L HARAKATI QOIDALARI
VA HARAKAT XAVFSIZLIGI

1 
O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI 
OLIY VA O‘RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI 
FARG‘ONA VILOYATI KASBIY TA‘LIMNI 
RIVOJLANTIRISH VA MUVOFIQLASHTIRISH 
HUDUDIY BOSHQARMASI 
QO‘SHTEPA TUMAN 2-SON KASB-HUNAR MAKTABI 
YO‘L HARAKATİ QOİDALARİ VA HARAKAT XAVFSİZLİGİ FANIDAN 
O‘QITISH MATERIALLARI 
Kafedra mudiri: G‘.Saminov 
O’qituvchi:
G‘.Saminov 
Qo‘shtepa tumani-2021 yil 

2 
O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI 
OLIY VA O‘RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI 
FARG‘ONA VILOYATI KASBIY TA‘LIMNI 
RIVOJLANTIRISH VA MUVOFIQLASHTIRISH HUDUDIY 
BOSHQARMASI 
QO‘SHTEPA TUMAN 2-SON KASB-HUNAR MAKTABI 
“TASDIQLAYMAN” 
Qo‘shtepa tuman 2-son kasb-hunar 
maktabi direktori _________ 
U.Sobirov
“_______” ______________ 2021 yil 
Yo‘l harakati qoidalari va harakat xavfsizligi 
O‘QITISH MATERIALLARI 
Tayyorlov yo‘nalishi: 0.62.01.00. Qishloq xo‘jaligini mexanizasiyalashtirish 
Kasb nomi: 3.62.01.02. Traktorchi-mashinist 
O’qitish materiallari Qo‘shtepa tuman 2-son kasb-hunar maktabi pedagogik 
kengashining 2021 yil 31 avgustdagi 1-sonli yig‘ilishida o‘quv jarayoniga 
qo‘llashga joriy etildi
O‘qitish materiallari to‘plamini Maxsus fanlar kafedrasining 2021 yil 30 
avgustdagi 1-sonli yig‘ilishida muhokama etildi va ma‘qullandi 
Kafedra mudiri: G‘.Saminov 
O’qituvchi:
G‘.Saminov 
Qo‘shtepa tumani-2021 yil 

3 
To‘plamning muallifi to‘g‘risida ma’lumot 
O‘qituvchining F.I.SH.: Saminov G‘ulomjon Tojialiyevich 
Ma’lumoti: Farg’ona Politexnika Instuti 2006y. Oliy 
(bakalavr 
Mutaxassisligi: Texnologik mashina va jixozlar
Pedagogik ish staji: 12 yil 
Ish joyi: Qo‘shtepa tumani 2-sonli kasb-hunar 
maktabi 
Elektron pochta manzili:
Telefon raqami: +99 891 157 94 46 

4 
O‘qitish materiallari to‘plami tarkibi 
T/r 
To’plam tarkibi 
Shakli 
O’quv normativ xujjatlar 
1 
Taqvim-mavzular rejasi 
jadval 
2 
Fanning ta’lim texnologiyalari 
Nusxa (PDF) 
3 
Mazular to‘plami 
Yozma (CD Word) 
4 
Bahollash vositalari 
Matn. Jadval 
5 
Vizual-didaktik resurslar 

5 
QO‘SHTEPA TUMAN 2-SON KASB-HUNAR MAKTABI 
maxsus fan o‘qituvchisi Saminov G‘ulomjonning 2021-2022 o‘quv yili uchun 
“Yo‘l harakati qoidalari va harakat xavfsizligi” fanidan 
TAQVIMIY - MAVZULAR REJASI 
Tayyorlov yo‘nalishi: 0.62.01.00- Qishloq xo‘jaligini mexanizasiyalashtirish. 
Kasb(lar): 3.62.01.02- Traktorchi-mashinist. 
O‘QUV REJASI BO‘YICHA 
T/r 
Kasb va guruxlar 
Umumiy ajratilgan vaqt (soat) 
Xamm
as
i 
Auditoriyadagi 
M
us
taqi
l i
sh
Jami
Nazariy
A
mal
iy
Lab
orator
iy
a 
Ku
rs
is
hi
S
em
inar
1. 3.62.01.02-Traktorchi-mashinist. Guruxlar: TM 1-21 
110 
80 
62 
18 
30 
Taqvimiy mavzular rejasi “Maxsus fanlar” kafedrasining
2021 yil 30 avgustdagi №1-sonli yig’ilishida muhokama qilindi va ma‘qullandi
. 
Kafedra 
mudiri: 
G‘.Saminov 
O‘qituvchi:
G‘.Saminov 
"Tasdiqlayman" 
O‘quv ishlari bo‘yicha direktor o‘rinbosari 
_______________ G‘.Madaminov 
« 31 » avgust 2021 yil.

6 
T/r 
Mavzular nomi 
Jami 
O‘qitishning 
tashkiliy shakli 
Mustaqil ta’lim 
O‘quvchilarning 
bilim va 
ko‘nikmalarini 
baholash 
Sana va 
guruxlar 
TM
1-
21 
1 
Kirish 
2 
Nazariy 
1 
Og‘zaki 
2 
Yo‘l harakati soxasidagi 
qonunchilik asoslari 
2 
Nazariy 
1 
Savol javob 
3 
Haydovchining huquqiy 
javobgarligi 
2 
Nazariy 
1 
Savol javob 
4 
Yo‘l harakati qoidalarini buzganlik 
uchun ma’muriy jazo. 
2 
Nazariy 
1 
Amaliy topshiriq 
5 
Fuqarolik hamda jinoiy javobgarlik 
me’yorlari 
2 
Nazariy 
1 
Og‘zaki 
6 
Umumiy qoidalar.Yo‘l harakati 
qoidalarini tarixi. 
2 
Nazariy 
1 
Savol javob 
7 
Qoidalarda qo‘llaniladigan.Asosiy 
tushuncha va atamalar. 
2 
Nazariy 
1 
Savol javob 
8 
Asosiy tushuncha va atamalar. 
2 
Amaliy 
1 
Amaliy topshiriq, 
tarqatma 
materiallar 

7 
T/r 
Mavzular nomi 
Jami 
O‘qitishning 
tashkiliy shakli 
Mustaqil ta’lim 
O‘quvchilarning 
bilim va 
ko‘nikmalarini 
baholash 
Sana va 
guruxlar 
TM
1-
21 
9 
Haydovchining umumiy 
majburiyatlari 
2 
Nazariy 
1 
Savol javob, 
tarqatma 
materiallar 
10 
Yo‘l transport hodisasi sodir 
bo‘lganda haydovchining 
majburiyatlari 
2 
Nazariy 
1 
Savol javob, 
tarqatma 
materiallar 
O.N 
11 
Piyodalarning majburiyatlari Va 
yo‘lovchilarning majburiyatlari 
2 
Amaliy 
1 
Savol 
javob,tarqatma 
materiallar 
12 
Yo‘l belgilari. Ogohlantiruvchi 
belgilar. 
2 
Nazariy 
1 
Savol javob, test 
13 
Imtiyoz belgilari 
2 
Nazariy 
1 
Savol 
javob,tarqatma 
materiallar 
14 
Taqiqlovchi belgilar 
2 
Nazariy 
1 
Og‘zaki,tarqatma 
materiallar. 
15 
Buyuruvchi belgilar 
2 
Nazariy 
1 
Amaliy 
topshiriq,tarqatma 
materiallar 
16 
Axborot- ishora belgilari 
2 
Nazariy 
1 
Savol javob, 
tarqatma 
materiallar

8 
T/r 
Mavzular nomi 
Jami 
O‘qitishning 
tashkiliy shakli 
Mustaqil ta’lim 
O‘quvchilarning 
bilim va 
ko‘nikmalarini 
baholash 
Sana va 
guruxlar 
TM
1-
21 
17 
Axborot ko‘rsatkich belgilari 
2 
Nazariy 
1 
Og‘zaki,Savol 
javob, amaliy 
topshiriq,tarqatma 
materiallar 
18 
Servis belgilari 
2 
Nazariy 
1 
Og‘zaki,Savol 
javob, tarqatma 
materiallar 
19 
Qo‘shimcha axborot belgilari 
2 
Amaliy 
1 
Og‘zaki,Savol 
javob, tarqatma 
materiallar 
20 
Qo‘shimcha axborot belgilari 
2 
Amaliy 
1 
I-semestr yakuni 
Y.N 
21 
Tansport vositalarini taniqlik 
belgilari va xavfli yuklarning 
taniqlik belgilari. 
2 
Amaliy 
1 
II-semestr 
boshlanishi 
22 
Yo‘l chiziqlari. Yotiq chiziqlar 
2 
Nazariy 
1 
Og‘zaki,Savol 
javob, amaliy 
topshiriq,tarqatma 
materiallar 
23 
Yotiq chiziqlarning talablariga 
muofiq Haydovchining hatti- 
harakati. 
2 
Amaliy 
1 
Og‘zaki,Savol 
javob, amaliy 
topshiriq,tarqatma 
materiallar 

9 
T/r 
Mavzular nomi 
Jami 
O‘qitishning 
tashkiliy shakli 
Mustaqil ta’lim 
O‘quvchilarning 
bilim va 
ko‘nikmalarini 
baholash 
Sana va 
guruxlar 
TM
1-
21 
24 
Tik chiziqlar 
2 
Nazariy 
1 
Og‘zaki,Savol 
javob, amaliy 
topshiriq,tarqatma 
materiallar 
25 
Harakatlanish tartibi. 
Ogohlantiruvchi va avariya 
ishoralari. 
2 
Nazariy 
1 
Og‘zaki,Savol 
javob, amaliy 
topshiriq,tarqatma 
materiallar 
26 
Hrakatlanishni boshlash va 
yo‘nalishni o‘zgartirish 
2 
Nazariy 
1 
Savol 
javob,tarqatma 
materiallar 
27 
Yo‘lning qatnov qismida transport 
vositalarini joylashuvi 
2 
Nazariy 
1 
Savol javob, 
,tarqatma 
materiallar 
28 
Harakat tezligi 
2 
Nazariy 
1 
Savol javob, 
,tarqatma 
materiallar 
29 
Quvib o‘tish 
2 
Nazariy 
1 
Savol javob, 
,tarqatma 
materiallar 
30 
To‘xtash va to‘xtab turish 
2 
Amaliy 
1 
Savol javob, 
,tarqatma mat. 
O.N 

10 
T/r 
Mavzular nomi 
Jami 
O‘qitishning 
tashkiliy shakli 
Mustaqil ta’lim 
O‘quvchilarning 
bilim va 
ko‘nikmalarini 
baholash 
Sana va 
guruxlar 
TM
1-
21 
31 
Tik nishoblik va balandliklarda 
harakatlanish 
2 
Nazariy 
1 
Savol javob, 
,tarqatma 
materiallar 
32 
Tashqi yoritish asboblaridan 
foydalanish 
2 
Nazariy 
1 
Savol javob, 
,tarqatma 
materiallar 
33 
Mexanik transport vositalarini 
shatakka olish 
2 
Amaliy 
1 
Savol javob, 
,tarqatma 
materiallar 
34 
Transport vositalarini boshqarishni 
o‘rgatish 
2 
Nazariy 
1 
Savol javob, 
,tarqatma 
materiallar 
35 
Yo‘l harakatini tartibga 
solish.Svetofor ishoralari 
2 
Nazariy 
1 
Savol javob, 
,tarqatma 
materiallar 
36 Svetofor ishoralarida harakatlanish 
2 
Nazariy 
1 
Savol javob, 
,tarqatma 
materiallar 
37 
Tartibga soluvchining ishoralari 
2 
Amaliy 
1 
Amaliy topshiriq 
38 
Chorrahalarda harakatlanish 
2 
Nazariy 
1 
Og‘zaki,Savol 
javob,tarqatma 
materiallar 

11 
T/r 
Mavzular nomi 
Jami 
O‘qitishning 
tashkiliy shakli 
Mustaqil ta’lim 
O‘quvchilarning 
bilim va 
ko‘nikmalarini 
baholash 
Sana va 
guruxlar 
TM
1-
21 
39 
Tartibga solingan chorrahalar
2 
Nazariy 
1 
Og‘zaki,Savol 
javob, amaliy 
topshiriq,tarqatma 
materiallar 
40 
Tartibga solinmagan chorrahalar
2 
Nazariy 
1 
II-semestr yakuni 
Yakuniy nazorat 
Yillik 
Jami: 
80 

12 
NAZARIY O‘QUV MASHG‘ULOTINING O‘QITISH TEXNOLOGIYASI 
№1 MAVZU: Kirish. Mamlakatimizda harakat xavfsizligini ta’minlash bo‘yicha 
amalga oshirilayotgan ishlar to‘g‘risida. 
O‘quv mashg‘ulotining o‘qitish texnologiyasi modeli 
Vaqt: 80 daqiqa 
O‘quvchilar soni ta 
O‘quv mashg‘ulotining shakli va turi: 
Nazariy: Yangi mavzuni egallash bo‘yicha o‘quv 
mashg‘ulot. 
O‘quv masg‘uloti rejasi: 
1.Yo‘l harakati qoidalari to‘g‘risida ma’lumot. 
2.Yo‘l harakati sohasida amalga oshirilayogan 
ishlar. Yangi haydovchilik guvoxnomasi. 
O‘quv mashg‘uloti maqsadi: 
1.O‘quvchilarni vatanparvarlik ruxida tarbiyalash. 
2.Qoida va atamalar to‘g‘risida bilimlarini shakllantirish. 
3.Kasb bo‘yicha bilimlarini shakllantirish va amalda ko‘rib o;rganib,sinay bilishni o‘rgatish. 
Pedagogik vazifalar: 
Mashg‘ulot mavzusini bilan 
tanishtirish; 
Mashg‘ulot mavzusi tasnifini berish; 
Mashg‘ulot mavzusini tushuntirib 
berish; 
Mashg‘ulot mavzusini ochib berish. 
O‘quv faoliyati natijalari: 
Mashg‘ulot mavzusini ko‘rsatadilar; 
Mashg‘ulot mavzusini o‘z fikrlaricha tasniflaydilar; 
Mashg‘ulot mavzusini o‘rganganlari bo‘yicha aytib 
beradilar; 
Mashg‘lot mavzusini o‘z tushunchalari asosida 
taribli ravishda ochib beradilar. 
O‘qitish metodlari. 
Tushuntirish,ko‘rsatish,namoyish etish,yo‘riqnoma 
berish. 
Tezkor savol javob,ma’ruza, va boshqalar.(interfaol 
usullar). 
O‘quv faoliyatni tashkil etishshakllari. 
Gurux shaklida ishlash,yakka tartibda va juftlilar 
asosida ishlash hamda fikr almashinish. 
O‘qitish vositalari: 
Yozuv taxtasi,kitob,ma’ruzalar matni,fanga oid 
adabiyotlar,ro‘znomalar,AKT,kompyuter, 
proyektor,slaydlar,ko‘rgazmalar,maketlar,stendlar 
va boshqa jixozlar. 
O‘qitish shart sharoiti. 
Maxsus ko‘rgazmali va texnik vositalar bilan 
jixozlangan o‘quv xonalari va ustaxonalar. 
Qayta aloqaning usul va vositalari. 
Tezkor so‘rov,savol javob,test, interfaol usullar. 

13 
O‘QUV MASHG‘ULOTINING TEXNOLOGIK XARITASI 
Ish bosqichlari va 
vaqt 
Faoliyat mamuni 
Ta’lim beruvchi 
Ta’lim oluvchi 
1-bosqich O‘quv 
mashg‘ulotiga 
kirish 
(5-daqiqa) 
Tashkiliy qism:O‘quvchila bilan salomlashish,darsga 
tayyorgarligini tekshirish,davomatni aniqlash. 
Mashg‘ulotga 
tayyorlanadilar 
2-boqich 
Asosiy qism 
(65-daqiqa) 
Tayanch bilimlarni faollashtirish: 
1. 
O‘quvchilarni fan bo‘yicha boshlang‘ich 
bilimlarini sinash. 1-iova 
Yo‘l qatnov qismini kesib o‘tish va yo‘lda 
harakatlanishqoidalari nimalardan iborat? 
Baholash mezonlari(2-ilova) 
Maqsad va vazifani belgilanishi: 
2
. Mavzu: Kirish. Mamlakatimizda harakat 
xavfsizligini 
ta’minlash 
bo‘yicha 
amalga 
oshirilayotgan ishlar to‘g‘risida. 
Reja: 
1. Yo‘l harakati qoidalari to‘g‘risida ma’lumot. 
2.Yo‘l harakati sohasida amalga oshirilayogan 
ishlar. Yangi haydovchilik guvoxnomasi. 
Maqsad: 
1. O‘quvchilarni vatanparvarlik ruxida tarbiyalash. 
2. Yo‘l harakati qoidalari to‘g‘risida bilimlarini 
shakllantirish. 
3. Kasb bo‘yicha bilimlarini shakllantirish va amalda 
ko‘rib o;rganib,sinay bilishni o‘rgatish. 
Natija: 
Mamlakatimizda harakat xavfsizligini ta’minlash 
bo‘yicha amalga oshirilayotgan ishlar to‘g‘risida 
ma’lumotga ega bo‘ladilar. 
3. Mustaqil ishlash uchun adabiyotlar. 
“Yo‘l harakati qoidalari” 2001-yil, 
“Yo‘l harakati qoidalariga suratli sharxlar va amaliy 
tavsiyalar” 2013,2016 yil. 
Vazifasini taqdim 
etadilar 
Savollarga javob 
beradilar 
Mavzuni nomini va 
rejasini yozib oldilar 
Diqqat qiladilar 
Savollarga javob 
beradilar 
Yozib oladilar 
Diqat qilailar 
Savollarga javob 
beradilar 

14 
4. Oquvchilarni mashg‘ulotda baholash mezonlari 
bilan tanish tirish 
O‘quvchilar bilimini faollashtirish: 
5. O‘quvchilarni tezkor sorov,savol javob va 
inovatsion ta’lim texnologiyalari orqali bilimlari 
faollshtiriladi. 
Yangi o‘quv material bayoni 
6. Yangi mavzu bayon qilinadi asosiy qismlari 
yozdiriladi. 
7. (3-ilova). 
Yangi o‘quv materialini mustaxkamlash 
8. Mustaxkamlash uchun savollar,guruxlarda 
ishlash va interfaol usullardan foydalanish. 
(4-ilova) 
Vizual-didaktik materiallar.(5-ilova) 
3-bosqich 
Yakuniy qism 
(10daqiqa) 
Mashg‘ulot yakuni: 
1. 
Dars mashg‘ulotida faol ishtirok etgan 
o‘quvchilar rag‘batlantiriladi va baholanadi. 
4- ilova.Baholash mezonlari. 
Uyga vazifani berilishi: 
2. 
Uy vazifasi va uni bajarilishi yuzasidan 
yo‘riqnoma beriladi(6-ilova) 
Baholari bilan 
tanishadilar 
Topshiriqni yozib 
oladilar 
1. O‘quvchilarni fan bo‘yicha boshlang‘ich bilimlarini sinash. 
1. Yo‘l qoidasi bo‘yicha qanday ma’lumotga egasiz? 
2. Yo‘l qatnov qismini kesib o‘tish va yo‘lda harakatlanishqoidalari 
nimalardan iborat? 
3. Svetofor ishoralari bo‘yicha harakatlanish qoidasini tushuntirib bering? 
4. Aholi yashash joylarida harakat tezligi qancha qilib belgilangan? 
5. Qanday transport vositalariga yo‘l berilishi kerak? 

15 
Yo‘l harakati qoidalari fanidan o‘quvchilarning bilimini baholash mezoni 
t/r 
Mezonlar 
Baho 
1 
Olgan bilimlarni ishlab chiqarishda qo‘llay oladigan,ushbu fanni boshqa 
fanlar bil an bog‘lay oladigan mustaqil ish va vazifalarni to‘liq bajargan va 
yangilik kiritishga intilgan, har jihatdan boshqa o‘quvchilarga o‘rnak 
bo‘ladigan. 
5 
2 
O‘quv ko‘rgazmali qurollardan foydalana oldigan, olgan bilimlarni xalq 
xo‘jaligidagi o‘rnini to‘g‘ri tushungan, mustaqil fikrlay oladigan, olgan 
bilimlarni tushuntirib bera oladigan. 
4 
3 
Darslarda 95% gacha qatnashgan ma’ruza matnini yozgan, o‘quv qurollri 
to‘liq bo‘lgan, adabiyotlardan foydalanishni bilgan. 
3 
4 
Ta’lim standartlarida belgilangan bilim va ko‘nikmalarni 55% dan kam 
o‘zlashtirgan o‘quvchilar.Izoh; o‘quv dasturining mantiqan tugallagan 
bo‘limi bo‘yicha o‘quvchi albatta baholanadi va natijasi o‘tish ballidan (3 ball) 
past bo‘lganda qayta nazorat belgilanadi. 
2 
Izoh: o‘quv dasturining mantiqan tugallagan bo‘limi bo‘yicha o‘quvchi 
albatta baholanadi va natijasi o‘tish ballidan (3 ball) past bo‘lganda qayta 
nazorat belgilanadi. 

16 
Slaydlar asosida mavzuni bayoni 
Kirish. Mamlakatimizda harakat 
xavfsizligini ta’minlash bo’yicha 
amalga oshirilayotgan ishlar 
to’g’risida. 
1. Yo’l harakati qoidalari 
to’g’risida ma’lumot. 
So’ngi yillarda hayotimizning turli jabhalarida sodir bo’layotgan o’zgarishlar. 
Yangiliklar davlat yo’l harakati xavfsizligi xizmatini ham chetlab o’tgani yo’q.Soxani 
takomillashtirish, unga yangi, innovatsiyon texnologiyalarni joriy etish, qonunchilikni 
zamon talablari darajasiga ko’tarish ushbu yo’nalishdagi ishlarning asosiy 
maqsadidir. Vazirlar Maxkamasining joriy yilning 9 apreldagi “Yo’l harakati 
qoidalariga o’zgartirish va qo’shimchalar kiritish to’g’risida”gi qarori ham sohada 
amalga oshirilaytgan islohotlarning davomi, deyish mumkin. Toshkent shaxrida 115 ta 
chorrahaga videokuzatuv moslamalari o’rnatilgandan keyin qoidabuzarliklar soni 
sezirarli darajada kamaydi.ammo, mazkur tizim amalga joriy etish barobarida 
qoidalarning ayrim bandlariga to’ldirishlar kiritish zaruriyati tug’ildi.Bu yerda gap 5.33 
raqami bilan belgilangan to’xtash chizig’i to’grisida ketyapti.Videokameralar bu 
qoidabuzarlikni ham tasvirga tushirar, haydovchilar esa ayrim hollarda bunga 
“Mashinam g’ildiragi to’xtash chizig’ini bosmagan,oldingi nuqtasi chiziq ustida 
turibdi”,qabilida e’tiroz bildirishardi.Shu sababli qoidalarning 41-bandining birinchi 
xatboshisi quyidagicha taxrir qlindi. 
2. Yo’l harakati sohasida 
amalga oshirilayogan 
ishlar. Yangi haydovchilik 
guvoxnomasi. 

17 
Endilikda 5.33 yo’l belgisiga kiritilgan tahrirga ko’ra,bunda transport vositasining 
eng oldingi nuqtasi to’xtash chizig’I oldiga chiqib qolmasligi kerak. Odatda, 
transport vositalarining qatnov qismi chetida burchak ostida qo’yilishi qatnov 
qismini sun’iy torayishiga, o’tkazuvchanlikni pasayishiga sabab bo’ladi.shunu 
inobatga olgan holda 89-bandga “qatnov qismining chetiga parallel ravishda” 
so’zi qo’shildi. “Chorrahada harakatlanosh’ deb nomlangan bobining 98 
bandiga kiritilgan o’zgarishga asosan, “Aylanma harakatlanish chorrahasida 
harakatlanayotgan transport vositalari aylanaga kirib kelayotgan transport 
vositalariga nisbatan ustunlikka (imtiyozga) ega” bo’ladi. Amaldagi yo’l- harakati 
qoidalarida aylanma harakat tashkil etilgan chorrahada harakatlanish tartibi 
belgilab berilmagan, aylanma harakat tashkil etilgan joylar bir biridan farq qilar 
edi. Harakatlanish yo’l belgilari asosida tashkil etilar edi.Qoidaning 60 bandida 
haydovchi o’ng tomondan yaqinlashib kelayotgan transport vositasiga yo’l 
berishi ko’rsatib o’tilgandi. Bu esa ko’p hollarda aylanada tirbandlik yuzaga 
kelib, kesishmaning o’tkazuvchanligiga salbiy ta’sir ko’rsatardi. Endilikda bu 
masalaga ham oydinlik kiritildi. 
“
Yuk tashish” deb nomlangan bobining 162-bandiga quyidagi mazmundagi 
beshinchi xatboshi qo’shildi “ (avtotrnsport vositalarining ochiq yuk tashish 
platformalarida, issiq asphalt, yirik gabaritli va og’ir yuklardan tashqari, qurilish 
materiallari, qishloq xo’jaligi maxsulotlari, sanoat va oziq- ovqat tovarlarini, 
shuningdek, to’kiladigan boshqa yuklarni tashishda) yuk majburiy tartibda brezent 
yoki boshqa qalin material bilan yopilgan bo’lsa”. Yana bir o’zgarish 
velosipedchilarga taalluqli. Endilikda velosipedchilar rulni ushlamasdan yoki bir 
qo’lda ushlab harakatlanishi taqiqlandi. Bundan tashqari yo’l harakati qoidalarining 
1-va 2-ilovalariga ham qo’shimchalar kiritildi.bir qator yangi yo’l belgilari joriy etildi. 
Albatta, amalga oshirilayotgan bu ishlarning barchasi yo’llarimizda harakatlanish 
xavfsizligini ta’minlashga xizmat qiladi. Shunday ekan, harakat ishtirokchilari
o’zgarishlarni to’liq o’zlashtirishlari hamda uning talablariga amal qilishlari shart.

18 
Yangi haydovchilik guvoxnomasi. 
O‘zbekiston respublikasi Vazirlar maxkamasining 2017 yil 2 martdagi 
116-sonli qaroriga binoan, O‘zbekistonda 1oktyabrdan plastikdan 
tayyorlangan yangi namunadagi haydovchilik guvoxnomalari va 
avtomototransport 
vositalarining 
ro‘yxatdano‘tkazilgani 
to‘g‘risidagi 
guvohnomalar joriy etiladi. Yangi xujjatlar yangi namunadagi milliy 
haydovchilik guvohnomasi namunalarining Yo‘l harakati to‘g‘risidagi 
Konvensiya (Vena shaxri 1968yil 8 noyabr) tavsiyalariga muvofiqligini 
ta’minlash, milliy haydovchilik guvohnomalarini hamda avtomototransport 
vositalarini ro‘yhatdan o‘tkazganligi to‘g‘risidagi guvohnomalarni ro‘yhatdan 
o‘tkazish va hisobga olish tizimiga zamonaviy axborot-komunikasiya 
texnologiyalarini joriy etishni samarali tashkil etish maqsadida tatbiq 
qilinmoqda. 1 oktyabrdan boshlab tegishli ravishda milliy haydovchilik 
guvohnomasini rasmiylashtirishda -milliy haydovchilik guvohnomasining, 
avtomototransport vositasini ro‘yhatdan o‘tkazishda -avtomototransport 
vositasi ro‘yhatdan o‘tkazilganligi to‘g‘risidagi guvoxnomaning yangi 
namunalari beriladi. Yangi namunadagi milliy haydovchilik guvohnomasi 
berilgan kundan boshlab 10 yil muddatga taqdim etiladi.amaldagi 
haydovchilik guvohnomalari: 2017yil 1 noyabr-2018yil dekabr davrida-eski 
namunadagi milly haydovchilik guvohnomalari uchun, ulrning berilgan 
sanasidanqa’tiy nazar-ular egasining yozma arizasiga ko‘ra ixtiyoriy ravishda; 
2019 yil 1 yavar-2020 yil 31 dekabr davriga-eski namunadagi barcha milliy 
haydovchilik guvohnomalari uchun, ularning berilgan sanasidan qa’tiy nazar-
majburiy tartibda yangi namunadagi milly haydovchilik guvohnomalariga 
almashtiriladi. Keyinchalik yangi namunadagi milliy haydovchilik guvoh 
nomalarini olish 2021 yil 31 dekabrgacha uzaytirildi. 
Savollar. 
1. So‘ngi yillarda yo‘l harakati sohasida qanday ishlar amalga oshirildi? 
2. Yo‘l harakatini tartibga solishda qanday yangi qurilma va moslamalar 
joriy etildi? 
3. Yangi haydovchilik guvohnomasi qanday shaklda joriy etildi? 

19 
B.B.B. JADVALI 
Bilaman 
Bilishni istayman 
Bilib oldim 
Yo‘l harakati sohazida 
yangi o‘zgarishlar 
bo‘lyapti.Yangi belgilar, 
kuzatuv kameralari va 
boshqa qurilmalar 
Yangi namunadagi milly 
haydovchilik 
guvohnomasining amal 
qilish muddati to‘g‘risida va 
uqanday tartibda amalga 
oshiriladi 
Yangi namunadagi milliy 
haydovchilik guvohnomasi 
berilgan kundan boshlab 10 
yil muddatga taqdim 
etiladi.amaldagi 
haydovchilik 
guvohnomalari: 2017yil 1 
noyabr-2018yil dekabr 
davrida-eski namunadagi 
milly haydovchilik 
guvohnomalari uchun, 
ulrning berilgan 
sanasidanqa’tiy nazar-ular 
egasining yozma arizasiga 
ko‘ra ixtiyoriy ravishda; 
2019 yil 1 yavar-2020 yil 31 
dekabr davriga-eski 
namunadagi barcha milliy 
haydovchilik 
guvohnomalari uchun, 
ularning berilgan sanasidan 
qa’tiy nazar-majburiy 
tartibda yangi namunadagi 
milly haydovchilik 
guvohnomalariga 
almashtiriladi. 

20 
Vizual-didaktik materiallar. 
1.Haydovchilik guvoxnomasi 

21 
Avtomototransport vositasini ro‘yhatdan o‘tkazganligi to‘g‘risidagi 
guvoxnama 
Uyga vazifa. 
Darsda faol ishtirok etgan o‘quvchilar baholanadi. 
Mavzuni o‘qish,qoidalarni o‘rganish va konspekt qilish.Keyingi 
mashg‘ulotga tayyorlanish qiziqtirgan savollarni tuzish. 

22 
NAZARIY O‘QUV MASHG‘ULOTINING O‘QITISH TEXNOLOGIYASI 
MAVZU: Yo‘l harakati soxasidagi qonunchilik asoslari 
O‘quv mashg‘ulotining o‘qitish texnologiyasi modeli 
Vaqt: 80 daqiqa 
O‘quvchilar soni ta 
O‘quv mashg‘ulotining shakli va turi: 
Nazariy: Yangi mavzuni egallash bo‘yicha o‘quv 
mashg‘ulot. 
O‘quv masg‘uloti rejasi: 
1. Yo‘l harakati soxasidagi qonunchilik asoslari. 
2. Vazirliklar maxkamasining qrorlari. 
O‘quv mashg‘uloti maqsadi: 
1. O‘quvchilarni vatanparvarlik ruxida tarbiyalash. 
2. Yo‘l harakati qoidalari to‘g‘risida bilimlarini shakllantirish. 
3. Kasb bo‘yicha bilimlarini shakllantirish va amalda ko‘rib o;rganib,sinay bilishni o‘rgatish. 
Pedagogik vazifalar: 
Mashg‘ulot mavzusini bilan 
tanishtirish; 
Mashg‘ulot mavzusi tasnifini berish; 
Mashg‘ulot mavzusini tushuntirib 
berish; 
Mashg‘ulot mavzusini ochib berish. 
O‘quv faoliyati natijalari: 
Mashg‘ulot mavzusini ko‘rsatadilar; 
Mashg‘ulot mavzusini o‘z fikrlaricha tasniflaydilar; 
Mashg‘ulot mavzusini o‘rganganlari bo‘yicha aytib 
beradilar; 
Mashg‘lot mavzusini o‘z tushunchalari asosida 
taribli ravishda ochib beradilar. 
O‘qitish metodlari. 
Tushuntirish,ko‘rsatish,namoyish etish,yo‘riqnoma 
berish. 
Tezkor savol javob,ma’ruza, va boshqalar. 
(interfaol usullar). 
O‘quv faoliyatni tashkil etishshakllari. 
Gurux shaklida ishlash,yakka tartibda va juftlilar 
asosida ishlash hamda fikr almashinish. 
O‘qitish vositalari: 
Yozuv taxtasi,kitob,ma’ruzalar matni,fanga oid 
adabiyotlar,ro‘znomalar,AKT,kompyuter, 
proyektor,slaydlar,ko‘rgazmalar,maketlar,stendlar 
va boshqa jixozlar. 
O‘qitish shart sharoiti. 
Maxsus ko‘rgazmali va texnik vositalar bilan 
jixozlangan o‘quv xonalari va ustaxonalar. 
Qayta aloqaning usul va vositalari. 
Tezkor so‘rov,savol javob,test, interfaol usullar. 

23 
O‘QUV MASHG‘ULOTINING TEXNOLOGIK XARITASI 
Ish bosqichlari va 
vaqti 
Faoliyat mamuni 
Ta’lim beruvchi 
Ta’lim oluvchi 
1-bosqich O‘quv 
mashg‘ulotiga 
kirish 
(5-daqiqa) 
Tashkiliy qism:O‘quvchila bilan 
salomlashish,darsgatayyorgarligini 
tekshirish,davomatni aniqlash. 
Mashg‘ulotga 
tayyorlanadilar 
2-boqich 
Asosiy qism 
(65-daqiqa) 
Tayanch bilimlarni faollashtirish: 
1. O‘tilgan mavzu yuzasidan sorov. 
Savol javob o‘tkazish (1-ilova) 
Baholash mezonlari(2-ilova) 
Maqsad va vazifani belgilanishi: 
2. Mavzu: Yo‘l harakati soxasidagi qonunchilik 
asoslari 
Reja: 
1. Yo‘l harakati soxasidagi qonunchilik asoslari. 
2. Vazirliklar maxkamasining qrorlari. 
Maqsad: 
1 .O‘quchilarni vatanparvarlik ruxida tarbiyalash. 
2. Yo‘l harakati qoidalari to‘g‘risida bilimlarini 
shakllantirish. 
3. Kasb bo‘yicha bilimlarini shakllantirish va amalda 
ko‘rib o;rganib,sinay bilishni o‘rgatish. 
Natija: 
Yo‘l harakati soxasidagi qonunchilik asoslari haqida 
ma’lumotga ega bo‘ladilar. 
3. Mustaqil ishlash uchun adabiyotlar. 
“Yo‘l harakati qoidalari” 2001-yil, 
“Yo‘l harakati qoidalariga suratli sharxlar va amaliy 
tavsiyalar” 2013,2016 yil. 
4. Oquvchilarni mashg‘ulotda baholash mezonlari 
bilan tanish tirish. 
O‘quvchilar bilimini faollashtirish: 
5. O‘quvchilarni tezkor sorov,savol javob va 
inovatsion ta’lim texnologiyalari orqali bilimlari 
faollshtiriladi. 
Yangi o‘quv material bayoni 
Vazifasini taqdim 
etadilar 
Savollarga javob 
beradilar 
Mavzuni nomini va 
rejasini yozib oldilar 
Diqqat qiladilar 
Savollarga javob 
beradilar 
Yozib oladilar 
Diqat qilailar 
Savollarga javob 
beradilar 

24 
6. Yangi mavzu bayon qilinadi asosiy qismlari 
yozdiriladi. 
7 .(3-ilova). 
Yangi o‘quv materialini mustaxkamlash 
8. Mustaxkamlash uchun savollar,guruxlarda 
ishlash va interfaol usullardan foydalanish. 
(4-ilova) 
Vizual-didaktik materiallar.5-ilova 
3-bosqich 
Yakuniy qism 
(10daqiqa) 
Mashg‘ulot yakuni: 
1. 
Dars mashg‘ulotida faol ishtirok etgan 
o‘quvchilar rag‘batlantiriladi va baholanad 
Uyga vazifani berilishi: 
2. 
Uy vazifasi va uni bajarilishi yuzasidan 
yo‘riqnoma beriladi(6-ilova) 
Baholari bilan 
tanishadilar 
Topshiriqni yozib 
oladilar 
O‘tilgan mavzu yuzasidan sorov. 
1. Yo‘l harakati qoidalarining asosiy vazifalari nimalardan iborat? 
2. Yo‘l harakati qatnashchilari nimalarga rioya qilishlari shart? 
3. Yo‘l harakati qoidalari bo‘yicha qabul qilingan qonunlarni bilasizmi? 

25 
Yo‘l harakati qoidalari fanidan o‘quvchilarning bilimini baholash mezoni 
t/r 
Mezonlar 
Baho 
1 
Olgan bilimlarni ishlab chiqarishda qo‘llay oladigan,ushbu fanni boshqa 
fanlar bil an bog‘lay oladigan mustaqil ish va vazifalarni to‘liq bajargan va 
yangilik kiritishga intilgan, har jihatdan boshqa o‘quvchilarga o‘rnak 
bo‘ladigan. 
5 
2 
O‘quv ko‘rgazmali qurollardan foydalana oldigan, olgan bilimlarni xalq 
xo‘jaligidagi o‘rnini to‘g‘ri tushungan, mustaqil fikrlay oladigan, olgan 
bilimlarni tushuntirib bera oladigan. 
4 
3 
Darslarda 95% gacha qatnashgan ma’ruza matnini yozgan, o‘quv qurollri 
to‘liq bo‘lgan, adabiyotlardan foydalanishni bilgan. 
3 
4 
Ta’lim standartlarida belgilangan bilim va ko‘nikmalarni 55% dan kam 
o‘zlashtirgan o‘quvchilar.Izoh; o‘quv dasturining mantiqan tugallagan 
bo‘limi bo‘yicha o‘quvchi albatta baholanadi va natijasi o‘tish ballidan (3 
ball) past bo‘lganda qayta nazorat belgilanadi. 
2 
Izoh: o‘quv dasturining mantiqan tugallagan bo‘limi bo‘yicha o‘quvchi 
albatta baholanadi va natijasi o‘tish ballidan (3 ball) past bo‘lganda qayta 
nazorat belgilanadi. 

26 
Slaydlar asosida mavzuni bayoni 
O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI VAZIRLAR MAHKAMASINING QARORI
O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI YO‘L XAVFSIZLIGINI TA’MINLASH TIZIMINI 
YANADA TAKOMILLASHTIRISH CHORATADBIRLARI
TO‘G‘RISIDA
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “Yo‘l harakati xavfsizligini ta’minlash 
tizimini yanada takomillashtirish choratadbirlari to‘g‘risida” 2017-yil 11-iyuldagi 
PQ-3127-son qaroriga muvofiq yo‘l harakati xavfsizligini ishonchli ta’minlash 
sohasida kompleks tashkiliy-amaliy chora-tadbirlar amalga oshirilgan holda 
salmoqli ishlar qilindi. Jumladan, yo‘l harakati xavfsizligini ta’minlash, yo‘l-
transport hodisalari profilaktikasi tizimini takomillashtirish, nazoratning yuqori 
samaradorligini, huquqbuzarliklarni o‘z vaqtida aniqlash va ularga barham 
berishni ta’minlaydigan yo‘l harakatini avtomatlashtirilgan tartibga solish 
tizimini kengaytirish bo‘yicha ichki ishlar organlari ishini tashkil etishning sifat 
jihatidan yangi tartibi belgilandi. Shu bilan birga, ko‘rilayotgan chora-
tadbirlarga qaramasdan, o‘limga olib kelgan huquqbuzarliklar soni hali ham 
yuqoriligicha qolmoqda — o‘rtacha 100 ming kishiga 8,3 holat.
Yo’l harakati soxasidagi 
qonunchilik asoslari 
1.Yo’l harakati 
soxasidagi 
qonunchilik 
asoslari. 
2.Vazirliklar 
maxkamasinin
g qrorlari. 

27 
1.
Manfaatdor vazirliklar va idoralar bilan birgalikda prokuratura organlari 
tomonidan o‘rganib chiqish davomida shaharlar va tumanlarning infratuzilmasi 
yo‘l harakati xavfsizligini ishonchli ta’minlash talablariga, ayniqsa, yo‘lovchilar 
uchun zarur shartsharoitlar yaratish yuzasidan to‘liq javob bermasligi, ushbu 
sohada qoida buzishlarning barvaqt profilaktikasiga yo‘naltirilgan aholini 
xabardor qilish va axborot berishning samarali tizimi yo‘lga qo‘yilmaganligi 
aniqlandi. 
2.
Yo‘l harakati xavfsizligini ta’minlash tizimini yanada takomillashtirish, yo‘l 
infratuzilmasini tubdan yaxshilash, yo‘llar sifatini oshirish, shuningdek, yo‘l 
harakati barcha ishtirokchilarining xavfsiz harakatlanishi 
3.
uchun zarur shart-sharoitlar yaratish maqsadida Vazirlar Mahkamasi 
qaror qiladi: 1. Quyidagilar: 
4.
2018 — 2022-yillarda O‘zbekiston Respublikasida yo‘l harakati 
xavfsizligini ta’minlash konsepsiyasi (keyingi o‘rinlarda Konsepsiya deb ataladi) 
5.
1-ilovaga muvofiq; 2018 — 2022-yillarda O‘zbekiston Respublikasida yo‘l 
harakati xavfsizligini ta’minlash konsepsiyasini 2018-2019-yillarda amalga 
oshirish bo‘yicha “Yo‘l xaritasi” (keyingi o‘rinlarda Yo‘l xaritasi deb ataladi) 
a. amaldagi qonun hujjatlariga binoan javobgarlikka tortiladilar. 
2-ilovaga muvofiq tasdiqlansin. 2. Manfaatdor vazirliklar, idoralar va boshqa 
tashkilotlarning rahbarlariga Konsepsiyaning asosiy yo‘nalishlari va Yo‘l xaritasida 
nazarda tutilgan tadbirlar o‘z vaqtida, sifatli va samarali amalga oshirilishi uchun 
shaxsiy javobgarlik yuklansin.
3. O‘zbekiston Respublikasi Ichki ishlar vazirligining Davlat yo‘l harakati xavfsizligi 
xizmati huzurida Jamoatchilik kengashini tashkil etish to‘g‘risidagi taklifi 
ma’qullansin. Quyidagilar Jamoatchilik kengashining asosiy vazifalari etib 
belgilansin: yo‘l harakati qoidalariga rioya qilish va ushbu sohada xavfsizlikni 
ta’minlash masalalari bo‘yicha jamoatchilik fikrini tizimli asosda o‘rganish; 
Konsepsiyaning, Yo‘l xaritasida nazarda tutilgan tadbirlar amalga oshirilishining 
borishi va natijalari monitoringini olib borish; yo‘l harakati xavfsizligini ta’minlash 
bo‘yicha ichki ishlar organlari faoliyatining qonunchilik bazasini yanada 
takomillashtirishga yo‘naltirilgan takliflarni tayyorlash va kiritish.

28 
1.
Shunday tartib amaliyotga joriy etilsinki, unga muvofiq: har haftada 
juma kuni “Yo‘l harakati xavfsizligi kuni” o‘tkaziladi, uning doirasida barcha 
vazirliklar va idoralar hamda boshqa tashkilotlar tomonidan yo‘l harakati 
qoidalariga so‘zsiz rioya qilishni ta’minlash va yo‘l-transport hodisalari 
profilaktikasini ta’minlash bo‘yicha faol chora-tadbirlar ko‘riladi; yo‘llarda 
xavfsizlik muammosiga jamoatchilik e’tiborini jalb etishga, avtotransport 
vositalarisiz harakatlanish mumkinligi va zarurligini namoyish qilishga, uning 
barcha qatnashchilari tomonidan yo‘l harakati qoidalariga rioya etishga 
ommaviy chaqirishga yo‘naltirilgan “Avtomobilsiz kun” oylik aksiyasi 
muntazam asosda respublikaning barcha hududlarida tashkil etiladi a) 
O‘zbekiston Respublikasi Ichki ishlar vazirligining Davlat yo‘l harakati 
xavfsizligi xizmati huzuridagi Jamoatchilik kengashi tarkibini bir oy muddatda 
tasdiqlasin; b) quyidagilar: O‘zbekiston Respublikasi Axborot texnologiyalari 
va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi bilan birgalikda uch oy 
muddatda piyodalarda yo‘l harakati qoidalariga rioya qilish madaniyatini 
oshirishga, axborot-kommunikatsiya texnologiyalaridan foydalangan holda 
piyodalar qoidalarini buzuvchilarning shaxsini aniqlash mexanizmini va ular 
tomonidan sodir etilgan huquqbuzarliklar to‘g‘risida elektron protokollarni 
rasmiylashtirish tartibini joriy etishga yo‘naltirilgan amaliy chora-tadbirlar 
ko‘rsin; 

29 
VENNA DIAGRAMMASI 
Savollar: 
1. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “Yo‘l harakati 
xavfsizligini ta’minlash tizimini yanada takomillashtirish chora tadbirlari 
to‘g‘risida”gi qarori qachon qabul qilinga? 
2. O‘zbekiston respublikasi yo‘l harakati xavfsizligini ta’minlash 
to‘g‘risidagi konsepsiya qachon qabul qilingan? 
2018 — 2022-
yillardaO‘zbekiston 
Respublikasida yo‘l 
harakati xavfsizligini 
ta’minlash 
KONSEPSIYASI 
O‘ZBEKISTON 
RESPUBLIKASI YO‘L 
XAVFSIZLIGINI TA’MINLASH 
TIZIMINI YANADA 
TAKOMILLASHTIRISH 
CHORATADBIRLARI
TO‘G‘RISIDA
Yo’l harakati 
soxasidagi 
qonunchilik asoslari 

30 
Vizual-didaktik materiallar 
 
Uyga vazifa 
Darsda faol ishtirok etgan o‘quvchilar baholanadi. 
Mavzuni o‘qish,qoidalarni o‘rganish va konspekt qilish.Keyingi 
mashg‘ulotga tayyorlanish qiziqtirgan savollarni tuzish. 

31 
NAZARIY O‘QUV MASHG‘ULOTINING O‘QITISH TEXNOLOGIYASI 
MAVZU: Haydovchining xuquqiy javobgarligi. 
O‘quv mashg‘ulotining o‘qitish texnologiyasi modeli 
Vaqt: 80 daqiqa 
O‘quvchilar soni ____ ta 
O‘quv mashg‘ulotining shakli va turi: 
Nazariy: Yangi mavzuni egallash bo‘yicha o‘quv 
mashg‘ulot. 
O‘quv masg‘uloti rejasi: 
1. Xuquqiy javobgarlik 
2. Ma’muriy javobgarlik. 
O‘quv mashg‘uloti maqsadi: 
1. O‘quvchilarni vatanparvarlik ruxida tarbiyalash. 
2. Yo‘l harakati qoidalari to‘g‘risida bilimlarini shakllantirish. 
3. Kasb bo‘yicha bilimlarini shakllantirish va amalda ko‘rib o;rganib,sinay bilishni o‘rgatish. 
Pedagogik vazifalar: 
Mashg‘ulot mavzusini bilan 
tanishtirish; 
Mashg‘ulot mavzusi tasnifini berish; 
Mashg‘ulot mavzusini tushuntirib 
berish; 
Mashg‘ulot mavzusini ochib berish. 
O‘quv faoliyati natijalari: 
Mashg‘ulot mavzusini ko‘rsatadilar; 
Mashg‘ulot mavzusini o‘z fikrlaricha tasniflaydilar; 
Mashg‘ulot mavzusini o‘rganganlari bo‘yicha aytib 
beradilar; 
Mashg‘lot mavzusini o‘z tushunchalari asosida 
taribli ravishda ochib beradilar. 
O‘qitish metodlari. 
Tushuntirish,ko‘rsatish,namoyish etish,yo‘riqnoma 
berish. 
Tezkor savol javob,ma’ruza, va boshqalar. 
(interfaol usullar). 
O‘quv faoliyatni tashkil etishshakllari. 
Gurux shaklida ishlash,yakka tartibda va juftlilar 
asosida ishlash hamda fikr almashinish. 
O‘qitish vositalari: 
Yozuv taxtasi,kitob,ma’ruzalar matni,fanga oid 
adabiyotlar,ro‘znomalar,AKT,kompyuter, 
proyektor,slaydlar,ko‘rgazmalar,maketlar,stendlar 
va boshqa jixozlar. 
O‘qitish shart sharoiti. 
Maxsus ko‘rgazmali va texnik vositalar bilan 
jixozlangan o‘quv xonalari va ustaxonalar. 
Qayta aloqaning usul va vositalari. 
Tezkor so‘rov,savol javob,test, interfaol usullar. 

32 
O‘QUV MASHG‘ULOTINING TEXNOLOGIK XARITASI 
Ish bosqichlari va 
vaqti 
Faoliyat mamuni 
Ta’lim beruvchi 
Ta’lim oluvchi 
1-bosqich O‘quv 
mashg‘ulotiga 
kirish (5-daqiqa) 
Tashkiliy qism:O‘quvchila bilan 
salomlashish,darsgatayyorgarligini 
tekshirish,davomatni aniqlash. 
Mashg‘ulotga 
tayyorlanadilar 
2-boqich 
Asosiy qism 
(65-daqiqa) 
Tayanch bilimlarni faollashtirish: 
1. 
O‘tilgan mavzu yuzasidan sorov. 
Savol javob o‘tkazish(1-ilova) 
Baholash mezoni (2-ilova) 
Maqsad va vazifani belgilanishi: 
2. 
Mavzu: Haydovchining xuquqiy javobgarligi. 
Reja: 
1. Xuquqiy javobgarlik 
2 .Ma’muriy javobgarlik. 
Maqsad: 
1. O‘quvchilarni vatanparvarlik ruxida tarbiyalash. 
2. Yo‘l harakati qoidalari to‘g‘risida bilimlarini 
shakllantirish. 
3. Kasb bo‘yicha bilimlarini shakllantirish va amalda 
ko‘rib o;rganib,sinay bilishni o‘rgatish. 
Natija: 
Haydovchining xuquqiy javobgarligi bo‘yicha 
ma’lumotga ega bo‘ladilar va ko‘riladigan 
choralarni bilan tanishadilar. 
3. 
Mustaqil ishlash uchun adabiyotlar. 
“Yo‘l harakati qoidalari” 2001-yil, 
“Yo‘l harakati qoidalariga suratli sharxlar va amaliy 
tavsiyalar” 2013,2016 yil. 
4. 
Oquvchilarni 
mashg‘ulotda 
baholash 
mezonlari bilan tanish tirish 
O‘quvchilar bilimini faollashtirish: 
5. O‘quvchilarni tezkor sorov,savol javob va 
inovatsion ta’lim texnologiyalari orqali bilimlari 
faollshtiriladi. 
Yangi o‘quv material bayoni 
Vazifasini taqdim 
etadilar 
Savollarga javob 
beradilar 
Mavzuni nomini va 
rejasini yozib oldilar 
Diqqat qiladilar 
Savollarga javob 
beradilar 
Yozib oladilar 
Diqat qilailar 
Savollarga javob 
beradilar 

33 
6. Yangi mavzu bayon qilinadi asosiy qismlari 
yozdiriladi. 
7. (3-ilova). 
Yangi o‘quv materialini mustaxkamlash 
8. Mustaxkamlash uchun savollar,guruxlarda ishlash 
va interfaol usullardan foydalanish. 
(4-ilova) 
Vizual-didaktik materiallar (5-ilova) 
3-bosqich Yakuniy 
qism 
(10daqiqa) 
Mashg‘ulot yakuni: 
1. 
Dars mashg‘ulotida faol ishtirok etgan 
o‘quvchilar rag‘batlantiriladi va baholanadi. 
Uyga vazifani berilishi: 
2. 
Uy vazifasi va uni bajarilishi yuzasidan 
yo‘riqnoma beriladi(6-ilova) 
Baholari bilan 
tanishadilar 
Topshiriqni yozib 
oladilar 
O‘tilgan mavzu yuzasidan sorov. 
1. O‘zbekiston Respublikasi yo‘l havfsizligini ta’minlash tizimini yanada 
takomillashtirish to‘g‘risidagi qarorning mazmuni nimalardan iborat? 
2. 2018-2022 yillarda O‘zbekiston Respublikasida yo‘l harakati 
xavfsizligini ta’minlash konsepsiyasining mohiyatini tushuntirib bering? 

34 
Yo‘l harakati qoidalari fanidan o‘quvchilarning bilimini baholash mezoni 
t/r 
Mezonlar 
Baho 
1 
Olgan bilimlarni ishlab chiqarishda qo‘llay oladigan,ushbu fanni boshqa 
fanlar bil an bog‘lay oladigan mustaqil ish va vazifalarni to‘liq bajargan va 
yangilik kiritishga intilgan, har jihatdan boshqa o‘quvchilarga o‘rnak 
bo‘ladigan. 
5 
2 
O‘quv ko‘rgazmali qurollardan foydalana oldigan, olgan bilimlarni xalq 
xo‘jaligidagi o‘rnini to‘g‘ri tushungan, mustaqil fikrlay oladigan, olgan 
bilimlarni tushuntirib bera oladigan. 
4 
3 
Darslarda 95% gacha qatnashgan ma’ruza matnini yozgan, o‘quv qurollri 
to‘liq bo‘lgan, adabiyotlardan foydalanishni bilgan. 
3 
4 
Ta’lim standartlarida belgilangan bilim va ko‘nikmalarni 55% dan kam 
o‘zlashtirgan o‘quvchilar.Izoh; o‘quv dasturining mantiqan tugallagan 
bo‘limi bo‘yicha o‘quvchi albatta baholanadi va natijasi o‘tish ballidan (3 
ball) past bo‘lganda qayta nazorat belgilanadi. 
2 
Izoh: o‘quv dasturining mantiqan tugallagan bo‘limi bo‘yicha o‘quvchi 
albatta baholanadi va natijasi o‘tish ballidan (3 ball) past bo‘lganda qayta 
nazorat belgilanadi. 

35 
Slaydlar asosida mavzuni bayoni 
O’zbekiston Respublikasi mamuriy javobgarlik to’g’risidagi kodeksi va moddasi 
(.125 modda 1 qism) 125-1. Transport vositasini boshqarish va yo’lovchi 
tashishda xavfsizlik kamaridan, motoshlemlardan foydalanish qoidalariga rioya 
etilmasa.EKIH (eng ka mish haqi) 0,5 barobarida jarima solishga sabab bo’ladi. 
125-2. Belgilangan tartibda ro’hatdan, texnik ko’rikdan o’tkazilmasa, foydalanish 
man etiladigan darajada nosozligi bo’lsa, ifloslantiruvchi moddalarning miqdori, 
shovqin darajasi belgilangan normalardan ortiq bo’lsa.EKIHning 0,5 barobarida 
jarima solishga sabab bo’ladi. 
125-3. Tormoz tizimi, rul boshqaruvi, ulovchi qurilmada nosozligi bo’lgan yoxud 
tegishli ruxsati bo’lmay turib qayta jixozlangan transport vositalari 
boshqarilsa.EKIH 1 barobarida jarima solinishiga sabab bo’ladi.Transport vositasi 
maxsus belgilangan joyga ushlanib qolinadi. 
125-4. shaxarlararo, xalqaro yo’lovchi tashishni amalga oshiradigan avtobuslar 
taxografsiz (nazorat o’lchov asboblarisiz) yoki uni o’chirgan holda 
boshqarilsa.EKIH 3 barobarida jarima solinishiga sabab bo’ladi. 
125-5. Foydalanish belgilangan tartibda man etilgan transport vositalari yoki 
davlat raqam belgisi o’zboshimchalik bilan yechib olingan bo’lsa.EKIH 5 
barobarida jarima solinishiga sabab bo’ladi. Transport vositasi maxsus 
belgilangan joyga ushlanib qolinadi. 
Haydovchining xuquqiy 
javobgarligi. 
1.Xuquqiy 
javobgarlik 
2.Ma’muriy 
javobgarlik. 

36 
125-6. Davlat raqam belgisi yasama yoki o’zga usullarda o’zgartirilgan, 
shuningdek, davlat raqam belgisi ayni shu transport vositasiga tegishli 
bo’lmagan transport vositalari boshqarilsa.EKIH 10 barobarida jarima 
solinishiga sabab boladi. Transport vositasi maxsus belgilangan joyga 
ushlanib qolinadi. 
125-7. Transport vositasi maxsus jixozlanmagan joyda saqlansa.Fuqarolarga 
EKIH 1barobarida, mansabdor shaxslarga EKIH 2 barobarida jarima 
solinishiga sabab bo’ladi. 
125
1
-1. Yuk tashish va shatakka olish qoidalari buzilsa.EKIH 5 barobarida 
jarima solinishiga sabab bo’ladi. 
25
1
-2. Tegishli ruxsatnomasi bo’lmay turib og’ir vaznli, yirik gabaritli, xavfli 
yuklarni tashish va yuk bilan yoki yuksiz holdagi gabarit o’lchamlari 
belgilangan normalardan ortiq bo’lgan transport vositalari bilan yo’lga 
chiqilsa, ruxsatnomada ko’rsatilgan harakat yo’nalishidan chetak 
chiqilsa.Fuqarolarga 10 barobar yoki transport vositasini boshqarish 
xuquqidan 6 oygacha muddatga maxrum etiladi.Mansabdor shaxslarga 15 
barobar jarima solinishiga sabab bo’ladi. Transport vositasi maxsus 
belgilangan joyga ushlanib qolinadi. 
126-1. Ko’zgusimon yoki tusi o’zgartirilgan(qoraytirilgan) oynalar o’rnatilgan 
transport vositalaridan, xuddi shuningdek, haydovchining o’rnidan tevarak 
atrofni ko’rishni cheklaydigan qo’shimcha narsalar o’rnatilgan yoki 
qoplamalar surtilgan transport vositalaridan foydalanilsa.EKIH 25 barobarida 
jarima solinishiga sabab bo’ladi. Transport vositasi maxsus belgilangan joyga 
ushlanib qolinadi. 
126-2. xuddi shunday qoidabuzarlik ma’muriy jazo qo’llanilgandan keyin bir 

37 
Mustaxkamlash uchun savolar 
1. Transport vositasini boshqarish va yo‘lovchi tashishda xavfsizlik kamaridan, 
motoshlemlardan foydalanish qoidalariga rioya etilmasa qanday chora 
ko‘riladi? 
2. Ko‘zgusimon yoki tusi o‘zgartirilgan(qoraytirilgan) oynalar o‘rnatilgan 
transport vositalaridan, xuddi shuningdek, haydovchining o‘rnidan tevarak 
atrofni ko‘rishni cheklaydigan qo‘shimcha narsalar o‘rnatilgan yoki qoplamalar 
surtilgan transport vositalaridan foydalanilsa qanday chora ko‘riladi? 
3. Tovush signalini sababsiz berish, transport vositalariga uni ishlab chiqargan 
korxona nazarda tutmagan tovush chiqaruvchi va yorituvchi qurilmalarni 
o‘rnatish, xuddi shuningdek, ularni o‘zgartirib o‘rnatishga qanday chora 
ko‘riladi? 
127-1. Tovush signalini sababsiz berish, transport vositalariga uni ishlab chiqargan 
korxona nazarda tutmagan tovush chiqaruvchi va yorituvchi qurilmalarni o’rnatish, 
xuddi shuningdek, ularni o’zgartirib o’rnatish.EKIH 1 barobarida jarima solinishiga 
sabab bo’ladi. 
127-2. Tegishli ruxsat olmay turib transport vositalariga tovush chiqaruvchi va 
yorituvchi maxsus qurilmalarni o’rnatish, xuddi shuningdek, davlat raqam belgilarini 
ko’rish imkoniyatini cheklaydigan, ularni anglashga to’sqinlik qiladigan turli ashyolar 
o’rnatish va qoplama surtish.Fuqarolarga EKIH -1-3 barobarida,mansabdor 
shaxslarga-EKIH-3-5 barobarida jarima solinishiga sabab bo’ladi. Transport vositasi 
maxsus belgilangan joyga ushlanib qolinadi. 
128-1. Transport vositalari piyodalar yo’lkalaridan yurgizilsa, yo’l belgilari yoki 
yo’lning qatnov qismidagi chiziqlar bilan belgilab qo’yilgan talablarga rioya 
etilmasa, odamlarni tashish, transport vositalarini quvib o’tish, yo’nalishli transport 
vositalari to’xtaydigan bekatlardan yoki piyodalar o’tish joylaridan yurish qoidalari, 
sutkaning qorong’I vaqtida yoki ko’rish cheklangan sharoitlarda yoriish 
asboblaridan foydalanish qoidalari buzilsa, yo’lovchilarga loyqa sachratilsa.EKIH 0,5 
barobarida jarima solinishiga sabab bo’ladi. 

38 
Vizual-didaktik materiallar 
Uyga vazifa 
Darsda faol ishtirok etgan o‘quvchilar baholanadi. 
Mavzuni o‘qish,qoidalarni o‘rganish va konspekt qilish.Keyingi 
mashg‘ulotga tayyorlanish qiziqtirgan savollarni tuzish. 

39 
NAZARIY O‘QUV MASHG‘ULOTINING O‘QITISH TEXNOLOGIYASI 
MAVZU: Yo‘l harakati qoidalarini buzganlik uchun ma’muriy jazo. 
O‘quv mashg‘ulotining o‘qitish texnologiyasi modeli 
Vaqt: 80 daqiqa 
O‘quvchilar soni ____ ta 
O‘quv mashg‘ulotining shakli va turi: 
Nazariy: Yangi mavzuni egallash bo‘yicha o‘quv 
mashg‘ulot. 
O‘quv masg‘uloti rejasi: 
1. 
Qoidalarni buzganlik uchun ma’muriy va 
jinoiy jazo. 
O‘quv mashg‘uloti maqsadi: 
1. O‘quvchilarni vatanparvarlik ruxida tarbiyalash. 
2. Yo‘l harakati qoidalari to‘g‘risida bilimlarini shakllantirish. 
3. Kasb bo‘yicha bilimlarini shakllantirish va amalda ko‘rib o;rganib,sinay bilishni o‘rgatish. 
Pedagogik vazifalar: 
Mashg‘ulot mavzusini bilan 
tanishtirish; 
Mashg‘ulot mavzusi tasnifini berish; 
Mashg‘ulot mavzusini tushuntirib 
berish; 
Mashg‘ulot mavzusini ochib berish. 
O‘quv faoliyati natijalari: 
Mashg‘ulot mavzusini ko‘rsatadilar; 
Mashg‘ulot mavzusini o‘z fikrlaricha tasniflaydilar; 
Mashg‘ulot mavzusini o‘rganganlari bo‘yicha aytib 
beradilar; 
Mashg‘lot mavzusini o‘z tushunchalari asosida 
taribli ravishda ochib beradilar. 
O‘qitish metodlari. 
Tushuntirish,ko‘rsatish,namoyish etish,yo‘riqnoma 
berish. 
Tezkor savol javob,ma’ruza, va boshqalar. 
(interfaol usullar). 
O‘quv faoliyatni tashkil etishshakllari. 
Gurux shaklida ishlash,yakka tartibda va juftlilar 
asosida ishlash hamda fikr almashinish. 
O‘qitish vositalari: 
Yozuv taxtasi,kitob,ma’ruzalar matni,fanga oid 
adabiyotlar,ro‘znomalar,AKT,kompyuter, 
proyektor,slaydlar,ko‘rgazmalar,maketlar,stendlar 
va boshqa jixozlar. 
O‘qitish shart sharoiti. 
Maxsus ko‘rgazmali va texnik vositalar bilan 
jixozlangan o‘quv xonalari va ustaxonalar. 
Qayta aloqaning usul va vositalari. 
Tezkor so‘rov,savol javob,test, interfaol usullar. 

40 
O‘QUV MASHG‘ULOTINING TEXNOLOGIK XARITASI 
Ish bosqichlari va 
vaqti 
Faoliyat mamuni 
Ta’lim beruvchi 
Ta’lim oluvchi 
1-bosqich O‘quv 
mashg‘ulotiga 
kirish (5-daqiqa) 
Tashkiliy qism:O‘quvchila bilan 
salomlashish,darsgatayyorgarligini 
tekshirish,davomatni aniqlash
Mashg‘ulotga 
tayyorlanadilar 
2-boqich Asosiy 
qism (65-daqiqa) 
Tayanch bilimlarni faollashtirish: 
1. 
O‘tilgan mavzu yuzasidan sorov. 
Savol javob o‘tkazish(1-ilova) 
Baholash mezonlari(2-ilova) 
Maqsad va vazifani belgilanishi: 
2. 
Mavzu: Yo‘l harakati qoidalarini buzganlik 
uchun ma’muriy jazo. 
Reja: 
1. 
Qoidalarni buzganlik uchun ma’muriy va 
jinoiy jazo. 
Maqsad: 
1. O‘quvchilarni vatanparvarlik ruxida tarbiyalash. 
2. Yo‘l harakati qoidalari to‘g‘risida bilimlarini 
shakllantirish. 
3. Kasb bo‘yicha bilimlarini shakllantirish va amalda 
ko‘rib o;rganib,sinay bilishni o‘rgatish. 
Natija: 
Qoidalarni buzganlik uchun ma’muriy va jinoiy jazo 
turlarini o‘rganadilar. 
2. 
Mustaqil ishlash uchun adabiyotlar. 
“Yo‘l harakati qoidalari” 2001-yil, 
“Yo‘l harakati qoidalariga suratli sharxlar va amaliy 
tavsiyalar” 2013,2016 yil. 
4. Oquvchilarni mashg‘ulotda baholash mezonlari 
bilan tanish tirish. 
O‘quvchilar bilimini faollashtirish: 
6. 
O‘quvchilarni tezkor sorov,savol javob va 
inovatsion ta’lim texnologiyalari orqali bilimlari 
faollshtiriladi. 
Yangi o‘quv material bayoni 
Vazifasini taqdim 
etadilar 
Savollarga javob 
beradilar 
Mavzuni nomini 
va rejasini yozib 
oldilar 
Diqqat qiladilar 
Savollarga javob 
beradilar 
Yozib oladilar 
Diqat qilailar 
Savollarga javob 
beradilar 

41 
6. Yangi mavzu bayon qilinadi asosiy qismlari 
yozdiriladi. 7.(1-ilova) 
Yangi o‘quv materialini mustaxkamlash 
8. Mustaxkamlash uchun savollar,guruxlarda 
ishlash va interfaol usullardan foydalanish. (2-ilova) 
Vizual-didaktik materiallar (3-ilova) 
3-bosqich Yakuniy 
qism (10daqiqa) 
Mashg‘ulot yakuni: 
1. 
Dars mashg‘ulotida faol ishtirok etgan 
o‘quvchilar rag‘batlantiriladi va baholanadi. 
Baholash mezoni(4-ilova) 
Uyga vazifani berilishi: 
2.Uy vazifasi va uni bajarilishi yuzasidan 
yo‘riqnoma beriladi(5-ilova) 
Baholari bilan 
tanishadilar 
Topshiriqni yozib 
oladilar 
O‘tilgan mavzu yuzasidan so‘rov 
1. Transport vositasini boshqarish va yo‘lovchi tashishda xavfsizlik 
kamaridan, motoshlemlardan foydalanish qoidalariga rioya etilmasa qanday 
chora ko‘riladi?
2. Ko‘zgusimon yoki tusi o‘zgartirilgan(qoraytirilgan) oynalar o‘rnatilgan 
transport vositalaridan, xuddi shuningdek, haydovchining o‘rnidan tevarak 
atrofni ko‘rishni cheklaydigan qo‘shimcha narsalar o‘rnatilgan yoki qoplamalar 
surtilgan transport vositalaridan foydalanilsa qanday chora ko‘riladi? 

42 
Yo‘l harakati qoidalari fanidan o‘quvchilarning bilimini baholash mezoni 
t/r 
Mezonlar 
Baho 
1 
Olgan bilimlarni ishlab chiqarishda qo‘llay oladigan,ushbu fanni boshqa 
fanlar bil an bog‘lay oladigan mustaqil ish va vazifalarni to‘liq bajargan va 
yangilik kiritishga intilgan, har jihatdan boshqa o‘quvchilarga o‘rnak 
bo‘ladigan. 
5 
2 
O‘quv ko‘rgazmali qurollardan foydalana oldigan, olgan bilimlarni xalq 
xo‘jaligidagi o‘rnini to‘g‘ri tushungan, mustaqil fikrlay oladigan, olgan 
bilimlarni tushuntirib bera oladigan. 
4 
3 
Darslarda 95% gacha qatnashgan ma’ruza matnini yozgan, o‘quv qurollri 
to‘liq bo‘lgan, adabiyotlardan foydalanishni bilgan. 
3 
4 
Ta’lim standartlarida belgilangan bilim va ko‘nikmalarni 55% dan kam 
o‘zlashtirgan o‘quvchilar.Izoh; o‘quv dasturining mantiqan tugallagan 
bo‘limi bo‘yicha o‘quvchi albatta baholanadi va natijasi o‘tish ballidan (3 
ball) past bo‘lganda qayta nazorat belgilanadi. 
2 
Izoh: o‘quv dasturining mantiqan tugallagan bo‘limi bo‘yicha o‘quvchi 
albatta baholanadi va natijasi o‘tish ballidan (3 ball) past bo‘lganda qayta 
nazorat belgilanadi. 

43 
Slaydlar asosida mavzuni bayoni 
1283-1. Belgilangan harakat tezligini soatiga 20 kilometrdan ko’p bo’lmagan kattalikda 
oshirib yuborilsa.EKIH 1 barobarida jarima solinishiga sabab bo’ladi. 
1283-2. Belgilangan harakat tezligini soatiga 20 kilometrdan ortiq, lekin 40 kilometrdan 
ko’p bo’lmagan kattalikda oshirib yuborilsa yoki haydovchilarning belgilangan harakat 
tezligini soatiga 20 kilometrdan ko’p bo’lmagan kattalikda huddi shu huquqbuzarlik 
uchun ma’muriy jazo qo’llanilgandan keyin bir yil davomida takror oshirib yuborilsa.EKIH 
5 barobarida jarima solinishiga sabab bo’ladi. 
1283-3. Transport vositalari haydovchilarining belgilangan harakat tezligini soatiga 40 
kilometrdan ortiq kattalikda oshirib yuborishlari.EKIH 9 barobarida jarima solinishiga 
sabab bo’ladi. 
Yo’l harakati 
qoidalarini buzganlik 
uchun ma’muriy jazo 
1.
Qoidalarni 
buzganlik uchun 
ma’muriy va jinoiy 
jazo. 

44 
1283-4. Transport vositalari haydovchilarining belgilangan harakat tezligini 
soatiga 20 kilometrdan ortiq, lekin 40 kilometrdan ko’p bo’lmagan kattalikda 
huddi shunday huquqbuzarlik uchun ma’muriy jazo qo’llanilgandan keyin bir 
yil davomida takror oshirib yuborishlari yohud transport vositalari 
haydovchilarining belgilangan harakat tezligining soatiga 20 kilometrdan ko’p 
bo’lmagan kattalikda huddi shunday huquqbuzarlik uchun ikki marta ma’muriy 
jazo qo’llanilgandan keyin bir yil davomida takror oshirib yuborishlari.EKIH 15 
barobarida jarima yoki transport vositasini boshqarish huquqidan 1 yil 
muddatga maxrum etiladi. 
1283-5. Belgilangan harakat tezligini soatiga 40 kilometrdan ortiq kattalikda 
oshirib yuborishi hudi shu huquqbuzarlik uchun ma’muriy jazo qo’llanilgandan 
keyin bir yil davomida takror oshirib yuborilsa yoki belgilangan harakat tezligini 
soatiga 20 kilometrdan ortiq, lekin 40 kilometrdan ko’p bo’lmagan kattalikda 
huddi shu huquqbuzarlik uchun ikki marta ma’muriy jazo qo’llanilgandan keyin 
bir yil davomida takror oshirib yuborilsa yoxud belgilangan harakat tezligini 
soatiga 20 kilometrdan ko’p bo’lmagan kattalikda huddi shu huquqbuzarlik 
uchun uch marta ma’muriy jazo qo’llanilgandan keyin bir yil davomida oshirib 
yuborilsa.EKIH25 barobarida jarima yoki transport vositasini boshqarish 
huquqidan 2 yil muddatga maxrum etiladi.
1284-1. Svetoforning taqiqlovchi signalida yoki yo’l harakati tartibga 
soluvchining taqiqlovchi ishorasida yo’lning qatnov qismidagi yo’l chiziqlari 
yoki yo’l belgilari bilan belgilangan to’xtash chizig’ini bosib kirish.EKIH 0,5 
barobarida jarima solinishiga sabab bo’ladi. 
1284-2. Svetoforning yoki yo’l harakatini tartibga soluvchining taqiqlovchi 
ishoralariga bo’ysunmasa.EKIH 2 barobarida jarima solinishiga sabab bo’ladi. 
1284-3. Huddi shunday xuquqbuzarlik ma’muriy jazo qo’llanilgandan keyin bir 
yil davomida takror sodir etilsa. EKIH 5 barobarida jarima solinishiga sabab 
bo’ladi.
1284-4. Svetoforning yoki yo’l harakatini tartibga soluvchining taqiqlovchi 
ishoralariga bo’ysunmaslik ikki marta ma’muriy jazo qo’llanilgandan keyin bir 
yil davomida takror sodir etilsa. Transport vositasini boshqarish huquqidan 1 yil 
muddatga maxrum etiladi. 

45 
1285-1. To’sqinliksiz harakat qilish huquqidan foydalanadigan transport 
vositalarining o’tib ketishiga halaqit berilsa. EKIH 5 barobarida jarima solinishiga 
sabab bo’ladi.
1285-2. Haydovchilarning yo’lning qarama qarshi harakatlaninsh uchun 
mo’ljallangan tomoniga yoki bo’lagiga yo’l harakati qidalarini buzgan holda 
chiqishlari natijasida avariya holati yuzaga kelsa.EKIH 10 barobarida jarima 
solinishiga sabab bo’ladi.
1285-3. Ushbu moddaning birinchi yoki ikkinchi qismlarida nazarda tutilgan 
huquqbuzarliklar ma’muriy jazo qo’llanilgandan keyin bir yil davomida takror sodir 
etilsa. EKIH 20 barobarida jarima yoki transport vositasini boshqarish huquqidan 1yil 
muddatga mahrum etiladi.
1286-1. To’tash yoki toxtab turish qoidalari buzilsa EKIH 3 barobarida jarima solinadi. 
Transport vositasi maxsus belgilangan joyga ushlanib qolinadi.
1286-2. Huddi shunday huquqbuzarlik ma’muriy jazo qo’llanilgandan keyin bir yil 
davomida takror sodir etilsa. EKIH 5 barobarida jarima solinadi. Transport vositasi 
maxsus belgilangan joyga ushlanib qolinadi.
1286-3. Huddi shunday huquqbuzarlik ikki marta mamuriy jazo marotaba sodir 
etilsa.qo’llanilgandan keyin bir yil davomida takror sodir etilsa. EKIH 10 barobarida 
jarima solinadi. Transport vositasi maxsus belgilangan joyga ushlanib qolinadi. 
1286-4. Huddi shunday huquqbuzarlik uch mart ava undan ortiq ma’muriy jazo 
qo’llanilgandan keyin bir yil davomida takror sodir etilsa.EKIH 15 barobarida jarima 
solinishiga sabab bo’ladi. Transport vositasi maxsus belgilangan joyga ushlanib 
qolinadi
. 
129-1. Yo’l harakati xavfsizligiga tahdid soluvchi yoki avariya holatini keltirib 
chiqaruvchi guruh bo’lib harakat qilishda qatnashilsa.EKIH 3 barobarida jarima 
solinishiga sabab bo’ladi.
129-2. Harakat havfsizligiga tahdid soluvchi gurux bo’lib yurilsa va bir yil davomida 
shunday qoidabuzarlik ikki marta sodir etilsa.EKIH 5barobarida jarima yoki transport 
vositasini boshqarish huquqidan 6 oyda 1 yilgacha muddatga mahrum etiladi.

46 
SAVOLLAR: 
1. Belgilangan harakat tezligini soatiga 20 kilometrdan ko‘p bo‘lmagan 
kattalikda oshirib yuborilsa qanday chora ko‘riladi? 
2. To‘tash yoki toxtab turish qoidalari buzilsa qanday chora ko‘riladi? 
3. Yo‘l harakati xavfsizligiga tahdid soluvchi yoki avariya holatini keltirib 
chiqaruvchi guruh bo‘lib harakat qilishda qatnashilsa qanday chora ko‘riladi? 
INSERT 
Ushbu usul ma’lumotni mustaqil ravishda chuqur o‘rganib chiqishga 
yordam beradi. 
Bu matnni o‘qish paytida kitob varag‘I chetiga talabaning ma’lumoti 
qabul qilishi jarayonini aks ettiradigan ma’lum belgilarni qo‘yib borishi talab 
qiladi.Belgilar quyidagicha bo‘lishi mumkin. 
-ma’lumot talabada oldindan mavjud bo‘lgan tasavvurni tasdiqlasa 
qo‘yiladi. 
“-“ ma’lumot talaba fikriga zid kelsa qo;yiladi 
“+”- olingan ma’lumot talaba uchun yangilik bo‘lsa qo‘yiladi. 
“?”- olingan ma’lumot talabada savol tug‘dirganda qo‘yiladi. 
O‘tkazilish tartibi: 
1. Matnni abzas yoki ma’lum qismlarga ajratish va o‘qish jarayonida 
matnning ajratilgan qismlari yoniga tegishli belgilarni qo‘yish. 
2. Belgilarni quyidagi shaklda berilgan jadvalga tartiblab joylashtirish. 
- 
+ 
? 
1283-1 
1284-1 
1286-1 
129-1 
1283-2 
1284-2 
1286-2 
129-2 

47 
Visual-didaktik materiallar. 
Uyga vazifa. 
Darsda faol ishtirok etgan o‘quvchilar baholanadi. 
Mavzuni o‘qish,qoidalarni o‘rganish va konspekt qilish.Keyingi 
mashg‘ulotga tayyorlanish qiziqtirgan savollarni tuzish.

48 
NAZARIY O‘QUV MASHG‘ULOTINING O‘QITISH TEXNOLOGIYASIMAVZU: 
Fuqarolik hamda jinoiy javobgarlik me’yorlari.
O‘quv mashg‘ulotining o‘qitish texnologiyasi modeli 
Vaqt: 80 daqiqa 
O‘quvchilar soni ____ ta 
O‘quv mashg‘ulotining shakli va turi: 
Nazariy: Yangi mavzuni egallash bo‘yicha o‘quv 
mashg‘ulot. 
O‘quv masg‘uloti rejasi: 
1. 
Yo‘l harakati qoidalarini buzganlik uchun 
ma’muriy javobgarlik. 
O‘quv mashg‘uloti maqsadi: 
1. O‘quvchilarni vatanparvarlik ruxida tarbiyalash. 
2. Yo‘l harakati qoidalari to‘g‘risida bilimlarini shakllantirish. 
3. Kasb bo‘yicha bilimlarini shakllantirish va amalda ko‘rib o;rganib,sinay bilishni o‘rgatish. 
Pedagogik vazifalar: 
Mashg‘ulot mavzusini bilan 
tanishtirish; 
Mashg‘ulot mavzusi tasnifini berish; 
Mashg‘ulot mavzusini tushuntirib 
berish; 
Mashg‘ulot mavzusini ochib berish. 
O‘quv faoliyati natijalari: 
Mashg‘ulot mavzusini ko‘rsatadilar; 
Mashg‘ulot mavzusini o‘z fikrlaricha tasniflaydilar; 
Mashg‘ulot mavzusini o‘rganganlari bo‘yicha 
aytib beradilar; 
Mashg‘lot mavzusini o‘z tushunchalari asosida 
taribli ravishda ochib beradilar. 
O‘qitish metodlari. 
Tushuntirish,ko‘rsatish,namoyish etish,yo‘riqnoma 
berish. 
Tezkor savol javob,ma’ruza, va boshqalar. 
(interfaol usullar). 
O‘quv faoliyatni tashkil etishshakllari. 
Gurux shaklida ishlash,yakka tartibda va juftlilar 
asosida ishlash hamda fikr almashinish. 
O‘qitish vositalari: 
Yozuv taxtasi,kitob,ma’ruzalar matni,fanga oid 
adabiyotlar,ro‘znomalar,AKT,kompyuter, 
proyektor,slaydlar,ko‘rgazmalar,maketlar,stendlar 
va boshqa jixozlar. 
O‘qitish shart sharoiti. 
Maxsus ko‘rgazmali va texnik vositalar bilan 
jixozlangan o‘quv xonalari va ustaxonalar. 
Qayta aloqaning usul va vositalari. 
Tezkor so‘rov,savol javob,test, interfaol usullar. 

49 
O‘QUV MASHG‘ULOTINING TEXNOLOGIK XARITASI 
Ish bosqichlari va 
vaqti 
Faoliyat mamuni 
Ta’lim beruvchi 
Ta’lim oluvchi 
1-bosqich O‘quv 
mashg‘ulotiga 
kirish 
(5-daqiqa) 
Tashkiliy qism: O‘quvchila bilan 
salomlashish,darsgatayyorgarligini 
tekshirish,davomatni aniqlash. 
Mashg‘ulotga 
tayyorlanadilar 
2-boqich Asosiy 
qism (65-daqiqa) 
Tayanch bilimlarni faollashtirish: 
1. 
O‘tilgan mavzu yuzasidan sorov. 
Savol javob o‘tkazish(1-ilova) 
Baholash mezonlari(2-ilova) 
Maqsad va vazifani belgilanishi: 
2. 
Mavzu:
Fuqarolik hamda jinoiy javobgarlik 
me’yorlari. 
Reja: 
1. 
Yo‘l harakati qoidalarini buzganlik uchun 
ma’muriy javobgarlik
Maqsad: 
1. O‘quvchilarni vatanparvarlik ruxida tarbiyalash. 
2. Yo‘l harakati qoidalari to‘g‘risida bilimlarini 
shakllantirish. 
3. Kasb bo‘yicha bilimlarini shakllantirish va amalda 
ko‘rib o;rganib,sinay bilishni o‘rgatish. 
Natija: 
Yo‘l harakati qoidalarini buzganlik uchun ma’muriy 
javobgarlik qoidalarini o‘rganadilar. 
2. 
Mustaqil ishlash uchun adabiyotlar. 
“Yo‘l harakati qoidalari” 2001-yil, 
“Yo‘l harakati qoidalariga suratli sharxlar va amaliy 
tavsiyalar” 2013,2016 yil. 
3. 
Oquvchilarni mashg‘ulotda baholash 
mezonlari bilan tanish tirish 
O‘quvchilar bilimini faollashtirish: 
4. 
O‘quvchilarni tezkor sorov,savol javob va 
inovatsion ta’lim texnologiyalari orqali bilimlari 
faollshtiriladi. 
Yangi o‘quv material bayoni 
5. 
Yangi mavzu bayon qilinadi asosiy qismlari 
yozdiriladi.
6. 
7 .(3-ilova) 
Vazifasini taqdim 
etadilar 
Savollarga javob 
beradilar 
Mavzuni nomini 
va rejasini yozib 
oldilar 
Diqqat qiladilar 
Savollarga javob 
beradilar 
Yozib oladilar 
Diqat qilailar 
Savollarga javob 
beradilar 

50 
Yangi o‘quv materialini mustaxkamlash 
7. 
Mustaxkamlash uchun savollar,guruxlarda 
ishlash va interfaol usullardan foydalanish. 
(4-ilova) 
Visual-didaktik materiallar (5-ilova) 
3-bosqich 
Yakuniy qism 
(10daqiqa) 
Mashg‘ulot yakuni: 
1. 
Dars mashg‘ulotida faol ishtirok etgan 
o‘quvchilar rag‘batlantiriladi va baholanadi. 
Baholash mezonlari 
Uyga vazifani berilishi: 
2. 
Uy vazifasi va uni bajarilishi yuzasidan 
yo‘riqnoma beriladi(6-ilova) 
Baholari bilan 
tanishadilar 
Topshiriqni yozib 
oladilar 
O‘tilgan mavzu yuzasidan sorov 
1. Belgilangan harakat tezligini soatiga 20 kilometrdan ko‘p bo‘lmagan 
kattalikda oshirib yuborilsa qanday chora ko‘riladi? 
2. Svetoforning yoki yo‘l harakatini tartibga soluvchining taqiqlovchi 
ishoralariga bo‘ysunmasa qanday chora ko‘riladi? 
3. Yo‘l harakati xavfsizligiga tahdid soluvchi yoki avariya holatini keltirib 
chiqaruvchi guruh bo‘lib harakat qilishda qatnashilsa qanday choralar 
ko‘riladi? 

51 
Yo‘l harakati qoidalari fanidan o‘quvchilarning bilimini baholash mezoni 
t/r 
Mezonlar 
Baho 
1 
Olgan bilimlarni ishlab chiqarishda qo‘llay oladigan,ushbu fanni boshqa 
fanlar bil an bog‘lay oladigan mustaqil ish va vazifalarni to‘liq bajargan va 
yangilik kiritishga intilgan, har jihatdan boshqa o‘quvchilarga o‘rnak 
bo‘ladigan. 
5 
2 
O‘quv ko‘rgazmali qurollardan foydalana oldigan, olgan bilimlarni xalq 
xo‘jaligidagi o‘rnini to‘g‘ri tushungan, mustaqil fikrlay oladigan, olgan 
bilimlarni tushuntirib bera oladigan. 
4 
3 
Darslarda 95% gacha qatnashgan ma’ruza matnini yozgan, o‘quv qurollri 
to‘liq bo‘lgan, adabiyotlardan foydalanishni bilgan. 
3 
4 
Ta’lim standartlarida belgilangan bilim va ko‘nikmalarni 55% dan kam 
o‘zlashtirgan o‘quvchilar.Izoh; o‘quv dasturining mantiqan tugallagan 
bo‘limi bo‘yicha o‘quvchi albatta baholanadi va natijasi o‘tish ballidan (3 
ball) past bo‘lganda qayta nazorat belgilanadi. 
2 
Izoh: o‘quv dasturining mantiqan tugallagan bo‘limi bo‘yicha o‘quvchi 
albatta baholanadi va natijasi o‘tish ballidan (3 ball) past bo‘lganda qayta 
nazorat belgilanadi. 
Slaydlar asosida mavzuni bayoni 
Fuqarolik hamda jinoiy 
javobgarlik me’yorlari. 
1
.Yo’l harakati 
qoidalarini 
buzganlik uchun 
ma’muriy 
javobgarlik 

52 
133. transport vositasi haydovchisining YHQni buzishi jabrlanuvchiga yengil tan 
jaroxati yoki ancha miqdorda moddiy zarar yetkazsa.EKIH 5-7 barobarida jarima 
yoki transport vositasini boshqarish huquqidan 3 yilgacha muddatga mahrum 
etiladi 
134. Haydovchining YHQni buzishi transport vositasi yoki boshqa mol-mulkning 
shikastlanishiga olib kelsa. EKIH 2-4 barobarida jarima yoki transport vositasini 
boshqarish huquqidan 1 yilgacha muddatga mahrum etiladi. 
135-1. transport vositalarini boshqarish huquqini beruvchi hujjatlarni, uni 
ro’yhatdan o’tkazganlik haqidagi, shuningdek, transport vositasiga egalik qilish, 
egasi yo’qligida undan foydalanish yoki tasarruf etish huquqini tasdiqlovchi 
hujjatlari, transport vositalari egalarining fuqarolik javobgarligini majburiy sug’urta 
qilish bo’yicha sug’urta polisi, qonun hujjatlarida nazarda tutilgan hollarda esa 
litsenziya kartochkasi yoki yo’l varaqasi yonida bo’lmagan holda boshqarilsa, 
ishonchnomalarni, transport vositalarini boshqa shaxsga o’tkazish va ijaraga berish 
shartnomalarini belgilangan tartibda ro’yhatdan o’tkazmasdan transport vositalari 
boshqarilsa. EKIH 1 barobarida jarima solinishiga sabab bo’ladi. Transport vositasi 
maxsus belgilangan joyga ushlanib qolinadi. 

53 
135-2. transport vositalarini boshqarish shuquqqi bo’lmagan shaxslar transport 
vositalarini boshqarsa, boshqarish huquqi bo’lmagan shaxsga transport vositasini 
boshqarish topshirilsa.EKih 5 barobarida jarima solinadi. Transport vositasi 
maxsus belgilangan joyga ushlanib qolinadi. 
135-3. Transport vositalarini boshqarish huquqidan mahrum etilgan shaxslar 
bunday vositalarni boshqarsa.EKiH 10 barobarida jarima solinadi. Transport 
vositasi maxsus belgilangan joyga ushlanib qolinadi. 
1351-1. Sug’urta polislarida (SP) nazarda tutilmagan foydalanish davrida transport 
vositalari boshqarilsa, shuningdek , mazkur SPda nazarda tutilgan shartlarni 
buzgan holda transport vositasini boshqarsa.EKIH 1 barobarida jarima solinishiga 
sabab bo’ladi. Transport vositasi maxsus belgilangan joyga ushlanib qolinadi. 
1351-2. Majburiy sug’urta bo’yicha qonunda belgilangan majburiyatning 
bajarmasligi ,bunday majburiy sug’urta qilinmaganligi oldindan ayon bo’lsa, 
transport vositasini boshqarish.EKIH fuqarolarga 1barobar, mansabdor 
shaxslarga 3 barobar jarima solinishiga sabab bo’ladi. Transport vositasi maxsus 
belgilangan joyga ushlanib qolinadi. 
136-1. alkagolli ichimlikdan, giyohvand modda ta’siridan yoki o’zgacha tarzda 
mastligi yoki mast ekanligi belgilangan tartibda aniqlash uchun tekshiruvdan 
o’tishdan bo’yin tovlasa.eKIh 15 barobarida jarima va transport vositasini 
boshqarish huquqidan 1,5 yildan 3 yilgacha muddatga maxrum etiladi. Transport 
vositasi maxsus belgilangan joyga ushlanib qolinadi. 
136-2. huddi shunday huquqbuzarlik transport vositasini boshqarish huquqi 
bo’lmagan shaxs tomonidan sodir etilgan bo’lsa EKIH 30 barobarida jarima yoki 
15 sutkagacha mamuriy qamoqqa olinadi. Transport vositasi maxsus belgilangan 
joyga ushlanib qolinadi. 
136-3. moped, velosiped haydovchisi, ot-ulovli aravani boshqarib boruvchi 
shaxslar tibbiy ko’rikdan o’tishdan bo’yin tovlasa.EKIH 3 barobarida jarima 
solinadi. 
137. yo’l-transport hodisasi qatnashchilari belgilangan qoidalarni buzgan holda 
hodisa yuz bergan joydan ketib qolsa.EKIH 30 barobarida jarma yoki transport 
vositasini boshqarish huquqidan 2yil muddatga mahrum etiladi yoxud 15 
sutgagacha ma’muriy qamoqqa olinadi. 

54 
138-1. Piyodalar va yo’l harakatining boshqa ishtirokchilari YHQni buzishsa. EKIH 
1/3 barobarida jarima solishga sabab bo’ladi. 
138-2. Haydovchilarga har-xil xizmat ko’rsatish maqsadida fuqarolar yo’lning 
qatnov qismida turishsa va mol boqishsa. EKIH 0.5 barobarida jarima solinishiga 
sabab bo’ladi. 
138-3. Piyodalarning YHQni buzishi avariya holatini keltirib chiqarsa. EKIH 1 
barobarida jarima solinishiga sabab bo’ladi. 
138-4. transport vositasi harakatlanayotgan vaqtda yo’lovchi tomonidan tana 
qismlarini salondan chiqarishga yo’l qo’yilsa. EKIH 1 barobarida jarima solinishiga 
sabab bo’ladi. 
138-5. moped, velosiped haydovchisi, ot-ulovli aravani boshqarib boruvchi 
shaxsning alkagolli ichimlikdan, giyohvand moddasi ta’siridan yoki o’zgacha tarzda 
mast bo’lgan holda yo’l harakati qoidalarini buzishi. EKIH 3 barobarida jarima 
solinishiga sabab bo’ladi. 
139-1. Belgilangan tartibda ro’yhatdan o’tkazilmagan yoki majburiy texnik 
ko’rikdan o’tkazilmagan transport vositalari yo’lga chiqarilsa.EKIH 3 barobarida 
jarima solinishiga sabab bo’ladi. 
139-2. nosozligi yoki boshqa shartlar tufayli foydalanishi taqiqlangan yoki tegishli 
ruxsati bo’lmay turib qayta jixozlangan transport vositalari yo’lga chiqarilsa EKIH 5 
barobarida jarima solinishiga sabab bo’ladi. 
140. mast holdagi haydovchilar yoki transport vositasini boshqarish huquqi 
bo’lmagan shaxslarning transport vositasini boshqarishga yo’l qo’yilsa. EKIH15 
barobarida jarima solinishiga sabab bo’ladi. 
141. Transport vositalaridan shaxsiy boylik orttirish maqsadida foydalanilsa. EKIH 
2-5 barobarida jarima solinadi. 
147-1. Yo’llarda, yo’l inshootlariga, yo’l harakatini tartibga solib turuvchi texnika 
vositalariga shikast yetkazilsa, ularni saqlash qoidali buzilsa, yo’l qoplamalari 
iflaoslantirilsa.EKIH 10 barobarida jarima solinadi. 
147-2. Yo’llarni,yo’l inshootlarini,temir yo’ldan o’tish joylarini harakat uchun xavfsiz 
holda saqlash qoidalari buzilsa. EKIH 15 barobarida jarima solinadi. 
194-1. Ichki ishlar hodimining qonuniy talablari bajarilmasa EKIH 0,5-2 barobarida 
jarima solinadi. Transport vositasi maxsus belgilangan joyga ushlanib qolinadi. 
194-2. huddi shunday huquqbuzarlik ma’muriy jazo qo’llanilgandan keyin bir yil 
davomida takroran sodir etilsa EKIH 2-3 barobarida jarima yoki 15 sutkagacha 
muddatga ma’muriy qamoqqa olishga sabab bo’ladi. Transport vositasi maxsus 
belgilangan joyga ushlanib qolinadi. 

55 
SAVOLLAR: 
1. Transport vositasi haydovchisining YHQni buzishi jabrlanuvchiga 
yengil tan jaroxati yoki ancha miqdorda moddiy zarar yetkazsa qanday chora 
ko‘riladi? 
2. Haydovchining YHQni buzishi transport vositasi yoki boshqa mol-
mulkning shikastlanishiga olib kelsa qanday chora ko‘riladi? 
3. Transport vositalarini boshqarish huquqidan mahrum etilgan shaxslar 
bunday vositalarni boshqarsa qanday chora ko‘riladi? 
4. Transport vositalaridan shaxsiy boylik orttirish maqsadida foydalanilsa 
qanday chora ko‘riladi? 
KLASTER 
Yo’l harakati 
qoidalarini 
buzganlik uchun 
ma’muriy 
javobgarlik 
me’yorlari 
Joyida chora 
ko’riladigan 
qoidabuzarliklar 
Transport vositasi 
maxsus 
belgilangan joyga 
ushlanib 
qoladigan 
qoidabuzarliklar 
Ma’muriy qamoq 
jazosi 
qo’llaniladigan 
qoidabuzarlik 
turlari 
Transport vositasini 
boshqarish 
huquqidan maxrum 
qilinadigan 
qoidabuzarlik turlari 

56 
Visual-didakik materiallar 
Uyga vazifa. 
Darsda faol ishtirok etgan o‘quvchilar baholanadi. 
Mavzuni o‘qish,qoidalarni o‘rganish va konspekt qilish.Keyingi 
mashg‘ulotga tayyorlanish qiziqtirgan savollarni tuzish. 

57 
NAZARIY O‘QUV MASHG‘ULOTINING O‘QITISH TEXNOLOGIYASI 
MAVZU: Umumiy qoidalar. Asosiy tushuncha va atamalar. 
O‘quv mashg‘ulotining o‘qitish texnologiyasi modeli 
Vaqt: 80 daqiqa 
O‘quvchilar soni ____ ta 
O‘quv mashg‘ulotining shakli va turi: 
Nazariy: Yangi mavzuni egallash bo‘yicha o‘quv 
mashg‘ulot. 
O‘quv masg‘uloti rejasi: 
1. Yo‘l harakati qoidalari umumiy tavsifnomasi. 
2. Yo‘l harakati qoidalarini tarixi. 
O‘quv mashg‘uloti maqsadi: 
1. O‘quvchilarni vatanparvarlik ruxida tarbiyalash. 
2. Yo‘l harakati qoidalari to‘g‘risida bilimlarini shakllantirish. 
3. Kasb bo‘yicha bilimlarini shakllantirish va amalda ko‘rib o;rganib,sinay bilishni o‘rgatish. 
Pedagogik vazifalar: 
Mashg‘ulot mavzusini bilan 
tanishtirish; 
Mashg‘ulot mavzusi tasnifini berish; 
Mashg‘ulot mavzusini tushuntirib 
berish; 
Mashg‘ulot mavzusini ochib berish. 
O‘quv faoliyati natijalari: 
Mashg‘ulot mavzusini ko‘rsatadilar; 
Mashg‘ulot mavzusini o‘z fikrlaricha 
tasniflaydilar; 
Mashg‘ulot mavzusini o‘rganganlari bo‘yicha 
aytib beradilar; 
Mashg‘lot mavzusini o‘z tushunchalari asosida 
taribli ravishda ochib beradilar. 
O‘qitish metodlari. 
Tushuntirish,ko‘rsatish,namoyish 
etish,yo‘riqnoma berish. 
Tezkor savol javob,ma’ruza, va boshqalar. 
(interfaol usullar). 
O‘quv faoliyatni tashkil etishshakllari. 
Gurux shaklida ishlash,yakka tartibda va juftlilar 
asosida ishlash hamda fikr almashinish. 
O‘qitish vositalari: 
Yozuv taxtasi,kitob,ma’ruzalar matni,fanga oid 
adabiyotlar,ro‘znomalar,AKT,kompyuter, 
proyektor,slaydlar,ko‘rgazmalar,maketlar,stendl
ar va boshqa jixozlar. 
O‘qitish shart sharoiti. 
Maxsus ko‘rgazmali va texnik vositalar bilan 
jixozlangan o‘quv xonalari va ustaxonalar. 
Qayta aloqaning usul va vositalari. 
Tezkor so‘rov,savol javob,test, interfaol usullar. 

58 
O‘QUV MASHG‘ULOTINING TEXNOLOGIK XARITASI 
Ish bosqichlari va 
vaqti 
Faoliyat mamuni 
Ta’lim beruvchi 
Ta’lim oluvchi 
1-bosqich O‘quv 
mashg‘ulotiga 
kirish 
(5-daqiqa) 
Tashkiliy qism:O‘quvchila bilan 
salomlashish,darsgatayyorgarligini 
tekshirish,davomatni aniqlash. 
Mashg‘ulotga 
tayyorlanadilar 
2-boqich Asosiy 
qism (65-daqiqa) 
Tayanch bilimlarni faollashtirish: 
1. 
O‘tilgan mavzu yuzasidan sorov. 
Savol javob o‘tkazish(1-ilova) 
Baholash mezonlari(2-ilova) 
1. Transport vositasi haydovchisining YHQni 
buzishi jabrlanuvchiga yengil tan jaroxati yoki 
ancha miqdorda moddiy zarar yetkazsa qanday 
chora ko‘riladi? 
2. Haydovchining YHQni buzishi transport vositasi 
yoki boshqa mol-mulkning shikastlanishiga olib 
kelsa qanday chora ko‘riladi? 
3. Transport vositalarini boshqarish huquqidan 
mahrum etilgan shaxslar bunday vositalarni 
boshqarsa qanday chora ko‘riladi? 
4. Transport vositalaridan shaxsiy boylik orttirish 
maqsadida foydalanilsa qanday chora ko‘riladi? 
Maqsad va vazifani belgilanishi: 
2. 
Mavzu:
Umumiy qoidalar.
Reja: 
1. Yo‘l harakati qoidalari umumiy tavsifnomasi. 
2. Yo‘l harakati qoidalarini tarixi. 
Maqsad: 
1. quvchilarni vatanparvarlik ruxida tarbiyalash. 
2. Yo‘l harakati qoidalari to‘g‘risida bilimlarini 
shakllantirish. 
3. Kasb bo‘yicha bilimlarini shakllantirish va 
amalda ko‘rib o;rganib,sinay bilishni o‘rgatish. 
Natija: 
Umumiy qoidalar va yo‘l harakatining tarixi 
bo‘yicha tushunchaga ega bo‘ladilar va qoidalarini 
o‘rganadilar. 
Vazifasini 
taqdim etadilar 
Savollarga 
javob beradilar 
Mavzuni nomini 
va rejasini yozib 
oldilar 
Diqqat qiladilar 
Savollarga 
javob beradilar 
Yozib oladilar 
Diqat qilailar 
Savollarga 
javob beradilar 

59 
3. 
Mustaqil ishlash uchun adabiyotlar. 
“Yo‘l harakati qoidalari” 2001-yil, 
“Yo‘l harakati qoidalariga suratli sharxlar va amaliy 
tavsiyalar” 2013,2016 yil. 
4. 
Oquvchilarni mashg‘ulotda baholash 
mezonlari bilan tanish tirish 
O‘quvchilar bilimini faollashtirish: 
5. 
O‘quvchilarni tezkor sorov,savol javob va 
inovatsion ta’lim texnologiyalari orqali bilimlari 
faollshtiriladi. 
Yangi o‘quv material bayoni 
6. Yangi mavzu bayon qilinadi asosiy qismlari 
yozdiriladi. 7.(3-ilova). 
Yangi o‘quv materialini mustaxkamlash 
8.Mustaxkamlash uchun savollar,guruxlarda ishlash 
va interfaol usullardan foydalanish. (4-ilova) 
Visual-didaktik materiallar (5-ilova) 
3-bosqich Yakuniy 
qism (10daqiqa) 
Mashg‘ulot yakuni: 
1. 
Dars mashg‘ulotida faol ishtirok etgan 
o‘quvchilar rag‘batlantiriladi va baholanadi. 
Uyga vazifani berilishi: 
2. 
Uy vazifasi va uni bajarilishi yuzasidan 
yo‘riqnoma beriladi(6-ilova) 
Baholari bilan 
tanishadilar 
Topshiriqni 
yozib oladilar 
O‘tilgan mavzu yuzasidan sorov 
1. Transport vositasi haydovchisining YHQni buzishi jabrlanuvchiga 
yengil tan jaroxati yoki ancha miqdorda moddiy zarar yetkazsa qanday chora 
ko‘riladi? 
2. Haydovchining YHQni buzishi transport vositasi yoki boshqa mol-
mulkning shikastlanishiga olib kelsa qanday chora ko‘riladi? 
3. Transport vositalarini boshqarish huquqidan mahrum etilgan 
shaxslar bunday vositalarni boshqarsa qanday chora ko‘riladi? 
4. Transport vositalaridan shaxsiy boylik orttirish maqsadida 
foydalanilsa qanday chora ko‘riladi? 

60 
Yo‘l harakati qoidalari fanidan o‘quvchilarning bilimini baholash mezoni 
t/r 
Mezonlar 
Baho 
1 
Olgan bilimlarni ishlab chiqarishda qo‘llay oladigan,ushbu fanni boshqa 
fanlar bil an bog‘lay oladigan mustaqil ish va vazifalarni to‘liq bajargan va 
yangilik kiritishga intilgan, har jihatdan boshqa o‘quvchilarga o‘rnak 
bo‘ladigan. 
5 
2 
O‘quv ko‘rgazmali qurollardan foydalana oldigan, olgan bilimlarni xalq 
xo‘jaligidagi o‘rnini to‘g‘ri tushungan, mustaqil fikrlay oladigan, olgan 
bilimlarni tushuntirib bera oladigan. 
4 
3 
Darslarda 95% gacha qatnashgan ma’ruza matnini yozgan, o‘quv qurollri 
to‘liq bo‘lgan, adabiyotlardan foydalanishni bilgan. 
3 
4 
Ta’lim standartlarida belgilangan bilim va ko‘nikmalarni 55% dan kam 
o‘zlashtirgan o‘quvchilar.Izoh; o‘quv dasturining mantiqan tugallagan 
bo‘limi bo‘yicha o‘quvchi albatta baholanadi va natijasi o‘tish ballidan (3 
ball) past bo‘lganda qayta nazorat belgilanadi. 
2 
Izoh: o‘quv dasturining mantiqan tugallagan bo‘limi bo‘yicha o‘quvchi 
albatta baholanadi va natijasi o‘tish ballidan (3 ball) past bo‘lganda qayta 
nazorat belgilanadi. 
Slaydlar asosida mavzuni bayoni 
Umumiy qoidalar. 
2. Yo’l harakati 
qoidalarini tarixi. 
tezligi. 
harakatlanishi. 
1. Yo’l harakati 
qoidalari 
umumiy
tavsifnomasi. 

61 
1.
1. Yo’l harakati qoidalari umumiy tavsifnomasi. 
Ushbu Yo’l harakati qoidalari respublika xududidagi yo’llarda harakatlanishni 
yagona tartibini belgilaydi. 
1.1
O’zbekiston Respublikasi yo’llarida transport vositalarining o’ng 
tarflama harakatlanish tartibi belgilangan. 
1.2
Yo’l harakati qatnashchilari «Yo’l harakati xavfsizligi to’g’risida»gi 
O’zbekiston Respublikasi Qonuni, ushbu qoidalarni va unda keltirilgan 
svetafor ishoralari yo’l belgilari, qatnov qismidagi chiziqlarning o’ziga tegishli 
bo’lgan talablarini bilishlari, ularga amal qilishlari, shuningdek, o’zlariga 
berilgan xuquq doirasida yo’llarda harakatni boshqarayotgan tartibga 
soluvchilarning ko’rsatmalarini so’zsiz bajarishlarini shart. 
1.3
Yo’l harakati qatnashchilari harakatlanish vaqtida boshqa 
qatnashchilarning harakatlanishiga xavf tug’dirmasliklari kerak. Vakolati 
bo’lmagan jismoniy va yuridik shaxslar tomonidan yo’l qoplamasini buzish 
yoki ifloslantirish, yo’l belgilarini, svetoforlarni va harakatlanishni tashkil 
etishning boshqa texnik vositalarini o’zboshimchalik bilan olib tashlash, 
o’rnatish, to’sib qo’yish, shikastlantirish, yo’llarda harakatlanishga to’sqinlik 
qiluvchi narsalarni qoldirish taqiqlanadi. 
Harakatga to’sqinlik qilgan shaxs uni tezda bartaraf etish choralarini ko’rishi, 
agarda buni iloji bo’lmasa, o’zida bo’lgan barcha vositalar bilan xavf-xatar 
haqida harakat qatnashchilarini ogohlantirishi va militsiyaga habar berishi 
shart. 
1.5 Mazkur qoidalarni buzgan shaxslar O’zbekiston Respublikasining 
amaldagi qonun hujjatlariga binoan javobgarlikka tortiladilar. 

62 
2. Yo’l harakati qoidalarini tarixi. 
Ilgari ko’chalarda va yo’llarda faqat otliqlar, aravalar va aravalarda yurgan 
chavandozlar yurishgan. Ularni birinchi transport vositasi deb hisoblash 
mumkin.ular hech qanday qoidalarga rioya qilmasdan haydashgan vas hu 
sababli bir- biriga urilib ketishgan.axir o’sha paytlarda shaxarlarning ko’chalari 
odatda tor, yo’llari esa notekis edi.
Ko’chalarda va yo’llarda harakatlanishni tartibga solish, yani ular bo’ylab 
harakatlanishni qulay va xavfsiz holga keltiradigan qoidalarni ixtiro qilish zarurligi 
aniq bo’ldi. 
Yo’lning birinchi qoidalari paydo bo’ldi 2000 yillar oldin, xatto yuliy tsezar davrida 
xam.
Ular shaxarlar ko’chalarida transportni tartibga solishga yordam berishdi.ushbu 
qoidalardan bazilari bugungi kungacha saqlanib qolgan.Ushbu qoidalar bir 
tomonlama ko’chalarni joriy qildi, ish paytida shaxsiy aravalarni rim ko’chalari 
bo’ylab yurishi taqiqladi va norezidentlar transport vositalarini shaxar 
ko’chegaralaridan tashqarida qoldirib piyoda yurishga majbur bo’ldilar. 
Rossiyada Ivan 3 hukmronligi davrida (15 asr) pochta marshrutlaridan 
foydalanishning umumiy qoidalari ma’lum bo’lgan, bu o’zgaruvchan otlarda 
uzoq masofalarni tezroq bosib o’tishga imkon bergan.1718 yilda politsiya 
organlari tashkil etilishi bilan sank-Peterburgda belgilarngan qoidalarga rioya 
qilishni nazorat qilish ularga topshirildi.18 asr oxirida birinchi “ o’ziyurar vagonlar” 
avtomobillar paydo bo’ldiUlar juda sekin haydashdi va ko’pchilikning tanqidlari 
va masxaralarini uyg’otishdi.Angliya hukumati bug’ mashinalarining 
harakatlanishi uchun bir qator qoidalarni qabul qildi: 
Birinchi qoida. Qizil bayroqli odam har bir bug’ murabbiyi oldida 55 metr 
masofada yurishi kerak. 
Ikkinchi qoida.Poyezd haydovchilariga hushtak chalib otlarni qo’rqitish qatiyan 
man etiladi. 
Uchinchi qoida. Bug’ dvigatelining tezligi qishloqda 6km/soat va shaxarda 3 
km/soatdan oshmasligi kerak. 
1909 yildagi Parijdagi xalqaro konferentsiyada barcha mamlakatlar uchun 
yagona qoidalarni belgilab bergan yo’l harakati to’g’risidagi konvensiya qabul 
qilindi: ushbu konvensiya birinchi yo’l belgilarini kiritdi, haydovchilar va 
piyodalarning vazifalarini belgilab berdi. 

63 
Savollar: 
1. 
O‘zbekiston Respublikasidagi yo‘llarda qaysi taraflama 
harakatlanish tartibi belgilangan? 
2. 
Ilk bor dunyo bo‘yicha yo‘l harakati qoidalari to‘g‘risidagi 
konvensiya qachon qabul qilingan? 
B.B.B. JADVALI 
Bilaman 
Bilishni istayman 
Bilib oldim 
Aholi yashash joylarida 
harakatlanish tezligi. 
O‘zbekiston Respublikasi 
yo‘llarida transport 
vositalarining o‘ng tarflama 
harakatlanish tartibi 
belgilangan. 
Ilk bor dunyo bo‘yicha yo‘l 
harakati qoidalari 
to‘g‘risidagi konvensiya 
qachon qabul qilingan. 
1909 yildagi Parijdagi 
xalqaro konferentsiyada 
barcha mamlakatlar 
uchun yagona qoidalarni 
belgilab bergan yo‘l 
harakati to‘g‘risidagi 
konvensiya qabul qilindi: 
ushbu konvensiya 
birinchi yo‘l belgilarini 
kiritdi, haydovchilar va 
piyodalarning vazifalarini 
belgilab berdi. 

64 
5-ilova. Visual-didaktik materiallar 
Visual-didaktik materiallar 
Uyga vazifa 
Darsda faol ishtirok etgan o‘quvchilar baholanadi. 
Mavzuni o‘qish, qoidalarni o‘rganish va konspekt qilish.Keyingi 
mashg‘ulotga tayyorlanish qiziqtirgan savollarni tuzish. 

65 
NAZARIY O‘QUV MASHG‘ULOTINING O‘QITISH TEXNOLOGIYASI 
MAVZU: Qoidalarda qo‘llaniladigan asosiy tushuncha va atamalar 
O‘quv mashg‘ulotining o‘qitish texnologiyasi modeli 
Vaqt: 80 daqiqa 
O‘quvchilar soni ____ ta 
O‘quv mashg‘ulotining shakli va turi: 
Nazariy: Yangi mavzuni egallash bo‘yicha o‘quv 
mashg‘ulot. 
O‘quv masg‘uloti rejasi: 
1. Asosiy tushunchalar va atamalar. 
O‘quv mashg‘uloti maqsadi: 
1. O‘quvchilarni vatanparvarlik ruxida tarbiyalash. 
2. Yo‘l harakati qoidalari to‘g‘risida bilimlarini shakllantirish. 
3. Kasb bo‘yicha bilimlarini shakllantirish va amalda ko‘rib o;rganib,sinay bilishni o‘rgatish. 
Pedagogik vazifalar: 
Mashg‘ulot mavzusini bilan 
tanishtirish; 
Mashg‘ulot mavzusi tasnifini berish; 
Mashg‘ulot mavzusini tushuntirib 
berish; 
Mashg‘ulot mavzusini ochib berish. 
O‘quv faoliyati natijalari: 
Mashg‘ulot mavzusini ko‘rsatadilar; 
Mashg‘ulot mavzusini o‘z fikrlaricha 
tasniflaydilar; 
Mashg‘ulot mavzusini o‘rganganlari bo‘yicha 
aytib beradilar; 
Mashg‘lot mavzusini o‘z tushunchalari asosida 
taribli ravishda ochib beradilar. 
O‘qitish metodlari. 
Tushuntirish,ko‘rsatish,namoyish 
etish,yo‘riqnoma berish. 
Tezkor savol javob,ma’ruza, va boshqalar. 
(interfaol usullar). 
O‘quv faoliyatni tashkil etishshakllari. 
Gurux shaklida ishlash,yakka tartibda va juftlilar 
asosida ishlash hamda fikr almashinish. 
O‘qitish vositalari: 
Yozuv taxtasi,kitob,ma’ruzalar matni,fanga oid 
adabiyotlar,ro‘znomalar,AKT,kompyuter, 
proyektor,slaydlar,ko‘rgazmalar,maketlar,stendla
r va boshqa jixozlar. 
O‘qitish shart sharoiti. 
Maxsus ko‘rgazmali va texnik vositalar bilan 
jixozlangan o‘quv xonalari va ustaxonalar. 
Qayta aloqaning usul va vositalari. 
Tezkor so‘rov,savol javob,test, interfaol usullar. 

66 
O‘QUV MASHG‘ULOTINING TEXNOLOGIK XARITASI 
Ish bosqichlari 
va vaqti 
Faoliyat mamuni 
Ta’lim beruvchi 
Ta’lim oluvchi 
1-bosqich 
O‘quv 
mashg‘ulotiga 
kirish (5-
daqiqa) 
Tashkiliy qism:O‘quvchila bilan 
salomlashish,darsgatayyorgarligini 
tekshirish,davomatni aniqlash. 
Mashg‘ulotga 
tayyorlanadilar 
2-boqich 
Asosiy qism 
(65-daqiqa) 
Tayanch bilimlarni faollashtirish: 
1. 
O‘tilgan mavzu yuzasidan sorov. 
Savol javob o‘tkazish(1-ilova) 
Baholash mezonlari(2-ilova) 
Maqsad va vazifani belgilanishi: 
2. 
Mavzu: Qoidalarda qo‘llaniladigan asosiy 
tushuncha va atamalar 
Reja: 
1. 
Asosiy tushunchalar va atamalar. 
Maqsad: 
1. O‘quvchilarni vatanparvarlik ruxida tarbiyalash. 
2. Yo‘l harakati qoidalari to‘g‘risida bilimlarini 
shakllantirish. 
3. Kasb bo‘yicha bilimlarini shakllantirish va 
amalda ko‘rib o;rganib,sinay bilishni o‘rgatish. 
Natija: 
Asosiy tushuncha va atamalar
bo‘yicha umumiy tushunchaga ega bo‘ladilar va 
qoidalarini o‘rganadilar. 
2. 
Mustaqil ishlash uchun adabiyotlar. 
“Yo‘l harakati qoidalari” 2001-yil, 
“Yo‘l harakati qoidalariga suratli sharxlar va amaliy 
tavsiyalar” 2013,2016 yil. 
3. 
Oquvchilarni mashg‘ulotda baholash 
mezonlari bilan tanish tirish 
O‘quvchilar bilimini faollashtirish: 
4. 
O‘quvchilarni tezkor sorov,savol javob va 
inovatsion ta’lim texnologiyalari orqali bilimlari 
faollshtiriladi. 
Vazifasini taqdim 
etadilar 
Savollarga javob 
beradilar 
Mavzuni nomini 
va rejasini yozib 
oldilar 
Diqqat qiladilar 
Savollarga javob 
beradilar 
Yozib oladilar 
Diqat qilailar 
Savollarga javob 
beradilar 

67 
Yangi o‘quv material bayoni 
6. Yangi mavzu bayon qilinadi asosiy qismlari 
yozdiriladi. 
7. (1-ilova). Yangi o‘quv materialini mustaxkamlash 
8. Mustaxkamlash uchun savollar,guruxlarda 
ishlash va interfaol usullardan foydalanish. 
(2-ilova) 
Visual-didaktik materiallar (3-ilova) 
3-bosqich 
Yakuniy 
qism(10daqiqa) 
Mashg‘ulot yakuni: 
1. 
Dars mashg‘ulotida faol ishtirok etgan 
o‘quvchilar rag‘batlantiriladi va baholanadi. 
Baholash mezonlari(4-ilova) 
Uyga vazifani berilishi: 
3. 
Uy vazifasi va uni bajarilishi yuzasidan 
yo‘riqnoma beriladi(5-ilova) 
Baholari bilan 
tanishadilar 
Topshiriqni yozib 
oladilar 
O‘tilgan mavzu yuzasidan sorov 
1. O‘zbekiston Respublikasidagi yo‘llarda qaysi taraflama harakatlanish 
tartibi belgilangan. 
2. Ilk bor dunyo bo‘yicha yo‘l harakati qoidalari to‘g‘risidagi konvensiya 
qachon qabul qilingan. 

68 
Yo‘l harakati qoidalari fanidan o‘quvchilarning bilimini baholash mezoni 
t/r 
Mezonlar 
Baho 
1 
Olgan bilimlarni ishlab chiqarishda qo‘llay oladigan,ushbu fanni boshqa 
fanlar bil an bog‘lay oladigan mustaqil ish va vazifalarni to‘liq bajargan va 
yangilik kiritishga intilgan, har jihatdan boshqa o‘quvchilarga o‘rnak 
bo‘ladigan. 
5 
2 
O‘quv ko‘rgazmali qurollardan foydalana oldigan, olgan bilimlarni xalq 
xo‘jaligidagi o‘rnini to‘g‘ri tushungan, mustaqil fikrlay oladigan, olgan 
bilimlarni tushuntirib bera oladigan. 
4 
3 
Darslarda 95% gacha qatnashgan ma’ruza matnini yozgan, o‘quv qurollri 
to‘liq bo‘lgan, adabiyotlardan foydalanishni bilgan. 
3 
4 
Ta’lim standartlarida belgilangan bilim va ko‘nikmalarni 55% dan kam 
o‘zlashtirgan o‘quvchilar.Izoh; o‘quv dasturining mantiqan tugallagan 
bo‘limi bo‘yicha o‘quvchi albatta baholanadi va natijasi o‘tish ballidan (3 
ball) past bo‘lganda qayta nazorat belgilanadi. 
2 
Izoh: o‘quv dasturining mantiqan tugallagan bo‘limi bo‘yicha o‘quvchi 
albatta baholanadi va natijasi o‘tish ballidan (3 ball) past bo‘lganda qayta 
nazorat belgilanadi. 
Slaydlar asosida mavzuni bayoni 
Qoidalarda 
qo’llaniladigan asosiy 
tushuncha va atamalar 
1.Asosiy 
tushunchalar 
va atamalar. 

69 
1. Asosiy tushunchalar va atamalar. 
Avtomagistral—5.1 belgi bilan belgilangan yo’l. 
Ajratuvchi bo’lak — yo’lning yonma-yon joylashgan qatnov qismlarini ajratuvchi, 
relossiz transport vositalari va piyodalarning harakatlanishi yoki tuxtashi uchun 
mo’ljallanmagan alohida qismi. 
Ajratuvchi 
bo’lak 
yotiq 
chiziq, 
yo’l 
satxidan 
baland 
kurilma, 
ko’kalamzorlashtirilgan joylar ko’rinishida bo’lishi mumkin. 
Arava — ot (yoki boshqa hayvonlar) ga qo’shib tortiladigan, yoki odam mushak 
kuchi bilan tortib (itarib) harakatga keltiriladitani yurgizgichsiz (dvigatelsiz), yuk 
tashishga mo’ljallangan qurilma. 
Asosiy yo’l — tuproqli yo’lga nisbatan qattiq qoplamali (asfalg’t va tsement 
betonli, tosh yotqizilgan va shunga o’xshashlar), kesishayotgan yoki tutashgan 
yo’lga nisbatan 2.1, 2.3.1-2.3.3 yoki 5.1 belgilari bilan belgilangan yo’l yohud 
yondosh xududdan chiqadigan yo’lga nisbatan har qanday yo’l. Ikkinchi darajali 
yo’lning bevosita chorrahaga tutash qismining qoplamali bo’lishi uni asosiy yo’l 
bilan teng huquqli qilmaydi. 

70 
13.4. Quvib o’tishni tugallagandan so’ng, haydovchi ilgari egallagan 
harakatlanish bo’lagiga qaytishi shart (o’ng tomondan ruxsat etilgan quvib 
o’tishdan tashqari). Biroq ushbu yo’nalishda harakatlanish uchun ikki yoki 
undan ortiq bo’lak bo’lsa, quvib o’tayotgan haydovchi o’zi egallagan 
bo’lakka qaytgani zahoti keyingi quvib o’tishni boshlashga tug’ri keladigan 
hollarda orqada o’zidan katta tezlikda harakatlanayotgan transport 
vositalariga halaqit bermasa, chap bo’lakda harakatlanishni davom ettirishi 
mumkin.
Yo’l — transport vositalari qatnovi uchun qurilgan yoki moslashtirilgan va 
huddi shu maksadda foydalaniladigan yer mintaqasi yohud sunoiy inshoot 
yuzasi. Yo’l uz ichiga avtomobilp yo’llarini (umumiy foydalanishdagi va 
idoraviy avtomobilp yo’llarini), shaharlar, shaharchalar va qishloq aholi 
yashash joylarining ko’chalari va yo’lkalarini, shuningdek, shahar elektr 
transporti yo’llarini oladi. 

71 
SAVOLLAR: 
1. Arava deb nimaga aytiladi? 
2. Asosiy yo‘l deb nimaga aytiladi? 
3. Yo‘l deb nimaga aytiladi?
4. Yo‘l harakati deb nimaga aytiladi? 
Yo’l bering — yo’l harakati qatnashchisiga nisbatan imtiyozi bo’lgan boshqa 
yo’l harakati qatnashchilarining harakat yo’nalishini yoki tezligini o’zgartirishga 
majbur etishi mumkin bulgan hollarda harakatni davom ettirmasligini yoki 
boshlamasligini, biron-bir manyovr bajarishi mumkin emasligini bildiruvchi 
talab. 
Yo’lovchi — transport vositasidagi (xaydovchidan tashkari) shaxs. 
Yo’l-transport hodisasi — transport vositasining yo’ldagi qatnovi jarayonida 
sodir bo’lib, odamlarning o’limi yoki ularning sog’ligiga zarar yetishiga, 
transport vositalari, inshootlar, yuklar shikastlanishiga yoki boshqa tarzda 
moddiy zarar yetkazilishiga sabab bo’lgan hodisa. 
Yo’l harakati — odamlar va yuklarning transport vositalari yordamida yoki 
bunday vositalarsiz yo’llar doirasida harakatlanishi jarayonida yuzaga keluvchi 
munosabatlar majmui. 
Yo’l harakatini tashkil etish — yo’llarda harakatni boshqarish bo’yicha huquqiy, 
tashkiliy-texnikaviy tadbirlar va boshkaruv harakatlari majmui. 
Yo’l harakati xavfsizligi — yo’l harakati qatnashchilarining yo’l-transport 
hodisalari va ularning oqibatlaridan himoyalanganlik darajasini aks ettiruvchi 
yo’l harakati holati. 
Yo’l harakati xavfsizligini ta’minlash — yo’l-transport hodisalarining yuzaga 
kelish sabablari oldini olishga, bunday hodisalar oqibatlarini yengillashtirishga 
qaratilgan faoliyat. 
Yo’l harakati qatnashchisi — yo’l harakati jarayonida transport vositasi 
haydovchisi, yo’lovchisi yoki piyoda tariqasida bevosita ishtirok etayotgan 
shaxs. 
Majburiy to’xtash — texnik nuqson, tashilayotgan yuk, haydovchi, yo’lovchining 
holati, yo’ldagi biror tusiq tufayli xavf turilganda yoki ob-xavo sharoitiga borliq 
holda transport vositasi harakatlanishining to’xtatilishi. 
Mexanik transport vositasi — yurgizgich (dvigatelp) bilan harakatga 
keltiriladigan transport vositasi (mopeddan tashqari). Bu atama barcha traktor 
va uziyurar moslamalarga ham taalluqlidir. 

72 
KLASTER 
Atamalar 
Ajratuvchi bo’lak 
Yo’l harakati 
Yo’l-transport 
hodisasi 
yo’lning yonma-yon 
joylashgan 
qatnov 
qismlarini ajratuvchi, 
relossiz 
transport 
vositalari 
va 
piyodalarning 
harakatlanishi 
yoki 
tuxtashi 
uchun 
alohida qismi. 
odamlar va yuklarning 
transport 
vositalari 
yordamida yoki bunday 
vositalarsiz 
yo’llar 
doirasida harakatlanishi 
jarayonida 
yuzaga 
keluvchi munosabatlar 
majmui. 
transport vositasi 
ning yo’ldagi 
qatnovi jarayonida 
sodir bo’lib, 
odamlarning o’limi 
yoki yoki boshqa 
tarzda moddiy 
zarar

73 
Vizual-didaktik materiallar 
Uyga vazifa 
Darsda faol ishtirok etgan o‘quvchilar baholanadi. 
O‘tilgan mavzuni o‘qish,qoidalarni o‘rganish va konspekt qilish.Keyingi 
mashg‘ulotga tayyorlanish qiziqtirgan savollarni tuzish. 

74 
NAZARIY O‘QUV MASHG‘ULOTINING O‘QITISH TEXNOLOGIYASI 
MAVZU: Asosiy tushunchalar va atamalar. 
O‘quv mashg‘ulotining o‘qitish texnologiyasi modeli 
Vaqt: 80 daqiqa 
O‘quvchilar soni ____ ta 
O‘quv mashg‘ulotining shakli va turi: 
Nazariy: Yangi mavzuni egallash bo‘yicha o‘quv 
mashg‘ulot. 
O‘quv masg‘uloti rejasi: 
1.Asosiy atamalar. 
2.Tushunchalarni o‘rganish 
O‘quv mashg‘uloti maqsadi: 
1. O‘quvchilarni vatanparvarlik ruxida tarbiyalash. 
2. Yo‘l harakati qoidalari to‘g‘risida bilimlarini shakllantirish. 
3. Kasb bo‘yicha bilimlarini shakllantirish va amalda ko‘rib o;rganib,sinay bilishni o‘rgatish. 
Pedagogik vazifalar: 
Mashg‘ulot mavzusini bilan 
tanishtirish; 
Mashg‘ulot mavzusi tasnifini berish; 
Mashg‘ulot mavzusini tushuntirib 
berish; 
Mashg‘ulot mavzusini ochib berish. 
O‘quv faoliyati natijalari: 
Mashg‘ulot mavzusini ko‘rsatadilar; 
Mashg‘ulot mavzusini o‘z fikrlaricha 
tasniflaydilar; 
Mashg‘ulot mavzusini o‘rganganlari bo‘yicha 
aytib beradilar; 
Mashg‘lot mavzusini o‘z tushunchalari asosida 
taribli ravishda ochib beradilar. 
O‘qitish metodlari. 
Tushuntirish,ko‘rsatish,namoyish 
etish,yo‘riqnoma berish.
Tezkor savol javob,ma’ruza, va boshqalar. 
(interfaol usullar). 
O‘quv faoliyatni tashkil etishshakllari. 
Gurux shaklida ishlash,yakka tartibda va juftlilar 
asosida ishlash hamda fikr almashinish. 
O‘qitish vositalari: 
Yozuv taxtasi,kitob,ma’ruzalar matni,fanga oid 
adabiyotlar,ro‘znomalar,AKT,kompyuter, 
proyektor,slaydlar,ko‘rgazmalar,maketlar,stendla
r va boshqa jixozlar. 
O‘qitish shart sharoiti. 
Maxsus ko‘rgazmali va texnik vositalar bilan 
jixozlangan o‘quv xonalari va ustaxonalar. 
Qayta aloqaning usul va vositalari. 
Tezkor so‘rov,savol javob,test, interfaol usullar. 

75 
O‘QUV MASHG‘ULOTINING TEXNOLOGIK XARITASI 
Ish bosqichlari va 
vaqti 
Faoliyat mamuni 
Ta’lim beruvchi 
Ta’lim oluvchi 
1-bosqich O‘quv 
mashg‘ulotiga 
kirish (5-daqiqa) 
Tashkiliy qism:O‘quvchila bilan 
salomlashish,darsgatayyorgarligini 
tekshirish,davomatni aniqlash. 
Mashg‘ulotga 
tayyorlanadilar 
2-boqich 
Asosiy qism 
(65-daqiqa) 
Tayanch bilimlarni faollashtirish: 
1 .O‘tilgan mavzu yuzasidan sorov. 
Savol javob o‘tkazish(1-ilova) 
Baholash mezonlari(2-ilova) 
Maqsad va vazifani belgilanishi: 
2. 
Mavzu: Asosiy tushunchalar va atamalar. 
Reja: 
1.Asosiy atamalar. 
Maqsad: 
1. O‘quvchilarni vatanparvarlik ruxida tarbiyalash. 
2. Yo‘l harakati qoidalari to‘g‘risida bilimlarini 
shakllantirish. 
3. Kasb bo‘yicha bilimlarini shakllantirish va amalda 
ko‘rib o;rganib,sinay bilishni o‘rgatish. 
Natija: 
Asosiy tushuncha va atamalar
bo‘yicha umumiy tushunchaga ega bo‘ladilar va 
qoidalarini o‘rganadilar. 
Mustaqil ishlash uchun adabiyotlar. 
“Yo‘l harakati qoidalari” 2001-yil, 
“Yo‘l harakati qoidalariga suratli sharxlar va amaliy 
tavsiyalar” 2013,2016 yil. 
3. 
Oquvchilarni mashg‘ulotda baholash 
mezonlari bilan tanish tirish 
O‘quvchilar bilimini faollashtirish: 
4. 
O‘quvchilarni tezkor sorov,savol javob va 
inovatsion ta’lim texnologiyalari orqali bilimlari 
faollshtiriladi. 
Yangi o‘quv material bayoni 
6. Yangi mavzu bayon qilinadi asosiy qismlari 
yozdiriladi. 
Vazifasini taqdim 
etadilar 
Savollarga javob 
beradilar 
Mavzuni nomini 
va rejasini yozib 
oldilar 
Diqqat qiladilar 
Savollarga javob 
beradilar 
Yozib oladilar 
Diqat qilailar 
Savollarga javob 
beradilar 

76 
7. (3-ilova). Yangi o‘quv materialini mustaxkamlash 
8. 
Mustaxkamlash uchun savollar,guruxlarda 
ishlash va interfaol usullardan foydalanish. (4-ilova) 
Vizual-didaktik materiallar(5-ilova) 
3-bosqich Yakuniy 
qism (10daqiqa) 
Mashg‘ulot yakuni: 
1. 
Dars mashg‘ulotida faol ishtirok etgan 
o‘quvchilar rag‘batlantiriladi va baholanadi. 
Uyga vazifani berilishi: 
2. Uy vazifasi va uni bajarilishi yuzasidan 
yo‘riqnoma beriladi(6-ilova) 
Baholari bilan 
tanishadilar 
Topshiriqni yozib 
oladilar 
O‘tilgan mavzu yuzasidan sorov. 
1. Arava deb nimaga aytiladi? 
2. Asosiy yo‘l deb nimaga aytiladi? 
3. Yo‘l deb nimaga aytiladi?
4. Yo‘l harakati deb nimaga aytiladi? 

77 
Yo‘l harakati qoidalari fanidan o‘quvchilarning bilimini baholash mezoni 
t/r 
Mezonlar 
Baho 
1 
Olgan bilimlarni ishlab chiqarishda qo‘llay oladigan,ushbu fanni boshqa 
fanlar bil an bog‘lay oladigan mustaqil ish va vazifalarni to‘liq bajargan va 
yangilik kiritishga intilgan, har jihatdan boshqa o‘quvchilarga o‘rnak 
bo‘ladigan. 
5 
2 
O‘quv ko‘rgazmali qurollardan foydalana oldigan, olgan bilimlarni xalq 
xo‘jaligidagi o‘rnini to‘g‘ri tushungan, mustaqil fikrlay oladigan, olgan 
bilimlarni tushuntirib bera oladigan. 
4 
3 
Darslarda 95% gacha qatnashgan ma’ruza matnini yozgan, o‘quv qurollri 
to‘liq bo‘lgan, adabiyotlardan foydalanishni bilgan. 
3 
4 
Ta’lim standartlarida belgilangan bilim va ko‘nikmalarni 55% dan kam 
o‘zlashtirgan o‘quvchilar.Izoh; o‘quv dasturining mantiqan tugallagan 
bo‘limi bo‘yicha o‘quvchi albatta baholanadi va natijasi o‘tish ballidan (3 
ball) past bo‘lganda qayta nazorat belgilanadi. 
2 
Izoh: o‘quv dasturining mantiqan tugallagan bo‘limi bo‘yicha o‘quvchi 
albatta baholanadi va natijasi o‘tish ballidan (3 ball) past bo‘lganda qayta 
nazorat belgilanadi. 
Slaydlar asosida mavzuni bayoni 
Asosiy tushunchalar 
va atamalar 
1.Asosiy va 
atamalar va 
tushunchala
r 

78 
Tartibga soluvchi — tegishli guvohnomasi va belgisi 
(mahsus kiyimi yoki taniqlik belgilari: qo‘l bog‘ichi, jezl, qizil 
ishorali yorug‘lik qaytargich yoki yorug‘lik qaytargichsiz 
gardish, qizil chiroq yoki bayroqcha) bo‘lgan militsiya, harbiy 
avtonazorat xodimi, yo‘ldan foydalanish idoralarining 
xizmatchisi, temir yo‘l kesishmasi, sol kechuvlari (parom) 
navbatchisi, jamoatchi avtonazoratchi va militsiyaning 
shtatdan tashqari xodimi. 
Temir yo‘l kesishmasi — yo‘lning temir yo‘l bilan bir satxda kesishgan 
joyi. 
Transport vositasi — odamlarni, yuklarni tashishga yoki maxsus ishlarni 
bajarishga mo‘ljallangan qurilma. 
Transport vositasining egasi — transport vositasiga mulk hukuqida yoki 
boshqa ashyoviy huquqlarda egalik kiluvchi yuridik yoki jismoniy shaxs. 
Piyodalar yo’lkasi — yo’lning piyodalar harakatlanishi uchun mo’ljallangan va transport 
vositalari harakati taqiqlangan qismi.
Piyodalarning tashkiliy jamlanmasi — qoidalarning 5.2 bandi talablariga muvofik 
yo’lda bir yo’nalishda birgalikda harakatlanayotgan odamlar guruxi. 
Reversiv harakat — yo’l qatnov qismining mahsus ajratilgan, 5.35-5.37 yo’l belgilari, 
1,9 chiziqlar bilan belgilangan yoki ustida reversiv svetofor o’rnatilgan bulagida harakat 
yo’nalishining qarama-qarshi tomonga o’zgarishi. 
Ruxsat etilgan to’la vazn — aslahalangan transport vositasining yuki, haydovchi va 
yo’lovchilari bilan birga, ishlab chikaruvchi korxona tomonidan belgilangan eng yuqori 
vazni (mikdori). Bir tarkibda xarakatlanayotgan (tirkama va x.k.) transport vositalarining 
ruxsat etilgan tula vazniga shu tarkibga kiruvchi transport vositalarining ruxsat etilgan 
to’la vaznlari yig’indisi kiradi. 

79 
Transport vositalarining tashkiliy jamlanmasi — bevosita bir-birining 
ketidan bitta harakatlanish bo‘lagida faralarini doimiy yoqib kelayotgan, 
oldida yalt-yalt etuvchi ko‘k rangli yoki ko‘k va qizil rangli chiroq mayoqchasi 
yoqilgan transport vositasi kuzatib borayotgan uch va undan ortiq mexanik 
transport vositalari guruxi. 
Trotuar — yo‘lning qatnov qismiga tutashgan yoki undan maysazor, 
ariq, maxsus tusiqlar bilan ajratilgan va piyodalarning harakatlanishi uchun 
muljallangan qismi. 
Tirkama — mexanik transport vositasi tarkibida harakatlanishga 
mo‘ljallangan, yurgizgich bilan jihozlanmagan transport vositasi. Bu atama 
yarim tirkama va uzaytiriladigan tirkamalarga xam taalluqlidir. 
SAVOLLAR: 
1. 
Piyodalar yo‘lkasi deb nimaga aytiladi? 
2. 
Reversiv harakat deb nimaga aytiladi? 
3. 
Tartibga soluvchi deb nimaga aytiladi?
4. 
Tirkama deb nimaga aytiladi?