Raqamli texnologiyalardan foydalangan holda mijozlarga xizmat

46 
yilda WWW (World Wide Web) ijodkorlari GIF formatini oʻzining 
qulay va keng tarqalganligi sababli qabul qildilar. Avvallari webdagi 
tasvirlarning asosiy qismini GIF formati tashkil etadi. Deyarli barcha 
web brauzerlari tasvirlar uchun GIF grafik formatini qoʻllaydi. GIF 
formati oʻz tarkibida qisqartirish sxemasini saqlab qoladi va uning 
fayllari 8-bit (256 yoki undan ozroq rang) rangli paletgacha cheklanadi.
Amalda koʻpchilik web ustalari sahifa elementlarini yaratishda 
GIF formatidan foydalanishni ma'qul koʻrishadi. JPEG formatini esa 
fotosuratlarda ishalatishadi. Murakkab fotografik tasvirlarda JPEGning 
zichlash (qisqartirish) jarayoni sifatni unchalik oʻzgartirmaydi. GIF 
tasvirlarining afzalliklari: 

Webda eng koʻp qoʻllaniladigan grafik format; 

Barcha web brauzerlari GIF formatidagi tasivirlarni qoʻllab 
quvvatlaydi; 

GIFning 
diagrammatik 
tasvirlari 
JPEGga 
qaraganda 
chiroyliroq koʻrinadi; 

GIF aniqlikni va oʻzaro birikish xususiyatini ta'minlaydi. 
JPEG tasvir formati. Bu format tasvirlarni standartlashtirilgan 
qisqartirish mexanizmi hisoblanadi. JPEG soʻzi ushbu standartni 
yozgan guruh soʻzlarining bosh harflaridan olingan boʻlib, bu Joint 
Photographic Experts Group, ya'ni oʻzbek tilida Qoʻshma Fotosurat 
Mutaxassislarining Guruhi degan ma'noni bildiradi. JPEG rangli va oq-
qora rangdagi barcha tasvirlarni qisqartirish maqsadida yaratilgan tasvir 
formatidir. U fotosuratlarda, tabiat manzaralarini tasvirlashda va shunga 
oʻxshash tasvirlarda juda qulay hisoblanadi. Biroq oddiy multfilmlarda, 
illyustratsiya yoki chizmachilikda unchalik ham qulay hisoblanmaydi. 
JPEG faqat haratkatsiz suratlarda ishlatiladi. Harakatlanuvchi 
tasvirlarda MPEG deb nomlanuvchi standardan foydalaniladi. JPEG bir 
oz "yoʻqotuvchi" tasvir formati. Buning ma'nosi agar tasvirni qayta 
yoyilgandan soʻng asli bilan solishtirganda bir oz yoʻqotish kuzatiladi. 
Aslida JPEGning ishlov koʻlami inson koʻzining koʻrish chegaralariga 
asoslangan boʻladi. Bu yerda ba'zi ranglarning kichik oʻzgarishi 
tasvirning umumiy ranglarining yoriqroq boʻlishiga sabab boʻladi va u 
nisbatan sezilmaydi. Shuning uchun, JPEG insonlar tomonidan 
koʻrilishinini nazarda tutilgan holda tatbiq etilgan. Agar siz 
tasviringizni mashina tahliliga qoʻysangiz, koʻz bilan ilgʻab boʻlmasa 
ham bu yerda JPEG tomonidan kichik xatoliklar kelib chiqishi mumkin. 
Yana bir muhim jihatni aytib oʻtish kerakki, qisqartirilgan JPEG 

47 
fayllarida dekoder (qayta yoyuvchi)ning yoyish tezligini oshirish 
hisobiga noaniq hisoblashlarga yoʻl qoʻyiladi va natijada tasvir sifati 
yomonlashadi. 
JPEGdan foydalanishning ikkita asosiy sabablari boʻlib, bular: 
• 
Tasvir faylini kichiklashtiradi; 
• 
Har bir piksel uchun 24-bit rangli joy ajratadi. 
Fayllar hajmini kichiklashtirish tasvirlarni axborot tarmoqlarida 
uzatishni osonlashtiradi va tasvirlar omborini saqlashda juda samarali 
hisoblanadi. 
Agar 2 Mbaytli fayl qisqartirishga berilgan boʻlsa, uni JPEG 20:1 
nisbatida qisqartirib 100 Kbayt hajmga tushira oladi. Bu faylning 
xotiradan egallaydigan joyi va tarmoqda uzatilish vaqtini 20 marotaba 
qisqarganini bildiradi. Agar buni GIF fayli bilan solishtiradigan 
boʻlsak, bu qisqarish 4:1 nisbatni tashkil qiladi holos. 
Oʻz navbatida 20:1 nisbatda qisqartirilgan JPEG tasvirini qayta 
yoyishi uchun 4:1 nisbatdagi GIF fayliga nisbatan uzoqroq vaqt talab 
etiladi. Shuning uchun JPEG tasvir formatida vaqt va joy nisbati har 
doim saqlanib qoladi, ya'ni, yoki joy, yoki tezlik. Shuni ta'kidlash 
joizki, agar tasvirlar tarmoq orqali uzatilishini nazarda tutsak, bu yerda 
imkon qadar fayllarning hajmi kichikroq boʻlgani maqsadga muvofiq, 
chunki uzatishga ketadigan vaqt qayta yoyishga nisbatan uzoq boʻladi. 
JPEGning ikkinchi asosiy afzallikligi shundan iboratki, u tasvirni 
toʻliq rangli 24-bit/piksel (16 million rang) xotira bilan saqlaydi. 
Tarmoq va web muhitida keng qoʻllaniladigan GIF formatiga esa atigi 
8-bit/piksel (256 rang) xotiradan joy ajratiladi. Biroz eskirgan displeyli 
kompyuterlarda GIF formati ishlatishga toʻgri keladi, chunki bunday 
kompyuterlarning 256 xildan ortiq rangdan foydalanishning texnik 
jihatdan imkoniyati boʻlmaydi va bunday holda JPEGdan foydalanish 
samarasiz boʻlib qoladi. Lekin bu muammo vaqtinchalik boʻlib, 
keyinchalik hal etilishi mumkin. Biroq JPEG ekran holatiga qarab 
ranglarni tanlash masalasida GIFdan ustun turadi. Hozirda umumjahon 
internet toʻrida JPEG fotosuratlar uchun asosiy format boʻlib qolmoqda. 
JPEG tasvirlarining afzalliklari: 

Tez uzatilishi va koʻchirib olinishi mumkin; 

Fotosurat va tibbiyot suratlarida juda yaxshi natija beradi; 

Toʻliq rangli (24-bit "haqiqiy rang") tasvirlarni qoʻllaydi. 

Download 3,34 Mb.